گروه فرهنگی: سایت رویداد۲۴ در گزارشی نوشت: هفته گذشته خبرنگاران حوزه موسیقی از ممنوعالکاری تعدادی از خوانندگان خبر دادند. بهمن بابازاده در توییتر خود اعلام کرد «رضا صادقی، محسن یگانه، امیر مقاره (ماکانبند)، بابک جهانبخش و امید حاجیلی ممنوع الکار شدهاند.» ظاهرا موضوع فقط ممنوعالکاری هم نبوده و رضا صادقی و امیر مقاره ممنوعالخروج هم شدهاند. روز بعد محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این خبر واکنش نشان داد و این خبر را از قول برخی خوانندگان تکذیب کرد.
اشاره وزیر به اظهارات محمد معتمدی خواننده موسویقی سنتی در رد خبر ممنوعالکاری خبرنگاران بود. معتمدی با انتشار یک استوری نوشت: «خبر ممنوعالکاری تعدادی از خوانندگان موسیقی، شایعه کسانی است که نه در خبرگزاری رسمی کار میکنند نه سمتی دارند و فقط تامین کننده خبر شبکههای خارجی هستند.»
ساعتی پس از انتشار این خبر، خبرگزاری فارس ادعا کرد مصاحبهای با محسن یگانه در خصوص صحت یا عدم صحت انتشار داشته و او گفته «خبر ممنوع الکاری از هیچ جای رسمیای به ما اعلام نشده است و تا زمانی که به صورت رسمی به ما ابلاغ نکنند این خبر صحت نخواهد داشت.» اسماعیلی با استناد به همین اظهارنظرها گفت: «من نمیدانم چطور امکان دارد وقتی تصمیم هنوز گرفته نشده، رسانهای میشود. اگر مشکلی باشد به افراد اعلام میشود و هیچ چیز مخفیای نداریم. اگر کسی برایش مشکلی پیش بیاید، با اجرایش موافقت نمیکنند.»
اسماعیلی با این وجود خبر ممنوعالکاری خوانندهها را تکذیب کرد و آن را «جوسازی» افرادی خواند که «نانشان در التهاب است.» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خطاب به کسانی که خبر ممنوعالکار شدن خوانندهها را منتشر کردند گفت «عوض اینکه اینها خوشحال باشند، عدهای گویا ناراحتند که فضای فرهنگی و هنری دارد کارش را میکند.»
تکذیب سخنان وزیر ارشاد توسط خوانندگان
البته طولی نکشید که تکذیبیه وزیر تکذیب شد. سه خواننده موسیقی پاپ اظهارات وزیر ارشاد را رد کردند. امیر مقاره، امید حاجیلی و رضا صادقی روز چهارشنبه سوم خرداد به طور جداگانه اظهارات محمدمهدی اسماعیلی درباره ممنوعیت فعالیتشان را تکذیب کردند. رضا صادقی در حساب اینستاگرام خود نوشت که خبر رسانهها درباره منع فعالیت تعدادی از خوانندگان پاپ از جمله خود او «صحیح» است.
او خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «اگر بنده ممنوعالکار نیستم پس چرا جلوی فروش بلیط شهر سمنان گرفته شده و هیچ کس پاسخگو نیست؟ چرا از بیست اردیبهشت تمام فعالیتهای من را متوقف کردند و جوابی هم از کسی نگرفتم؟»
امید حاجیلو دیگر خواننده پاپ نیز در واکنش به اظهارات محمدمهدی اسماعیلی نوشت: «مدتهاست ممنوعالکار هستم و تمام پیگیریهای من، تهیهکننده و مدیر برنامهام از دفتر موسیقی، معاونت هنری و حراست وزارت ارشاد بینتیجه بوده است. احتمالا دوستان زیرمجموعه شما اطلاعات صحیح و کاملی در اختیارتان قرار نمیدهند که شما اینگونه تمام مشکلات و ممنوعیتها را تکذیب میکنید.»
امیر مقاره نیز در حساب اینستاگرام خود نوشت: «دروغ تحویل مردم ندهید، یا بگویید که سلیقه شخصی بوده و درستش میکنیم، یا بگویید اطلاع نداشتم و صبح جمعه فهمیدم.» محسن یگانه هم با انتشار پستی در اینستاگرام خود، هرگونه مصاحبه رسانهای را تکذیب کرد.
با وجود این تکذیبیه ها، محمد اللهیاری رئیس دفتر موسیقی وزارت ارشاد گفته کسانی که دچار مشکل شدهاند باید به دفتر موسیقی مراجعه کنند. او دلیل ممنوع الکاری خوانندهها را «حجم فراوان فعالیت در تهران و شهرستانها» خوانده که باعث ایجاد «سوءتفاهم» شده است!!
اللهیاری توضیحات تفصیلی درباره افزایش تعداد مجوزها به خوانندگان از زمان جشنواره فجر داده و گفته فعالیتهای موسیقایی از اسفندماه سال گذشته و بعد از جشنواره موسیقی فجر با سرعت قابل توجهی در تهران و شهرستانها برگزار شده است.
