تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۰ ساعت ۱۷:۲۷
کد مطلب : ۱۹۹۸۳۴
«احرازصلاحیت» یا «احراز عدم‌صلاحیت»؟
محمد توکلی
خطیب نماز جمعه مشهد در واکنش به انتقادات گسترده‌ای که نسبت به عملکرد شورای نگهبان در موضوع بررسی صلاحیت‌های نامزدهای انتخابات مجلس در روزهای اخیر شاهدش هستیم با اشاره به تقوای فقهای شورای نگهبان می‌گوید فقها و مجتهدین عضو شورای نگهبان به اندازه وزن منتقدان نماز شب خوانده‌اند و به همین دلیل نباید آنان را به جانبداری از یک جناح سیاسی متهم کرد. درباره این رویکرد در دفاع از عملکرد شورای نگهبان چند نکته قابل ذکر است:
۱ـ نکته نخست آن است که بنا بر آنچه ما مردم از منبرهای همین آقای علم‌الهدی و دیگر هم‌لباسان ایشان یاد گرفته‌ایم عبادات فردی و ظواهر دین اساسا ارتباطی به خوب یا بد بودن عملکرد افراد ندارد. همانطور که در تاریخ اسلام چه بسیار افرادی بوده‌اند که عبادات شخصی همچون نماز و روزه و قرائت قرآن و فریضه حج و... را به خوبی انجام می‌دادند اما در بزنگاه‌ها جبهه حق را تنها گذشته‌اند. البته مقصود این نیست که اعضای محترم شورای نگهبان را با آن افراد در تاریخ اسلام یکسان‌سازی کنیم، بحث بر سر نقد چنین رویکردی فارغ از مصادیق آن است.
۲ـ در این روزها پرسش اساسی که برای بسیاری پیش آمده این است که شورای نگهبان قابل نقد است یا خیر؟! اگر شورای نگهبان را می‌توان مانند هر مرکز قدرت دیگری نقد کرد چرا مجالی برای طرح چنین نقدهایی در رسانه‌های رسمی به شکل جدی وجود ندارد و حتی اظهارات غیرمستقیم رییس‌جمهور در نقد این نهاد هم چنان تحمل نمی‌شود که شاهد سانسور او در رسانه رسمی کشور هستیم؟ اگر هم عملکرد شورای نگهبان قابل نقد نیست چگونه می‌توان این خط قرمز را با آرمان‌های انقلاب، قانون اساسی و سخنان رهبر فقید و فعلی نظام در پذیرش نقد ارکان قدرت و اهمیت قائل شدن برای آن جمع کرد؟
۳ـ نکته سوم آن است که بحثی که اخیرا ایجاد شده است لزوما بر روی این نیست که اعضای شورای نگهبان به یک جناح سیاسی تمایل دارند و یا با جناح مقابل آن مشکل دارند، پس افرادی را پیش از شروع رقابت از انتخابات حذف می‌کنند. بحث اساسی به رویکردی بازمی‌گردد که در موضوع بررسی صلاحیت‌ها شاهد هستیم. تفاوتی ندارد که نتیجه صلاحیت‌سنجی با چنین رویکردی به حذف اصلاح‌طلبان بینجامد یا اصولگرایان یا دیگران حتی این که چه کسانی در شورای نگهبان حضور دارند هم نمي‌تواند تغییر جدی در اصلاح این رویکرد ایجاد کند. مسئله این است که مطابق اصول قانون اساسی وظیفه شورای نگهبان «احراز صلاحیت» داوطلبان نامزدی در انتخابات است یا «احراز عدم صلاحیت»؟!
نچه در این سال‌ها شاهد هستیم وضعیتی است که در آن اعضای محترم شورای نگهبان باید به یقین برسند که فرد مورد نظر صلاحیت دارد و همین رویکرد هم سبب شده است که صلاحیت کسر قابل توجهی اصطلاحا احراز نشود. در حالی اگر مانند دیگر کشورها شاهد بودیم که «احراز عدم صلاحیت» ملاک قرار می‌گرفت آنگاه تنها افرادی که محکومیت قضایی به دلیل مفاسد مالی، اخلاقی و... داشتند از رقابت حذف می‌شدند و در نتیجه انتخاباتی رقابتی را شاهد بودیم.
