تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۰۳ ساعت ۱۱:۰۳
کد مطلب : ۱۳۷۳۰۸
ائتلاف؛ بحث زودهنگام و بی‌فایده
گروه سیاسی: ماجرا از پیش‌بینی محمدرضا عارف شروع شد، آنجا که او پس از گذشت مدت‌ها از سکوت نسبی رسانه‌ای در یک گفتگوی مفصل با یک رسانه پیش‌بینی کرد که در انتخابات98 دیگر خبری از ائتلاف جریان اصلاحات با همراهان رییس‌جمهور روحانی که به «اعتدال» مشهور شدهاند نخواهد بود. این پیش‌بینی عارف با واکنش‌های مختلفی روبرو شد. چهره‌های شناخته‌شده درون دولت‌ترجیح دادند که سکوت کرده و فعلاً از کنار این پیش‌بینی به‌آرامی عبور کنند.
برخی نمایندگان مجلس که بیشتر به طیف علی لاریجانی نزدیک هستند نسبت به این اظهارنظر رییس فراکسیون امید واکنش منفی نشان داده و آن را رد کردند. در ادامه این واکنش‌ها شاهد اظهارنظرهایی از سوی چهره‌ها و رسانه‌های که ذیل جریان اصلاحات تعریف می‌شوند نیز بودیم. با نگاهی به این اظهارنظرهای مختلف و متنوع شاهد آن هستیم که در درون جریان اصلاحات برخی از نگاه عارف استقبال کرده‌اند و با برجسته‌سازی مفهوم «هویت اصلاح‌طلبی» در پی حضور مستقل در انتخابات هستند و گروهی دیگر نیز ادامه ائتلاف با روحانی و همراهانش را انتخاب درست‌تری می‌دانند.
فارغ از آنکه نسبت به اظهارنظر شخصی رییس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان چه موضعی داریم پرسشی اساسی قابل‌طرح این است که بیان این نکته حساس و اختلاف‌برانگیز در شرایط امروز که حدود دو سال تا انتخابات98 باقی‌مانده است چه سودی دارد؟
آیا رییس فراکسیون امید از اینکه اظهارنظر او سبب واکنش‌های مختلفی خواهد شد بی‌خبر بوده است؟ با نگاهی به سوابق طولانی عارف در دنیای سیاست به‌هیچ‌عنوان پذیرفته نیست که تصور کنیم این فعال سیاسی اصلاح‌طلب نسبت به واکنش‌ها درباره اظهارنظرش پیش‌بینی لازم را نداشته است و همین امر تعجب تحلیل گران را دوچندان کرده است که چطور عارفی که از تبعات چنین اظهارنظرهایی باخبر است به‌یک‌باره چنین پیش‌بینی را مطرح کرده است؟
برخی این دیدگاه را دراین‌باره مطرح می‌کنند که شاید بتوان علت این اقدام محمدرضا عارف را در انتقادات تندوتیزی دانست که بخش‌هایی از جامعه نسبت به سکوت مرسوم او مطرح می‌کنند. به‌بیان‌دیگر این عده معتقدند عارف برای آنکه برچسب «نماینده ساکت» را از روی خودش بردارد این اظهارنظر جنجالی را مطرح کرده است. جدا از آنکه این تحلیل درست باشد یا نادرست پرسش مهم‌تر از علت‌یابی درباره آنچه عارف گفته است این است که اساساً مطرح کردن این پیش‌بینی چه ثمری داشته است؟ بیاییم فرض کنیم که مدتی دیگر و با نزدیک شدن به انتخابات98 جریان اصلاحات به این نتیجه رسید که بر مبنای این اظهارنظر شخصی عارف عمل کند آیا نیازی به بیان آن در این روزهایی که فاصله‌ای طولانی تا انتخابات مجلس داریم وجود داشته است؟
به طور خلاصه مخالفت‌ها با این پیش‌بینی عارف را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
1) گروه اول کسانی هستند که می‌دانند که در صورت اجرایی شدن چنین پیشنهادی و حذف نام آنان از فهرست‌های منتسب به جریان اصلاحات دیگر امکانی برای پیروزی در انتخابات نخواهند داشت. برخی نمایندگان مجلس که پس از تکیه زدن به کرسی پارلمان تمامی قول و قرارها را فراموش کرده و به اهداف جریان اصلاحات پشت کردند از مصادیق این گروه هستند.
