حزب اتحاد ملت ایران، بیم و امیدها

اسماعیل خلفازاده، نویسنده و مترجم

---

مقدمه: تشکیل حزب اتحاد ملت با واکنش‌هاي متفاوتی در کشور روبرو شد. اگرچه این حزب با کسب مجوز رسمی از وزرات کشور، توانست اولین کنگره خود را برگزار کند و حتی دبیر کل منتخب آن «دکتر شکور راد» در اولین سخنرانی خود اعلام کرد که این حزب، اسم مستعار هیچ حزب دیگری نیست. اما عده ای از اصول گرایان از همان ابتدا، مخالفت‌هاي بسیار تندی با آن داشتند و آن را حزب مشارکت دوم نامیدند و تقاضای ابطال مجوز آن را نمودند.

دبیر حزب موتلفه با پیشداوری اظهار نمود که چه تضمینی وجود دارد که این حزب فتنه دیگری را رقم نزند. خانم فاطمه آلیا یکی از نمایندگان اصول گرایای مجلس، این حزب را ادامه حزب مشارکت و خط فتنه خواند و... به راستی چرا اصول گرایان این قدر از تشکیل این حزب واهمه دارند. چرا هنوز نیامده عده ای از افراطیون آن را برانداز نامیده و از وزرات کشور تقاضای بازنگری در مجوزحزب اتحادملت ایران مي‌کنند؟

«هانتينگتون» ميگوید: هر كشوري كه بخواهد گام در راه توسعه و پيشرفت بگذارد، ناگزيراز پذيرش احزاب خواهد بود. «ديويد اپتر» پا را از اين فراتر گذاشته، اظهار مي‏دارد: احزاب سياسي در جريان نوسازي همه جوامع معاصر، چنان نيروي مهمي را تشكيل مي‏دهند كه الگوي ويژه نوسازي هر كشور را احزاب آن تعيين مي ‏كنند.
«ادموند برك» در تعريف حزب معتقد است: حزب گروهي از افراد جامعه ‏اند كه با يكديگر متحد شده و برمبناي اصول خاصي‏ كه‏ مورد قبول همه آنهاست، براي حفظ و توسعه منافع ملي مي‏كوشند. احزاب مي‌توانند باعث مشروعيت نظام حكومتي و انسجام ملی شوند. ساده ترین کارکرد احزاب را مي‌توان در دو گام زیر برشمرد:

1. شكل دادن به افكار عمومي: بدون شكل دادن به افكار عمومي كه كار عمدهحزب و گروههاي سياسي است، نمي‏توان رابطه معقولي بين مردم وحكومت برقرار كرد. در واقع بدون وجود احزاب، افراد از حق حاكميت بازمي‏مانند.
2. معرفي نامزدها در انتخابات: معرفي نامزدهاي انتخاباتي ازديگر كاركردهاي احزاب سياسي است.
در طول تاریخ سی وهفت ساله بعد از انقلاب، احزاب متعددی در کشور فعالیت داشته اند و تحزب در این کشور اصلی پذیرفته شده به شمار مي‌رود. در دوره سازندگی 35 تشکل حزبی، در دوره اصلاحات 165 تشکل حزبی و در دوره اصول گرائی 24 تشکل حزبی موفق به اخذ مجوز از کمیسون ماده ده احزاب شدند.
حزب اتحادملت حزبی اصلاحطلب است که سنگ بنای آن در دیماه۱۳۹۳نهاده شد. نهایتاً این حزب، در۳۱فروردین۱۳۹۴با موافقت کمیسیون ماده ۱۰احزاب از وزارت کشور مجوز گرفت و با صدور بیانیه ای، اعلام موجودیت نمود. در بیانیه این حزبآمده است ما بر آنیم که با برخورداری از همه ظرفیت‌های اصلاح‌طلبانه کشور و تمامی جوانان و مردان و زنان زمینه جدیدی را از فعالیت‌های مدنی و حزبی با رعایت موازین قانونی سامان دهیم و سرمایه ما در این راه آحاد مردمی هستند که دل در گرو این اصلاحات دارند و امید است که بتوانیم هماهنگ با خواست‌های ملت شریف ایران و تجارب گرانبهای بیش از صد سال اصلاح طلبی و با بهره گیری از دستاوردهای بشری فعالیت‌های سازمان یافته‌ نوینی را در کنار همه احزاب اصلاح‌طلب و نهادهای مدنی سامان دهیم.

