تدبیر در دقیقه‌ نود

محمد توکلی
همین چند روز پیش بود که منطقه در آستانه‌ی جنگی تاریخی و گسترده قرار داشت، جنگی که یک سوی آن ایران بود و سوی دیگرش اسرائیل. و طبیعتا در صورت وقوع آن کشورهای منطقه و آمریکا هم درگیر این جنگ بی سابقه می‌شدند.
از همان روزی که رژیم اسرائیل چندین موشک را به سفارت ایران در سوریه شلیک کرد و بر اثر آن فرمانده مهمی از فرماندهان نیروی قدس سپاه ترور شد بسیاری در داخل و خارج این نگرانی را مطرح کردند که این رخداد می‌تواند آغازگر جنگی شود که پایان آن قابل پیش‌بینی نخواهد بود.
تصمیم‌گیران نظامی و سیاسی ایران در سخنان خود تاکید داشتند که به این اقدام اسرائیل پاسخ خواهند داد و این پاسخ قطعا از خاک ایران خواهد بود. 
همین سخنان نگرانی‌ها را افزایش داد و 13 روزی که از حمله اسرائیل تا پاسخ ایران فاصله ایجاد شد یکی از پرتنش‌ترین و در عین حال پرکارترین روزهای دستگاه دیپلماسی ایران بود.
بر اساس آنچه یک مقام ارشد به شبکه‌ی العالم گفته نظامیان از روز حمله‌ی اسرائیل آمادگی خود را برای پاسخ اعلام کرده بودند اما دستگاه دیپلماسی خواستار آن شد تا این پاسخ چند روزی به تعویق بیفتد تا آنها بتوانند زمینه‌های لازم برای آن را فراهم سازند. 
در نهایت با ایجاد این زمینه‌های لازم، حملات موشکی و پهپادی ایران انجام شد و چند روزی پس از آن گفته شد که ریزپرنده‌هایی قصد حمله به منطقه‌ای در اصفهان داشتند که آن حمله دفع شد. 
با وجود آنکه اسرائیل همچون دیگر اقدامات خود هیچگاه مسئولیت رخداد اصفهان را نپذیرفت اما بسیاری بر این باور بودند که آنچه روی داده است پاسخ اسرائیل به پاسخ ایران بوده است. 
چه حملات موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل و چه آنچه در اصفهان رخ داد در یک تصویر بزرگتر در حد و اندازه‌ای نبود که بتواند آغازگر آن جنگ گسترده‌ای باشد که بسیاری نگران وقوع آن بودند. برخی تحلیلگران بر این باور هستند که آنچه مانع جنگ شد تدبیر در دقیقه‌ی نود بود.
تدبیری که بر اساس آن تصمیم‌گیران به نحوی چارچوب پاسخ ایران را تعیین کردند که از یک سو اسرائیل پاسخی بی سابقه را دریافت کند و از طرف دیگر جنگی خانمان‌برانداز رخ ندهد. 
پرسشی که به این بهانه می‌توان مطرح کرد آن است که چرا چنین تدابیری همواره در دقیقه‌ی نود مورد توجه قرار می‌گیرد و برای مسائلی که پیچیدگی‌های کمتری دارد به آن توجه نمی‌شود؟
مسائلی همچون مذاکره مستقیم با آمریکا و یا احیای برجام و رفع تحریم‌ها و یا مسائل منطقه‌ای در عراق و سوریه و ... از جمله پرونده‌هایی است که قاعدتا پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های کمتری نسبت به مسئله‌ی جنگ با اسرائیل دارد. 
بر همین اساس این انتظار وجود دارد که دستگاه حاکمه‌ای که توانسته است ایران را از دو قدمی جنگی گسترده برهاند این نوع پرونده‌ها را هم تا بیشتر از این دیر نشده به همان تدبیر به سرانجامی نیکو برساند تا مردم ایران نیز بتوانند در کنار فشارهایی که سال‌ها آن را تحمل می‌کنند گاهی آثار مثبت تدبیر تصمیم‌گیران را هم بر سر سفره‌های خود ببینند. با توجه به تجربه‌ی اخیر انجام چنین کاری این انتظار زیادی نیست.