گروه هنری: شهاب حسینی در نشستی خبری با حمله به کیمیایی گفت:"با نبودن تو چه اتفاقی میافتد؟" سخنان او واکنشهای زیادی در پی داشت. از ابراز تأسف به فرصت دادن به "بیحرمتیها" تا توصیه به حسینی برای "دو زانو زدن نزد استاد و آموختن."
مسعود کیمیایی، کارگردان نامآشنای سینمای ایران در پی سانحه تلخ هواپیمای مسافربری اوکراینی و کشته شدن تمامی سرنشینان آن در فضای مجازی پیامی منتشر و اعلام کرد در ۳۸امین دوره جشنواره فیلم فجر حضور نخواهد داشت. او گفت: «درود به همه، درود به مردم، خیلی بغض دارم. من امسال فیلمی ساختم به نام "خون شد" که در جشنواره فجر هست. من هیچ وقت اهل جشنواره نبودم و سمت و سویم همیشه مردم هستند و نگاه میکنم میبینم مردم روزگار سختی را میگذارنند ... به هر جهت دلم نمیخواهد که فیلمام توی جشنواره فجر نشان داده شود. به دلیل تسلیتی که به این همه آدم دارم، مردمی که مسافر بودند. به خانوادههایشان تسلیت میگویم و تسلیت به خیلیها و خیلی از خانوادهها میگویم. درود به همه.»
کیمیایی امسال با فیلم "خون شد" در بخش سودای سیمرغ با فیلمهای دیگر رقابت میکرد اما کیمیایی تنها انصرافدهنده نبود. بازیگران و کارگردانان مشهور دیگری چون رخشان بنیاعتماد هم از شرکت نکردن در جشنواره نوشتند. نوک پیکان بیشتر "انتقادها" از انصراف از شرکت در جشنواره فجر اما، بیش از همه رو به کارگردان صاحب سبک ایرانی و خالق قیصر سینمای ایران بود.
شهاب حسینی: «با نبودن تو چه اتفاقی میافتد؟»
شهاب حسینی، بازیگر نامآشنای سینمای ایران یکی از کسانی بود که در همان روزها با انتشار نوشتهای در صفحهی اینستاگرام خود در نکوهش تحریم جشنواره نوشت و "با احترام به تصمیم شخصی" کسانی که نمیخواهند در آن شرکت کنند، این حرکت را "دامن زدن به افتراق جامعهشکن خودی و ناخودی" دانست. او بر انصرافدهندگان تاخت که "بنا به صلاح شخصی خود فیالمثل ترس از برخورد تحقیرآمیز مخاطب با فیلمشان به روال ادوار گذشته، پشت سر احساسات پاک مردم قایم" نشوند. نوشتهی حسینی در شبکههای اجتماعی با واکنشهای تندی روبرو شد اما این پایان ماجرا نبود. این بازیگر مشهور که جوایزی بینالمللی هم در کارنامه خود دارد، در نشست مطبوعاتی فیلمی به نام "شین" که به گفتهی خود حسینی، به درخواست او برپا شده بود، کارگردان ۷۸ ساله ایران را به باد انتقاد گرفت. شهاب حسینی در ابتدای این نشست با "ابراز همدردی با داغداران وقایع اخیر" و با تأکید بر اینکه "تفکیک هم نمیکنم"، گفت: «اما بیش از این چه کاری از آدم برمیآید؟ ادامه راه. زنده نگهداشتن اهدافی که آنها که جان باختند، برایش زندگی میکردند.»
این بازیگر بدون نام بردن از کیمیایی در همان ابتدای سخنانش گفت: «برنمیتابم ساکت بنشینم که استاد پیشکسوت سینما که سالهاست روند کاریشان پیش چشم تماشاگر مشخص است و هرساله تماشاگر برخورد ناراحتکنندهای با فیلمهای ایشان دارد، میآید امسال هم باز فیلمی میسازد که میداند برخورد بدی با فیلمش میشود و به اصطلاح روغن ریخته را نذر امامزاده میکند و سنگ بنایی را میگذارد که نتیجهاش جز نفاق و تفرقه و نفرتپراکنی چیزی نیست و بقیه را در آمپاس اخلاقی قرار میدهد. بیانصافی است که اینقدر آدم خودخواه باشد که به نوعی حرف بزند که در آن ملاحظه هیچ کس دیگری را نکند.» او با بیان اینکه "ما هنرمندیم، ادعایمان میشود، پس بیاییم صدای مردم شویم"، ادامه داد: «قهر کردن راه چاره نیست. من نمییام، خب نیا. با نبودن تو چه اتفاقی میافته؟ هیچی.»
