هزینه-فایده کاهش تعهدات برجامی

گروه سیاسی: بنا بر آن چه مقامات جمهوری اسلامی ایران تاکید دارند گام سوم کاهش تعهدات برجامی در روزهای پایانی همین هفته اجرایی خواهد شد. تصمیم‌گیران کشور پس از گذشت یک سال از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای به این نتیجه رسیده‌اند که در دو راهی که یک سوی آن ادامه اجرای کامل برجام و مذاکره با آمریکا است و طرف دیگر آن پاسخ منفی به پیشنهادهای با واسطه و بی واسطه برای مذاکره با دولت ترامپ و کاهش تدریجی اجرای کامل مفاد برجام، مسیر دوم را برگزینند. این تصمیم مانند هر اقدام دیگر هزینه - فایده‌هایی را به همراه خود داشته و دارد.

گام‌های اول و دوم کاهش پیدا کردن تعهد اجرای برجام از سوی جمهوری اسلامی با توجه به آن که با مذاکرات جدی با طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای همراه شد تنش چندانی را ایجاد نکرد و روسیه، چین و سه دولت اروپایی در واکنش به این مسئله تنها به ابراز تاسف و امیدواری جهت بازگشت ایران به اجرای کامل توافق بسنده کردند. اما با توجه به شنیده‌ها به نظر می‌آید اجرایی شدن گام سوم کاهش تعهدات برجامی متفاوت از دو گام پیشین است و احتمال فروپاشی جدی‌تر از گذشته توافق هسته‌ای را دو چندان خواهد کرد.

در نقطه مقابل اما سفر معاون سیاسی وزیر امور خارجه که به همراهی یک تیم کارشناسی در حوزه‌های نفتی، بانکی و حقوقی راهی پاریس شده است کورسویی از امید را در این واپسین روزهای باقی مانده تا اجرای گام سوم تصمیمات برجامی شورایعالی امنیت ملی ایجاد کرده است.
سفر عباس عراقچی در ادامه گفت‌وگوهای ظریف با امانوئل مکرون و لودریان، رییس‌جمهور و وزیر امور خارجه فرانسه است. گفت‌گوهایی که قرار است در نهایت توافقات کلی به دست آمده در گفت‌وگوهای تلفنی مفصل روحانی و مکرون را تبدیل به یک برنامه اجرایی کند.

این طور که از شواهد و قرائن برمی‌آید دستگاه دیپلماسی ایران به طرف‌های اروپایی اطمینان داده است که اگر محدودیت‌های جدی و گسترده بر سر راه صادرات نفت ایران تغییر کند و مسیر بازگشت درآمدهای نفتی به شکلی از حالت مسدود بودن خارج شود نه تنها گام سوم کاهش تعهدات برجام اجرایی نخواهد شد بلکه در اجرای دو گام پیشین نیز تجدیدنظر خواهد شد.

با کنار هم قرار دادن این دو مورد می‌توان به این نتیجه رسید که‌ این بار بر خلاف دفعات قبل احتمال هر چند اندک تغییر تصمیم برجامی ایران در دقیقه نود وجود دارد؛ مشکل اما اینجاست که فرصت محدود باقی‌مانده ممکن است که امکان محاسبه دقیق هزینه - فایده افزودن مواردی به فهرست توقف اجرای مفادی از برجام را از تصمیم‌گیران سلب کند. شاید تعویق اجرای این تصمیم با توجه به جدی بودن طرف اروپایی که در پیشنهادهای برجامی فرانسوی‌ها مشهود است بتواند تصویر دقیق‌تری از هر گونه تصمیم‌گیری در این حوزه حساس را برای مسئولان رقم بزند.