گزارشي از پرداخت‌های کلان به مداحان

نخست اینکه اداره کردن یک هیات که در آن افراد متفاوتی با سطوح فرهنگی مختلف شرکت می‌کنند، آن هم در هیات‌های چند هزار نفری، یقینا کار دشواری است. گرفتن پول برای این کار نیز فی نفسه ایرادی ندارد اما رد و بدل شدن پول‌های کلان و نیز حواشی توافق اقتصادی مادحین با روسای هیات‌ها که در این گزارش به هر دوی آن اشاره خواهیم کرد؛ با شانیت معنوی هیات‌های حسینی سازگار نیست و از این روز یکی از آسیب‌های مترتب بر مداحی است. از سوی دیگر نگارنده به این موضوع واقف است که مداحانی هستند که هیچ گاه برای پول، در هیاتی شرکت نکردند و ارتزاق خود را از اموری دیگر انجام می‌دهند که گل سرسبد آن‌ها، حاج منصور ارضی است. با این دو مقدمه ضروری، به سوال اصلی برمی‌گردیم. «مداحان چقدر پول می‌گیرند؟»

بگذارید برای سهولت کار، مداحان را به دو دسته تقسیم کنیم. دسته اول، مداحان مجلسی هستند یعنی مداحانی که برای مراسم خاکسپاری، ترحیم و ولیمه و نیز مراسم عروسی توسط صاحبان مجلس دعوت می‌شود. در حال حاضر نرخ یک مداح ختمی خوان در بهشت زهرای تهران بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. البته اگر سیستم صوتی نداشته باشید؛ که عموم خانواده‌های مصیبت دیده ندارند؛ بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان نیز برای سیستم صوتی دریافت می‌شود.

مداحانی که برای مراسم ختم یا مراسم ولیمه دریافت می‌شوند بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان در بازار امروز تهران، دستمزد می‌گیرند. این مداحان ممکن است سیستم صوتی را نیز خود تامین کنند که در این صورت هزینه مجزایی برای آن دریافت می‌شود اما معمولا، به خصوص در نرخ‌های پایین، هزینه مجزایی برای رفت و آمد نیز مطالبه می‌کنند. اما مداحانی که در مراسم عروسی حاضر می‌شوند و انصافا نیز کار دشوارتری نسبت به دو دسته دیگر دارند در حال حاضر بین ۵۰۰ تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان دریافتی دارند.

در این میان مداحانی هم هستند که چه در مراسم عزا و چه در مراسم شادی با ادوات موسیقی حاضر می‌شوند که این مداحان بین ۵۰۰ تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دریافتی دارند. البته جامعه مداحان این دسته را به عنوان مداح به رسمیت نمی‌شناسد. اما دسته دوم، مداحان هیاتی هستند که در مراسم سوگ و شادی اهل بیت (ع) به مرثیه و منقبت‌خوانی می‌پردازند. خود این گروه به سه دسته تقسیم می‌شوند. در دسته اول مداحان آماتور و فصلی هستند که هر سال در محرم میکروفون به دست می‌گیرند. هزینه پرداختی هیات‌ها برای این افراد بسته به هنری که به خرج می‌دهند بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای هر شب است.
در دسته دوم مداحان نیمه حرفه‌ای قرار دارند که دارای شهرت محلی هستند. این افراد در ایام محرم برای هر شب بین ۴۰۰ هزار تومان یا یک میلیون تومان دریافتی دارند.

و در دسته سوم، مداحان حرفه‌ای قرار می‌گیرند که در یک بازه قیمتی نامتعارف از شبی ۳ میلیون تومان تا شبی ۶۰ میلیون تومان دریافتی دارند. اما این مداحان حرفه‌ای که مداحان برند و سوپر برند هستند، به جز قرارداد مالی، توافق‌های دیگری نیز با صاحبان هیات دارند که اطلاع از آن‌ها جالب است:

الف) یکی از معمول‌ترین توافق‌ها، توافق بر سر هیات همراه یا پامنبری است. در توافق مداحان برند با صاحبان هیات‌ها گفته می‌شود که این مداح، دارای ۱۰ تا حتی شاید ۴۰ پامنبری است که باید در هیات حضور پیدا کنند و اگر این مداح به شهرستانی غیر از محل اصلی هیات خود برود معمولا هزینه اقامت این افراد نیز با صاحب هیات است. البته پامنبری‌ها یکی دو نکته جالب دیگر هم دارند. یکی اینکه برخی اوقات ممکن است مداح، به دلیل وقتی که هیات همراهش برای برپایی باشکوه هیات او صرف کرده، بخشی از مبلغ دریافتی خود را به او هدیه کند و دوم اینکه در برخی اوقات، شنیده شده که مداح با هیات همراه خود، جلساتی را برای تمرین سبک‌های مختلف برگزار کرده و حتی این جلسات تمرین، در قالب یک مسافرت، مثلا با ۱۰ نفر حلقه اول هیات، انجام شده است.

ب) توافق معمول دیگر بر سر سیستم صوتی است. معمولا مداحان معروف، علاقه دارند که برای بهتر شدن عملکرد خود با سیستم‌های صوتی حرفه‌ای کار کنند و برخی از این سیستم‌ها، تا شبی ۵ میلیون تومان، هزینه اجاره دارند.

ج) مورد جالب دیگر تقاضاهای مداحان سوپر برند برای اطلاع رسانی است. در برخی توافقات با مداحان اسمی، آن‌ها می‌گویند که ما پامنبری خاص خود را داریم که باید از زمان و مکان برگزاری هیاتمان باخبر باشد پس شما باید به طور مثال ۲۰۰ بنر ۲ متر در یک متر در ۲۰۰ نقطه تهران نصب کنید.

د) نکته بعدی مثلا «پشت منبر» است. برخی مداحان بزرگ به مساله دکور هیات حساس هستند و در قرارداد توافق می‌کنند که دکور پشت منبر باید به تایید آن‌ها برسد. خوب است بدانید که برخی از این دکورهای پشت منبر تا ۱۵ میلیون تومان هزینه برمی‌دارد.

ه) و بالاخره اینکه معمولا گروه فیلمبرداری هیات نیز، با نظر مداح تعیین می‌شود و حتی سابق بر این که سی‌دی‌های مداحی رونق خوبی داشت، شنیده می‌شد که درصدی از فروش این سی دی‌ها به مداح پرداخت می‌شود.

در نظر داشته باشید که وقتی مداحان از تهران به شهرستان می‌روند؛ به همه این هزینه‌ها، باید هزینه اقامت و پذیرایی معمولا ویژه را نیز اضافه کرد. در حال حاضر استان قم و استان مازندران دو استانی هستند که هزینه بسیار زیادی بابت مداحان برند، پرداخت می‌کنند. در این میان، البته اگر قرار است که نقدی به این وضعیت صورت گیرد، خوب است که نقد، متوجه پرداخت کنندگان مبالغ نامتعارف نیز باشد. به طور مثال فردی که در حال حاضر، بالاترین مبلغ پرداختی به مداحان را دارد یعنی آن سرمایه‌دار مازندرانی که مداحی مشهور را هر سال به مازندران می‌برد و در یک سال، برای یک دهه محرم، یک ویلای نزدیک به ۷۰۰ میلیون تومانی به عنوان صله به این مداح پرداخت کرده است.