تهیهکنندهی فیلم کیمیایی: "اینجا مکانی است برای نقد فیلم، نه تخریب آدمها"
انتقادهای شهاب حسینی و حمله او به کیمیایی، واکنشهای زیادی را در پی داشت. عصر یکشنبه (۲۰ بهمن) پس از روی پرده رفتن فیلم "خون شد"، برخلاف دیگر فیلمها نشست خبری فیلم برگزار نشد. جواد نورزو بیگی، تهیهکننده فیلم "خون شد" که به همراه علیرضا زریندست و لیلا زارع (بازیگر) در برابر خبرنگاران ایستاده بود، گفت: «دیشب به آقای حسینی موقعیت دادند که حرف بزند و حالا که آقای کیمیایی نیستند، باید این موقعیت را به من و دیگر همکارانش که در اینجا هستند، بدهند که برای آقای کیمیایی حرف بزنیم. آقای کیمیایی قرار نیست تخریب شود بلکه باید فیلمش نقد شود. اینجا مکانی است برای نقد فیلم نه تخریب آدمها و هنرمندان.»
بیانیه کانون کارگردانان سینمای ایران و ابراز تأسف از فرصت دادن به "بیحرمتیها"
کانون کارگردانان سینمای ایران با صدور بیانیهای نسبت به اتنقادهای شهاب حسینی، بازیگر از مسعود کیمیایی واکنش نشان داد. در بیانیهی کانون کارگردانان سینمای ایران آمده است: «شورای مرکزی کانون کارگردانان، هرگونه بیاحترامی، اتهام و اظهارات ناشایست نسبت به تنها یک ابراز عقیده و نظر شخصی آن هم از سوی مسعود کیمیایی، فیلمساز برجسته موج نوی سینمای ایران را شدیدا محکوم میکند.» در ادامه این بیانیه از اینکه "در تریبون رسمی جشنواره فیلم فجر، فرصت این بیحرمتیها داده میشود و جشنواره چنین جولانگاه تخریب هنرمندان شده" اظهار تأسف شده است.
منیژه حکمت: «دو زانوی ادب نزد استاد بزن و بیاموز»
منیژه حکمت، کارگردان دیگری است که به گفتههای شهاب حسینی واکنش نشان داده است. این کارگردان و تهیهکنندهی پرکار در متنی در اینباره در شبکههای اجتماعی انتشار داده، مینویسد: «آیا حرف دل مردم که قرار است شهاب حسینی از تریبون جشنواره فجر بزند تا آنها در خیابان هزینه ندهند، حمله به یک فیلمساز پیشکسوت و تخریب کارنامه انکار ناپذیر (اوست)؟ همه درد مردم ایران این بوده که چرا او فیلم خوب نمیسازد که شما از آن سردرنیاوردهای و خود را رساندهای تا این موضوع را با خشم و فریاد به گوش همه برسانید؟ رسالت هنریتان همین بود؟» حکمت در ادامه این نوشته خطاب به این بازیگر میگوید: «شما به قول خودتان دو سال همه دنیا را گشتهای و تجربیات فراوان اندوختهای اما هنوز حرف زدن نیاموختی، کنترل بر خشم و عصبانیت نیاموختی و از همه مهمتر، ادب نیاموختی.» این کارگردان به شهاب حسینی توصیه کرده است که فیلم "پرخاشهای" خود را با "کلام غمآلود ولی آرام و متواضعانه استاد" مقایسه کند تا "بفهمد"، "[کیمیایی]ادعای هنر ندارد، احساس نمیکند قیم همه مردم است، فقط غمگین است و نمیخواهد در جشنواره شرکت کند". حکمت در انتهای پیامش مینویسد: «هنوز عمر چندانی بر شما نگذشته که نتوانی بیاموزی. لازم نیست دور دنیا را بگردی. همین جا، دو زانوی ادب نزد استاد بزن و بیاموز.»