اشاره رئیس دفتر موسیقی به استقبال وزارت ارشاد از فعالیتهای موسیقیایی جالب توجه است. این اتفاق در واقع در جریان جشنواره فجر واقعا رخ داه بود. جشنواره فجر ۱۴۰۱ همزمان با اعتراضات مردم ایران بعد از مرگ مهسا امینی برگزار شد. در این اعتراضات تعداد زیادی از هنرمندان بازداشت، احضار یا ممنوعالکار شده بودند. همین مساله به انضمام فضای غمگین جامعه سبب شد تا برخی از هنرمندان به جشنواره فجر هم نروند. فضا به گونهای بود که حتی برخی خوانندگانی که در جشنواره فجر حاضر شده بودند هم سعی کردند ناراحتی خود را از فضای حاکم بر جامعه به مخاطب نشان دهند به طوری که اجرای یکی از این خوانندگان با اعتراض رسانههای دولتی همراه شد. ایرنا خبرگزاری جمهوری اسلامی با انتقاد از «غمگین بودن بیش از اندازه» کنسرت مسعود صادقلو، اجرای او را همراه با «روحیه سرد و برخورد منقبض» توصیف کرد.
در گزارش خبرگزاری دولت با بیان این که صادقلو «هیچ حس خوشایندی را به مخاطب منتقل نکرد»، افزوده شده که او «کنسرت خود را با آهنگ غمگین شروع کرد» و «تقریبا لبخند به لب نیاورد و با روحیهای غمبار فقط خواند» و به همین دلیل کنسرت خود را «در کمتر از ۵۵ دقیقه» پایان داد. به دلیل فضای سنگین تحریمها، دولت و رسانههای نزدیک به حاکمیت همه تلاش خود را به کار بستند تا از هنرمندانی که در این فضا حاضر به فعالیت شدهاند به شدت حمایت کنند و حتی به گفته برخی خوانندگان، به زور آنها را مجبور به برگزاری کنسرت کردند.
گروه «ماکانبند» و سیروان خسروی در صفحات اینستاگرام خود نوشتهاند که به «زور» مجبور به برگزاری کنسرت در این شرایط شدهاند. مسئولانی که به محمدرضا شجریان اجازه اجرای کنسرت نمیدادند، در جریان جشنواره فجر دست به دامن خوانندههایی شدند که موسیقیشان کمترین ارزش هنری را داشت.
گزارش خبرگزاری تسنیم و فارس از اولین کنسرت یک خواننده پاپ تکاندهنده بود. خبرگزاری تسنیم در گزارشی «زانکو» را نامی خواند که «در موسیقی ایران برای مدتها در خاطرهها خواهد ماند.» مدح تسنیم از این خواننده در واقع نه به دلیل استعداد یا استاندارد خوانندگی او بلکه به دلیل پذیرفتن برگزاری کنسرت در شرایطی بود که هیچ خوانندهای حاضر به برگزاری کنسرت نمیشد. تسنیم نوشت «کنسرت زانکو تابوی بزرگ تعطیلی کنسرتهای موسیقی» که به دلیل شکل گیری اعتراضات به تعطیلی مطلق کشیده شده بود را شکست.
فعلا نیازی به کنسرت نیست!
مساله جالب توجه، نگرانی رسانههای نزدیک به دولت و حاکمیت از فشار اقتصادی وارد شده بر اهالی موسیقی در خلال اعتراضات سال گذشته است. تسنیم در گزارش بهمن ماه خود از «بحران تعطیلی کنسرتها» حرف زده و گفته بود «آنها کار خود را از دست داده بودند و هیچ جایی هم برای کسب درآمد برایشان وجود نداشت. کار به جایی رسید که برخی از اهالی موسیقی به فروشِ وسایل شخصی و حتی سازهایشان روی آوردند.» اما ظاهرا تعطیلی کنسرتها زمانی برای نظام به «بحران» تبدیل میشود که خودش تشخیص بدهد و در سایر مواقع، «تعطیلی» نه تنها بحران نبوده بلکه «اصل» بوده است. موسیقی بعد از انقلاب به یک مقوله جنجالی تبدیل شد. جمهوری اسلامی به طور کلی با انواع موسیقی و آلات موسیقی مخالف بوده و آن را غنا و نمایش آن را حرام میدانسته و نمایش آلات موسیقی همچنان در صدا و سیما ممنوع است.
حسین زمان از اولین خوانندههای پاپ بعد از انقلاب که به تازگی درگذشت، ۲۱ سال ممنوعالکار بود. موسیقی سنتی که جزو معدود موسیقیهای مورد قبول حاکمیت بود هم همیشه مورد لطف قرار نمیگرفت. مواضع سیاسی خوانندگان موسیقی سنتی در رویکرد نظام به آنها تاثیر داشت. محمدرضا شجریان مهمترین خواننده سنتی ایران سالها ممنوع الفعالیت بود.
اجرای زنان در کنسرتهای موسیقی همیشه با مشکل مواجه بوده و بارها اعطای مجوز به کنسرتها منوط به کنار گذاشتن نوازندگان زن گروههای موسیقی شده است. سال ۱۳۹۳ خبرگزاریها از ممنوعیت حضور نوازندگان زن در ۱۴ شهر خبر دادند. سال ۱۳۹۵ سخنگوی وزارت ارشاد اعلام کرد سیاست این وزارتخانه در دولت حسن روحانی از ابتدا اینگونه بوده که برای برگزاری کنسرت در دو شهر مذهبی مشهد و قم مجوز ندهد و تاکنون هیچ کنسرتی در این دو شهر برگزار نشده است. چهار دهه تجربه بگیر و ببند و ممنوعیت در موسیقی سبب شد که استقبال کمنظیر دولتی از برگزاری یک کنسرت توسط خواننده پاپ نه چندان شاخص عجیب به نظر برسد. اما ظاهرا دوران استقبال از کنسرتها به پایان رسیده و همه چیز به تنظیمات کارخانه برگشته است؛ موسیقی همچنان ممنوع است.