خطیب نماز جمعه مشهد در واکنش به انتقادات گسترده‌ای که نسبت به عملکرد شورای نگهبان در موضوع بررسی صلاحیت‌های نامزدهای انتخابات مجلس در روزهای اخیر شاهدش هستیم با اشاره به تقوای فقهای شورای نگهبان می‌گوید فقها و مجتهدین عضو شورای نگهبان به اندازه وزن منتقدان نماز شب خوانده‌اند و به همین دلیل نباید آنان را به جانبداری از یک جناح سیاسی متهم کرد. درباره این رویکرد در دفاع از عملکرد شورای نگهبان چند نکته قابل ذکر است:
۱ـ نکته نخست آن است که بنا بر آنچه ما مردم از منبرهای همین آقای علم‌الهدی و دیگر هم‌لباسان ایشان یاد گرفته‌ایم عبادات فردی و ظواهر دین اساسا ارتباطی به خوب یا بد بودن عملکرد افراد ندارد. همانطور که در تاریخ اسلام چه بسیار افرادی بوده‌اند که عبادات شخصی همچون نماز و روزه و قرائت قرآن و فریضه حج و... را به خوبی انجام می‌دادند اما در بزنگاه‌ها جبهه حق را تنها گذشته‌اند. البته مقصود این نیست که اعضای محترم شورای نگهبان را با آن افراد در تاریخ اسلام یکسان‌سازی کنیم، بحث بر سر نقد چنین رویکردی فارغ از مصادیق آن است.
۲ـ در این روزها پرسش اساسی که برای بسیاری پیش آمده این است که شورای نگهبان قابل نقد است یا خیر؟! اگر شورای نگهبان را می‌توان مانند هر مرکز قدرت دیگری نقد کرد چرا مجالی برای طرح چنین نقدهایی در رسانه‌های رسمی به شکل جدی وجود ندارد و حتی اظهارات غیرمستقیم رییس‌جمهور در نقد این نهاد هم چنان تحمل نمی‌شود که شاهد سانسور او در رسانه رسمی کشور هستیم؟ اگر هم عملکرد شورای نگهبان قابل نقد نیست چگونه می‌توان این خط قرمز را با آرمان‌های انقلاب، قانون اساسی و سخنان رهبر فقید و فعلی نظام در پذیرش نقد ارکان قدرت و اهمیت قائل شدن برای آن جمع کرد؟
۳ـ نکته سوم آن است که بحثی که اخیرا ایجاد شده است لزوما بر روی این نیست که اعضای شورای نگهبان به یک جناح سیاسی تمایل دارند و یا با جناح مقابل آن مشکل دارند، پس افرادی را پیش از شروع رقابت از انتخابات حذف می‌کنند. بحث اساسی به رویکردی بازمی‌گردد که در موضوع بررسی صلاحیت‌ها شاهد هستیم. تفاوتی ندارد که نتیجه صلاحیت‌سنجی با چنین رویکردی به حذف اصلاح‌طلبان بینجامد یا اصولگرایان یا دیگران حتی این که چه کسانی در شورای نگهبان حضور دارند هم نمي‌تواند تغییر جدی در اصلاح این رویکرد ایجاد کند. مسئله این است که مطابق اصول قانون اساسی وظیفه شورای نگهبان «احراز صلاحیت» داوطلبان نامزدی در انتخابات است یا «احراز عدم صلاحیت»؟!
نچه در این سال‌ها شاهد هستیم وضعیتی است که در آن اعضای محترم شورای نگهبان باید به یقین برسند که فرد مورد نظر صلاحیت دارد و همین رویکرد هم سبب شده است که صلاحیت کسر قابل توجهی اصطلاحا احراز نشود. در حالی اگر مانند دیگر کشورها شاهد بودیم که «احراز عدم صلاحیت» ملاک قرار می‌گرفت آنگاه تنها افرادی که محکومیت قضایی به دلیل مفاسد مالی، اخلاقی و... داشتند از رقابت حذف می‌شدند و در نتیجه انتخاباتی رقابتی را شاهد بودیم.