واکنشهای منتقدان و کارگردانان به گفتههای حسینی و جنجال به پا شده
امیر پوریا، مدرس و منتقد سینما یکی دیگر از کسانی بود که در صفحهی اینستاگرام خود نسبت به "اتهامها و توهینها" به کیمیایی واکنش نشان داده و او هم همین پرسش را مطرح کرده که اعتراض شهاب حسینی واقعا به چه بوده است؟ پوریا خطاب به حسینی مینویسد: «بفرمایید بدانیم در حالی که به جلسهی فیلمی که بازی کرده بودید و در جشنواره حضور داشت (فیلم «آن شب» که چند روز پیش نمایش داده شد)، نرسیدید، بابت طرح چه اعتراضی اصرار داشتید به شکلی نامتعارف و کم و بیش رانتوار، برای فیلم "شین" که خارج از مسابقه اکران شد، جلسه برگزار شود؟ تاکید کردید هر فیلمی اگر درخواست میداد، میتوانست به همین شکل خارج از مسابقه اکران شود. چرا این اتفاق برای این همه فیلم که دست کم میخواستند یک بار برای منتقدان نمایش داشته باشند، نیفتاد ... یعنی بقیۀ سینماگران، مثل شما "آدم مدنی" نبودند؟ برای رساندن صدای اعتراضتان در کدام زمینه، این نمایش و جلسهی بعد از آن را از جشنوارهای که برای مخالفت با تحریم، مخلص شماست، درخواست کردید؟ کشتهشدگان آبان؟ سرکوبشدگان دی؟ یا سیاستگذاریهای غلط همین جشنواره؟»
شهاب حسینی در ابتدای نشست خبری فیلم "شین"، با اشاره به اینکه "اکران خارج از بخش مسابقه امتیازی نیست ولی ما آدمهای مدنی هستیم سعی میکنیم از حقوق قانونی خود آگاه باشیم و از آنها استفاده کنیم"، این گفته را که برگزاری این نشست "اجازهی ویژهای است" که به او "به دلیل حمایتش" از جشنواره شده، رد کرد. او دلیل برگزاری این نشست مطبوعاتی "به درخواست خودش" را اینگونه شرح داده بود: «برای اینکه بهانهای باشد چون من ظرف چند وقت گذشته یکطرفه فقط حرف خوردم و دلم میخواست اینجا بنشینم یکبار اگر قرار است پای خودم بایستم و از خودم دفاع کنم اینجا این کار را بکنم.» اشاره شهاب حسینی به "ریزش مخاطبان" او در پی انتشار متن نکوهش تحریم جشنواره در اینستاگرام و "کامنتهای ۸۵ درصد از ۹۰ درصدی" است که از او "منتفر شدند". کامنتهایی که به گفتهی او "قابل بازپخش" نیستند.
تلاش برای به دست آوردن "محبوبیت از دست رفته"
اما صحبتهای حسینی در نشست خبری، دست کم با نگاهی به واکنشها در شبکههای اجتماعی، نه تنها چیزی از محبوبیت خدشهدارشدهی او را در میان طیفی از مخاطبان دوستدارش، ترمیم نکرده است که به اعتقاد برخی باعث شده، "پرده" میان و او و مخاطب هم دیگر برافتد. شهاب حسینی که خودش را به جشنواره رسانده میگوید، تلاش میکند، از وحدت بین مردم دفاع میکند و سعی میکند از جدا کردن طیفهای مختلف که امروزه تلاش میشود بینشان تفرقه افکنده شود، جلوگیری کند. کاربری مینویسد: « زور داره از آمریکا یه سر بیای ایران به یه سری آدم که جشنواره رو تحریم کردن بگی نفاق و دودستگی درست نکنید بعد دوباره بری آمریکا پی خوشگذرونی.» یکی از کاربران توییتر مینویسد: «شهاب حسینی و امثال او در واقعیت با اعتراض به حکومت مشکل دارند نه با حمایت از آن.»