حزب اتحاد ملت را مي‌توان فرصتی برای اصلاح ساختار جمهوری اسلامی دانست. موسسین این حزب معتقد هستند: اصلاحات در پی تحقق توسعه همه جانبه، موزون، متوازن و پایدار کشور، استقرار آزادی و عدالت، حاکمیت اخلاق و معنویت محوریت قانون اساسی و حقوق مصرح ملت، اقتدار و منزلت جهانی ایران و از بین بردن عقب‌ماندگی و جهل، خشونت و خودکامگی، انحصارطلبی و تحجر، تبعیض و فساد و فقر در سطوح مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی از طریق تقویت روند‌ها، نهاد‌ها و ساختارهای دموکراتیک است اما اینکه این حزب تا چه حد خواهد توانست در این راه موفق شود، امری است که گذشت زمان آن را مشخص خواهد کرد.

بی تردید وجود احزاب یکی از شروط تحقق جمهوریت نظام است. نباید کارکرد دموکراسی در کشور تنها محدود به انتخابات و شرکت در انتخابات پارلمانی شود. استفاده از تجارب کشورهای توسعه یافته ما را به درک این نکته اساسی مي‌رساند که وجود احزاب مکمل نظام پارلمانی بوده و ابزاری موثر برای تحقق دموکراسی و نمایندگی مطالبات مردم است. چه در غیاب احزاب، افرادی فرصت طلب مي‌توانند با دادن شعارهای عوام فریبانه و خارج از توان خود و یا تطمیع آنان، آرای مردم را جلب کنند و پس از انتخاب شدن پاسخگوی وعده‌هاي خود نباشد. این یکی از آسیب‌هاي نظام پارلمانی کشور ماست که به کرات شاهد آن بوده ایم.

احزاب مي‌توانند باعث ارتقاءآگاهی های سیاسی شهروندان، ابهام زدایی از قدرت، روشنگری و اطلاع رسانی پیرامون اهداف و برنامه های حزبی قدرت سیاسی موجود، امکان مقایسه و تحلیل و نقد راهبردهای گروهها، جمعیت ها و هیأت حاکم شوند. احزاب مي‌توانند با فراهم نمودن امکان پیگیری خواستها و مطالبات شهروندان، زمینه های مشارکت شهروندان در امور سیاسی- اجتماعی نهادینه کنند و راه فرهنگ گفتگو، مصالحه، سازش و ائتلاف به جای نزاع،مناقشه وتخریب به وجود آورند. احزاب مي‌توانند بر خواستهای صنفی، حزبی ومشخص به جای کلی گویی، شعارهای دهن پرکن و اهداف دور ازدسترس تاکید کنند. احزاب مي‌توانند به برقراری نظم سیاسی و اجتماعی از طریق فعالیت مرزبندی شده، صریح و شفاف و پالایش کاندیداهای انتخاباتی از طریق رقابت های درون حزبی کمک کنند.

احزابی مي‌توانندعلائق نخبگان جامعه را به خود جلب کنند که دارای مبانی فکری منظمی باشند. همچنین احزاب باید دارای برنامه راهبردی برای اداره کشور در زمینه‌هاي مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... باشند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای متنوع احاد جامعه بوده و در مقابل مشکلات و آسیب‌هاي اجتماعی راهکارهای مختلفی ارائه نمایند. تربیت کادر مدیریتی برای اجرای برنامه‌هاي خود مي‌تواند یکی دیگر از کارکردهای احزاب محسوب گردد. در كشورهاي توسعه یافته، احزاب و رهبران، آرا و نظريات خود را توسط كتاب و مقاله و سخنراني ارائه می‌دهند و با تبليغ و آموزش آن‌ها اعضا و هواداران خود را حول آن‌ها بسیج می‌کنند.