2) دومین گروهی که به مخالفت با عارف پرداخته‌اند افرادی هستند که فرآیندهای سیاسی را با نگاهی تاریخی می‌نگرند. آنان بر این عقیده‌اند که تجارب تاریخی گذشته به‌خوبی نشان داده است که هرگاه در میان جریانات میانه‌رو اختلافی ایجادشده است، این تندروها بوده‌اند که از آن بهره برده و با قرار گرفتن در صدر مناصب اجرایی و تقنینی باعث مشکلات زیادی برای کشور شدهاند.
3) و گروه سوم از مخالفان پیش‌بینی عارف کسانی هستند که واقعیات را مبنای عمل سیاسی خود قرار می‌دهند. پاسخ به چرایی ائتلاف اصلاحات و اعتدال در چند دوره انتخابات اخیر برای توضیح دیدگاه این گروه راهگشا خواهد بود. واقعیت آن است که با دقت در نوع عملکرد و برنامه‌های اصلاح‌طلبان و چهره‌های «معتدل» همراه روحانی می‌توان تفاوت‌هایی را در حوزه‌های گوناگون بین این دو گروه دید و به‌طور طبیعی آنان که به اهداف اصلاح‌طلبی باور دارند هیچ‌گاه تمایلی به کنار گذاشتن یک اصلاح‌طلب شش‌دانگ و برگزیدن یک چهره اعتدالی ندارند اما دنیای سیاست به‌خصوص از نوع ایرانی‌اش به همین سادگی‌ها نیست. با وجود نهاد شورای نگهبان به‌خصوص با آن نگاه خاص حاکم بر آن، که نگاهی منفی به جریان اصلاحات در آن موج می‌زند فعلاً نمی‌توان امیدوار بود که چهره‌های ارشد اصلاح‌طلب امکان حضور در رقابت‌های انتخاباتی را داشته باشند.
توجه به همین واقعیت ملموس سبب آن شد که بزرگان جریان اصلاح‌طلبی کشور به فکر تشکیل جریانی ائتلافی بر مبنای میانه‌روی بیفتند. آنچه محمدرضا عارف می‌گوید زمانی قابلیت تحقق دارد که الگوی برگزاری انتخابات اصلاح و نگاه آنان که برای خود وظیفه تعیین صلاحیت‌ها را در نظر گرفته‌اند به جریان اصلاحات تغییر کند. به نظر می‌آید تا زمانی که بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات به این شکل است چاره‌ای جز ادامه همین ائتلاف وجود ندارد.
برخی نمایندگان مجلس که بیشتر به طیف علی لاریجانی نزدیک هستند نسبت به این اظهارنظر رییس فراکسیون امید واکنش منفی نشان داده و آن را رد کردند. در ادامه این واکنش‌ها شاهد اظهارنظرهایی از سوی چهره‌ها و رسانه‌های که ذیل جریان اصلاحات تعریف می‌شوند نیز بودیم. با نگاهی به این اظهارنظرهای مختلف و متنوع شاهد آن هستیم که در درون جریان اصلاحات برخی از نگاه عارف استقبال کرده‌اند و با برجسته‌سازی مفهوم «هویت اصلاح‌طلبی» در پی حضور مستقل در انتخابات هستند و گروهی دیگر نیز ادامه ائتلاف با روحانی و همراهانش را انتخاب درست‌تری می‌دانند.