نانت را در خون ما نزن رفیق!
تاختن شهاب حسینی بر آنان که در غم فاجعههایی که بر ایران گذشت از حضور در جشنواره خودداری کردند، باعث شده که حامد اسماعیلیون که فرزند و همسرش را در انفجار هواپیمای اوکراینی از دست داد هم به گفتههای او واکنش نشان دهد: «شهاب حسینی! لازم است تذکر بدهم که بهتر است بعد از راه رفتن بر فرش قرمز و لذت بردن از اکران فیلمت در جشنواره اسمی از آن ۱۷۶ بیپناه بیگناه نبری. من نماینده همه نیستم ولی دست کم دوست ندارم اسم دو عزیز من در میان آدمهایی باشد که تو غصهشان را میخوری. نانت را در خون ما نزن رفیق! ما خودمان راه سوگواری را بلدیم.»
شهاب حسینی در برابر "کرور کرور آشغال وطنفروش"
کم نیستند کاربرانی که لب به ستایش حسینی و گفتههایش گشودهاند. تحسین و تمجید از گفتههای شهاب حسینی در طیف بزرگی از کاربران موسوم به ارزشی دیده میشود. اوج این تحسینها را میتوان در توییت علی اکبر رائفیپور دید که نوشته است: «مه فشاند نور و سگ عوعو کند! آقای شهاب حسینی، مردم شما را دوست دارند و یک تار مویت را با کرور کرور آشغال وطنفروشی که نام مقدس هنرمند را به همنشینی با نام خود آلودهاند، عوض نمیکنند.»
از حمله به کیمیایی تا ستایش بهروز وثوقی
حسینی در حالی در این نشست خبری دوباره از بهروز وثوقی و آشناییش با او و نامه نوشتنش به روحانی برای اکران فیلم وثوقی در ایران اشاره میکند و از "جای خالی تجربه ایشان" در سینمای ایران افسوس میخورد، که همزمان به کارگردان قیصر میتازد. رفتار شهاب حسینی و پستهایی که در اینستاگرام منتشر کرده است، از تقبیح تحریم جشنواره تا نامه به روحانی برای اکران فیلم بهروز وثوقی باعث شده بسیاری از مخاطبان از تناقض رفتار او سخن بگویند. حسینی با اشاره به متنی که درباره تحریم جشنواره پیشتر منتشر کرده بود، میگوید، تلاش کرده "با ملت بزرگ و شریف ایران با ادبیات فاخر" صحبت کند اما "جواب فحش و فضیحت" از آنها گرفته است. حسینی میگوید: «[دیگر] تعارف بین من و مخاطب من برداشته شد. لزومی احساس نمیکنم ورای توانایی خودم بخواهم احترام بگذارم و تواضع داشته باشم. وقتی تعارف اینگونه برداشته میشود آدم بدون تعارف باید حرفش را بزند.» واکنشها در شبکههای اجتماعی هم دست کم نشان میدهند که بخش بزرگی از کاربران تعارف با شهاب حسینی را کنار گذاشتهاند و با دیالوگهایی که روزی او در برابر بزرگترین کارگردانان این سرزمین در برابر دوربین بر زبان رانده، با او سخن میگویند. دوشقگیای که در عالم سینماگران در ایران امروز به چشم میخورد، طرفداران چشمپوشی از جشنواره و مصُران بر شرکت در آن، هم نشانهای از تندشدن فضای سیاسی ایران در پی تحولات چندسال اخیر است و هم به نوعی بازتابدهنده بیگانگی دو جریان است؛ جریانی که پس از انقلاب با بهرهبردن از همه امکانات عرصهای برای بالیدن داشته و جریانی که با برخورداری کم از این امکانات یا بیبهرهگی از آن تلاش کرده میدان را وانگذارد و حرف و اعتراض خود را به هر شکلی به گوش مخاطب برساند.