تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۰۶ ساعت ۲۰:۲۹
کد مطلب : ۲۱۶۳۸۱
جایگاه اختلاس‌گران و ساختار
رضا صادقیان
حکم اعدام برای سلطان خودرو و همسرش برای مرتبه‌ای دیگر این پرسش را به میان کشیده است؛ چرا در سال‌های مختلف شاهد ظهور، دستگیری و در نهایت اعدام سلطان‌های مختلف در حوزه اقتصاد بوده‌ایم؟
سلطان قیر، سلطان سکه، سلطان دلار، سلطان شکر، سلطان آهن و... بی‌تردید و برای ماه‌ها و سال‌های آینده نیز شاهد دستگیری و احکام قضایی برای افرادی دیگر در هیبت سلطان خواهیم بود. افرادی که اخبار دادگاه‌های آنان نشان از ارتباطات گسترده، رابطه‌های خاص با چهره‌های سیاسی و تصمیم‌گیر در مراکز استان‌ها و کسب درآمدهای باور نکردنی طی زمانی کوتاه می‌دهد.
سلطان‌ها یک شبه بوجود نمی‌آیند. آنها نیز مانند هزاران و بلکه میلیون‌ها شهروند ایرانی با شروع کسب و کار معمول خود از سرمایه‌ای اندک برخوردار بودند ولی نفوذ این سرمایه‌دارها در بخش‌های مختلف ساختارهای اقتصادی و استفاده از اطلاعاتی که سایرین از آن اطلاع نداشته و ندارند و بهره‌جویی از رانت‌های مختلف وضعیت مالی آنان را به صورت اعجاب‌انگیزی پروار می‌کند. به عبارت مشخص‌تر؛ زمینه اوج‌گیری و کسب ثروت افسانه‌ای سلطان‌ها از رهگذر ارتباط با مدیران ارشد فراهم می‌گردد. در کنار هر کدام از دادگاهی برگزار شده همزمان شاهد حضور مدیران متهم بانک‌ها، خودرو، پتروشیمی و... نیز بوده‌ایم.
سلطان‌ها در هیچ سیستم اقتصادی شفاف و نظارت پذیر امکان رشد ندارند، آنها نیز می‌بایست طی سال‌های متوالی مشغول به کسب و کار خود باشند و یا براساس طرح و برنامه‌های اقتصادی موفق شوند به درآمدهای خود رشد بدهند. مانند صاحبان کارخانه‌های مختلف که براساس کسب تجربه و به صورت آرام و پیوسته واحد تولیدی و کارخانه خود را توسعه دادند و در صنعت مرتبط به خود صاحب ایده و سخن و در نهایت ثروت شده‌اند. سلطان‌ها دقیقا خلاف این رویه عمل می‌کنند. آنها برای رشد و توسعه صنعت زحمت نمی‌کشند، تجربه‌ای خاص در زمینه‌های مختلف شغلی ندارند، معمولا مدرک تحصیلی قابل قبول ندارند ولی این همه را با ارتباطات مختلف و کشف رانت در یک و یا چند حوزه اقتصادی در راستای کسب ثروت مورد استفاده قرار می‌دهند. سلطان‌ها محصول رانت‌های مختلف در اقتصاد هستند.
مهمتر آنکه؛ تجربه بازداشت و اعدام سلطان‌های اقتصادی نشان داده با از میان برداشتن این افراد سیستم اقتصادی و به طبع آن مدیران مرتبط برای مدت زمانی با احتیاط حرکت می‌کنند ولی برای مرتبه‌ای دیگر شاهد بروز سلطان دیگر در بخش‌های جدید هستیم. همین مسئله نشان از آن دارد که تا مادامی که سیاست‌های اقتصادی، نظارتی و رانت‌های مختلف در سازمان‌ها وجود داشته باشد امید چندانی به نابودی کامل سلطان‌ها نخواهیم داشت. سر و کله آنها یک روز در شبکه توزیع قیر، صنعت پتروشمی، کسب وام از بانک‌ها، فروش خودرو، املاک و... پیدا می‌شود. سلطان سکه اعدام شد ولی همچنان شاهد نوسان قیمت شدید در بازار سکه و طلا هستیم. سلطان خودرو و همسرش به اعدام محکوم شدند ولی طی روزهای مختلف نه تنها بازار خودرو آرام نگرفت بلکه در این بخش نیز شاهد جولان دلال‌ها و تفاوت قیمت کارخانه‌های خودروسازی و بازار آزاد بوده‌ایم، تفاوت قیمت خودرو با نرخ کارخانه و بازار آزاد که گاه به بیش از ۷۰ درصد می‌رسد زمینی حاصل‌خیز برای رشد سلطانی دیگر را به همراه دارد. همین ناآرامی در بخش‌های مختلف اقتصادی نشان از حضور دست‌های پشت پرده و افراد صاحب نفوذ می‌دهد.
برخورد با سلطان‌ها برای شهروندان حقیقت طلب و عدالت‌خواهان خوشایند و امیدوار کننده است، ولی تا هنگامه‌ای که شاهد شفافیت و نظارت پذیری دستگاه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی در نهادهای مختلف نباشیم این امید پس از مدتی کم رمق و جای خود را به ناامیدی خواهد داد.
