مسیر غلط سایت‌های خبری

صادق صدرایی

---

در دو دهه اخیر و با گسترش فضای مجازی نحوه اطلاع رسانی به مردم نیز از سمت رسانه‌های کاغذی به سوی رسانه‌های الکترونیک در حرکت است و در این روزها مردم حاضر در جامعه بیشتر از آنکه درگیر مطالعه روزنامه باشند در دنیای مجازی خبرها و تحلیل‌ها را از وقایع مختلف دنبال می‌کنند. همین امر باعث آن شد که در سال‌های اولیه گسترش فضای مجازی در ایران نیز مانند سایر نقاط جهان شاهد حضور خبرگزاری‌ها در فضای مجازی باشیم.

خبرگزاری‌ها معمولا گزارش‌ها، مصاحبه‌ها و تحلیل‌های طولانی را به مخاطبان خود عرضه می‌کنند. این نوع از رسانه نگاری باعث آن شد که شاهد کمرنگ شدن روز به روز ارتباط بین مردم و خبرگزاری‌های مجازی باشیم. همین امر سبب آن شد که سایت هایی در فضای مجازی ایجاد شوند تا با تغییر در شیوه کار خبرگزاری‌ها ارتباط نزدیک‌تری را با مردم برقرار کنند.

سایت‌های خبری آن سالها مانند بازتاب و تابناک با شیوه کار درستشان و همین طور صراحت کلام توانستند گوی سبقت را حتی در برخی مقاطع زمانی از رسانه‌های فارسی زبانی مانند بی بی سی نیز در ایران بربایند. (در آن زمان از فیلترینگ به شدت امروز خبری نبود) اما به مرور این استقبال مردم از سایت‌های خبری نیز رو به افول نهاد. اشکال بزرگی که باعث چنین عدم استقبالی شده است کجاست؟ شاید بتوان موارد زیر را از دلایل عمده‌ی کمرنگ شدن رابطه مخاطبان با رسانه‌های مجازی به خصوص سایت‌های خبری – تحلیلی دانست.

1- تفاوت سایت خبری با خبرگزاری در دو موضوع مهم خلاصه می‌شود. اول آنکه سایت خبری می‌بایست خبرها، گزارش‌ها، تحلیل‌ها و مصاحبه‌های طولانی را به شکلی در آورد که دو ویژگی کوتاه نویسی و جذابیت در آن لحاظ شده باشد. اما آنچه که در این سالها شاهد آن هستیم عدم رعایت این نکته مهم است و به قول معروف کار ویژه سایت‌های خبری به اصطلاح «copy - paste» برخی مطالب خبرگزاری‌های رسمی شده است. با همان شکل طولانی و فاقد جذابیتش و گاه با همان تیتر. نکته دوم به همین تیتر بر می‌گردد. وجه ممیزه سایت و خبرگزاری باید در انتخاب تیتر و عنوان‌های هیجان انگیز و جالب توجه برای خبرهایی باشد که قبلا در خبرگزاری‌ها کار شده است. این دو اقدام می‌تواند باعث آن شود که مخاطب به جای آنکه مطالب طولانی و کسالت آور خبرگزاری‌ها را مطالعه کند متن خلاصه شده و مطالب اصلی را در یک سایت خبری مشاهده کند.

2- محدودیت‌های نابجا
هنگامی که برای تصمیم گیران حاکمیتی حوزه رسانه‌ای که بیشتر نقش مانع و ایجاد محدودیت را دارند تفاوتی بین یک خبرگزاری رسمی با سایتی خبری وجود ندارد آن گاه شاهد آن خواهیم بود که همان خطوط قرمز پر رنگ و گاه بی مبنایی که در خبرگزاری‌های رسمی رعایت می‌شود باید توسط سایت‌های خبری نیز مراعات شود. این امر باعث آن خواهد شد که برای مخاطب تفاوتی بین خبرگزاری و سایت و روزنامه به وجود نیاید و عنصر جذابیت را دچار خلل‌های جبران ناپذیری کند.

3- گسترش فضای مجازی
در سال‌های اخیر فضای مجازی به شکل عجیبی گسترش پیدا کرده است و امروزه دیگر می‌توان گفت که برخی مردم حاضر در متن جامعه از رسانه‌ها نیز جلوتر هستند و آن‌ها هستند که خبر را تولید می‌کنند. همین امر باعث شده است که اگر مواردی که در دو مورد قبلی مطرح شد هم اصلاح شود باز هم مخاطب امروز را نمی‌توان به سادگی به سایت‌های خبری جذب کرد.