فارغ از آنکه نسبت به اظهارنظر شخصی رییس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان چه موضعی داریم پرسشی اساسی قابل‌طرح این است که بیان این نکته حساس و اختلاف‌برانگیز در شرایط امروز که حدود دو سال تا انتخابات98 باقی‌مانده است چه سودی دارد؟
آیا رییس فراکسیون امید از اینکه اظهارنظر او سبب واکنش‌های مختلفی خواهد شد بی‌خبر بوده است؟ با نگاهی به سوابق طولانی عارف در دنیای سیاست به‌هیچ‌عنوان پذیرفته نیست که تصور کنیم این فعال سیاسی اصلاح‌طلب نسبت به واکنش‌ها درباره اظهارنظرش پیش‌بینی لازم را نداشته است و همین امر تعجب تحلیل گران را دوچندان کرده است که چطور عارفی که از تبعات چنین اظهارنظرهایی باخبر است به‌یک‌باره چنین پیش‌بینی را مطرح کرده است؟
برخی این دیدگاه را دراین‌باره مطرح می‌کنند که شاید بتوان علت این اقدام محمدرضا عارف را در انتقادات تندوتیزی دانست که بخش‌هایی از جامعه نسبت به سکوت مرسوم او مطرح می‌کنند. به‌بیان‌دیگر این عده معتقدند عارف برای آنکه برچسب «نماینده ساکت» را از روی خودش بردارد این اظهارنظر جنجالی را مطرح کرده است. جدا از آنکه این تحلیل درست باشد یا نادرست پرسش مهم‌تر از علت‌یابی درباره آنچه عارف گفته است این است که اساساً مطرح کردن این پیش‌بینی چه ثمری داشته است؟ بیاییم فرض کنیم که مدتی دیگر و با نزدیک شدن به انتخابات98 جریان اصلاحات به این نتیجه رسید که بر مبنای این اظهارنظر شخصی عارف عمل کند آیا نیازی به بیان آن در این روزهایی که فاصله‌ای طولانی تا انتخابات مجلس داریم وجود داشته است؟
به طور خلاصه مخالفت‌ها با این پیش‌بینی عارف را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
1) گروه اول کسانی هستند که می‌دانند که در صورت اجرایی شدن چنین پیشنهادی و حذف نام آنان از فهرست‌های منتسب به جریان اصلاحات دیگر امکانی برای پیروزی در انتخابات نخواهند داشت. برخی نمایندگان مجلس که پس از تکیه زدن به کرسی پارلمان تمامی قول و قرارها را فراموش کرده و به اهداف جریان اصلاحات پشت کردند از مصادیق این گروه هستند.
2) دومین گروهی که به مخالفت با عارف پرداخته‌اند افرادی هستند که فرآیندهای سیاسی را با نگاهی تاریخی می‌نگرند. آنان بر این عقیده‌اند که تجارب تاریخی گذشته به‌خوبی نشان داده است که هرگاه در میان جریانات میانه‌رو اختلافی ایجادشده است، این تندروها بوده‌اند که از آن بهره برده و با قرار گرفتن در صدر مناصب اجرایی و تقنینی باعث مشکلات زیادی برای کشور شدهاند.
3) و گروه سوم از مخالفان پیش‌بینی عارف کسانی هستند که واقعیات را مبنای عمل سیاسی خود قرار می‌دهند. پاسخ به چرایی ائتلاف اصلاحات و اعتدال در چند دوره انتخابات اخیر برای توضیح دیدگاه این گروه راهگشا خواهد بود. واقعیت آن است که با دقت در نوع عملکرد و برنامه‌های اصلاح‌طلبان و چهره‌های «معتدل» همراه روحانی می‌توان تفاوت‌هایی را در حوزه‌های گوناگون بین این دو گروه دید و به‌طور طبیعی آنان که به اهداف اصلاح‌طلبی باور دارند هیچ‌گاه تمایلی به کنار گذاشتن یک اصلاح‌طلب شش‌دانگ و برگزیدن یک چهره اعتدالی ندارند اما دنیای سیاست به‌خصوص از نوع ایرانی‌اش به همین سادگی‌ها نیست. با وجود نهاد شورای نگهبان به‌خصوص با آن نگاه خاص حاکم بر آن، که نگاهی منفی به جریان اصلاحات در آن موج می‌زند فعلاً نمی‌توان امیدوار بود که چهره‌های ارشد اصلاح‌طلب امکان حضور در رقابت‌های انتخاباتی را داشته باشند.
توجه به همین واقعیت ملموس سبب آن شد که بزرگان جریان اصلاح‌طلبی کشور به فکر تشکیل جریانی ائتلافی بر مبنای میانه‌روی بیفتند. آنچه محمدرضا عارف می‌گوید زمانی قابلیت تحقق دارد که الگوی برگزاری انتخابات اصلاح و نگاه آنان که برای خود وظیفه تعیین صلاحیت‌ها را در نظر گرفته‌اند به جریان اصلاحات تغییر کند. به نظر می‌آید تا زمانی که بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات به این شکل است چاره‌ای جز ادامه همین ائتلاف وجود ندارد.