حکم اعدام برای سلطان خودرو و همسرش برای مرتبه‌ای دیگر این پرسش را به میان کشیده است؛ چرا در سال‌های مختلف شاهد ظهور، دستگیری و در نهایت اعدام سلطان‌های مختلف در حوزه اقتصاد بوده‌ایم؟
سلطان قیر، سلطان سکه، سلطان دلار، سلطان شکر، سلطان آهن و... بی‌تردید و برای ماه‌ها و سال‌های آینده نیز شاهد دستگیری و احکام قضایی برای افرادی دیگر در هیبت سلطان خواهیم بود. افرادی که اخبار دادگاه‌های آنان نشان از ارتباطات گسترده، رابطه‌های خاص با چهره‌های سیاسی و تصمیم‌گیر در مراکز استان‌ها و کسب درآمدهای باور نکردنی طی زمانی کوتاه می‌دهد.
سلطان‌ها یک شبه بوجود نمی‌آیند. آنها نیز مانند هزاران و بلکه میلیون‌ها شهروند ایرانی با شروع کسب و کار معمول خود از سرمایه‌ای اندک برخوردار بودند ولی نفوذ این سرمایه‌دارها در بخش‌های مختلف ساختارهای اقتصادی و استفاده از اطلاعاتی که سایرین از آن اطلاع نداشته و ندارند و بهره‌جویی از رانت‌های مختلف وضعیت مالی آنان را به صورت اعجاب‌انگیزی پروار می‌کند. به عبارت مشخص‌تر؛ زمینه اوج‌گیری و کسب ثروت افسانه‌ای سلطان‌ها از رهگذر ارتباط با مدیران ارشد فراهم می‌گردد. در کنار هر کدام از دادگاهی برگزار شده همزمان شاهد حضور مدیران متهم بانک‌ها، خودرو، پتروشیمی و... نیز بوده‌ایم.
سلطان‌ها در هیچ سیستم اقتصادی شفاف و نظارت پذیر امکان رشد ندارند، آنها نیز می‌بایست طی سال‌های متوالی مشغول به کسب و کار خود باشند و یا براساس طرح و برنامه‌های اقتصادی موفق شوند به درآمدهای خود رشد بدهند. مانند صاحبان کارخانه‌های مختلف که براساس کسب تجربه و به صورت آرام و پیوسته واحد تولیدی و کارخانه خود را توسعه دادند و در صنعت مرتبط به خود صاحب ایده و سخن و در نهایت ثروت شده‌اند. سلطان‌ها دقیقا خلاف این رویه عمل می‌کنند. آنها برای رشد و توسعه صنعت زحمت نمی‌کشند، تجربه‌ای خاص در زمینه‌های مختلف شغلی ندارند، معمولا مدرک تحصیلی قابل قبول ندارند ولی این همه را با ارتباطات مختلف و کشف رانت در یک و یا چند حوزه اقتصادی در راستای کسب ثروت مورد استفاده قرار می‌دهند. سلطان‌ها محصول رانت‌های مختلف در اقتصاد هستند.
مهمتر آنکه؛ تجربه بازداشت و اعدام سلطان‌های اقتصادی نشان داده با از میان برداشتن این افراد سیستم اقتصادی و به طبع آن مدیران مرتبط برای مدت زمانی با احتیاط حرکت می‌کنند ولی برای مرتبه‌ای دیگر شاهد بروز سلطان دیگر در بخش‌های جدید هستیم. همین مسئله نشان از آن دارد که تا مادامی که سیاست‌های اقتصادی، نظارتی و رانت‌های مختلف در سازمان‌ها وجود داشته باشد امید چندانی به نابودی کامل سلطان‌ها نخواهیم داشت. سر و کله آنها یک روز در شبکه توزیع قیر، صنعت پتروشمی، کسب وام از بانک‌ها، فروش خودرو، املاک و... پیدا می‌شود. سلطان سکه اعدام شد ولی همچنان شاهد نوسان قیمت شدید در بازار سکه و طلا هستیم. سلطان خودرو و همسرش به اعدام محکوم شدند ولی طی روزهای مختلف نه تنها بازار خودرو آرام نگرفت بلکه در این بخش نیز شاهد جولان دلال‌ها و تفاوت قیمت کارخانه‌های خودروسازی و بازار آزاد بوده‌ایم، تفاوت قیمت خودرو با نرخ کارخانه و بازار آزاد که گاه به بیش از ۷۰ درصد می‌رسد زمینی حاصل‌خیز برای رشد سلطانی دیگر را به همراه دارد. همین ناآرامی در بخش‌های مختلف اقتصادی نشان از حضور دست‌های پشت پرده و افراد صاحب نفوذ می‌دهد.
برخورد با سلطان‌ها برای شهروندان حقیقت طلب و عدالت‌خواهان خوشایند و امیدوار کننده است، ولی تا هنگامه‌ای که شاهد شفافیت و نظارت پذیری دستگاه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی در نهادهای مختلف نباشیم این امید پس از مدتی کم رمق و جای خود را به ناامیدی خواهد داد.