اين اعضا با کارکردن در فعالیتهای حزبی و اجرائی به تدریج ورزیدگی و مهارت‌هاي لازم را برای تصدی مسئولیت اجرائی و پارلمانی کسب مي‌کنند و در صورت اثبات لياقت و شایستگی خودبرای اداره امور، مي‌توانند در رقابتهای انتخاباتی با اقبال عمومي و کشوری روبرو ‌شوند و به اعمال تغییرات ساختاری و توسعه کشور اقدام کنند. افراد در داخل احزاب باهم دیگر کارکرده و با زبان و مفاهیم همديگر آشنا مي‌شوند و چون داراي تئوري و برنامه كاري و نگرش علمي و سابقه اجرائي لازم و پشتیبانی پيراموني حزبی و غير حزبي (هواداران) هستند، می‌توانند به توسعه جامعه را خود کمک کنند.

احزاب مي‌توانند به شفاف سازی سیاسی جامعه کمک کنند و از لابی گری و زد وبندهای پشت پرده سیاسی که معمولا در غیاب مردم انجام مي‌گیرد، بکاهند. آنان مي‌توانند از سیاست زدگی جامعه بکاهند و با کادر سازی و تربیت کادرهای مستعد، به سیاست ورزی عملی روی بیاورند، کنش گرانی فعال و مدیرانی شایسته تربیت کنند. مدیرانی که بتوانند زمام امور را در دست بگیرند و جامعه را پیش برند. یکی از واقعیتهای جامعه ما این است که هنوز عده ای از دولتمردان کشور ما از حزب گرائی گریزان و یا حزب ستیز هستند چنانکه رئیس دولت نهم، در سال 84 بعد از پیروزی انتخاباتی ریاست جمهوری، در سخنرانی خود اعلام کرد که امروز مردم بر احزاب پیروز شدند اما چون همین شخص، فاقد برنامه و پشتوانه حزبی بود، حتی در انتخاب وزیران خود نیز دچار مشکل بود. کسانی که تا قبل از آن همدیگر را ندیده بودند و هیچ شناختی از همدیگر نداشتند و همین امر باشد که بیشترین اخراج و خروج از کابینه اتفاق افتد. به همین جهت باید با گسترش فعالیتهای حزبی بر این تفکرات حزب ستیز غلبه کرد. با تفکراتی که هر روز بر طبل عدم نهادینه شدن فعالیتهای حزبی در کشور کوبیده مي‌شود. نباید از یاد ببریم که فعالیت حزبی در این کشور دارای سابقه یکصد ساله مي‌باشد.

خوشبختانه امروزه، وجود جریانات اصلاح طلبی و حرکت در چارچوب قانون اساسی، ریسک مخاطرات فعالیت حزبی را به مقدار زیادی کاهش داده است و امیدواریم که این هزینه ها به حداقل ممکن نیز برسد. مسئولین ارشد نظام باید این واقعیت را بپذیرند که وجود احزاب و دولتهای برخواسته از احزاب مي‌تواند خطرات احتمالی ناکارآمدی دولتمردان و فاسدهای آنها، خطرات را از اصل نظام دور کرده و متوجه آن حزب و دولت بکند. این نکته است که در سی واندی سال بعدِ انقلاب مغفول مانده است. یکی از بزرگترین مزایای احزاب را مي‌توان هدایت جریان قدرت از پائین به بالا تلقی کرد و این عین دموکراسی است. درگیر کردن مردم در سرنوشت خود، استفاده از دانش و تعقل آنان برای چاره جوئی مشکلات و معضلات اجتماعی مي‌تواند باعث توسعه و افزایش بهره وری در سطح کشور شده و استبداد مدیران بکاهد.

اصلاحات در پی تحقق توسعه همه جانبه، موزون، متوازن و پایدار کشور، استقرار آزادی و عدالت، حاکمیت اخلاق و معنویت محوریت قانون اساسی و حقوق مصرح ملت، اقتدار و منزلت جهانی ایران و از بین بردن عقب‌ماندگی و جهل، خشونت و خودکامگی، انحصارطلبی و تحجر، تبعیض و فساد و فقر در سطوح مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی از طریق تقویت روند‌ها، نهاد‌ها و ساختارهای دموکراتیک است و امیدواریم که حزب اتحاد ملت با بهره گیری از تجارب خوبی که شورای مرکزی آن در فعالیتهای سیاسی خود کسب نموده اند، در کنار جذب جوانان و نخبگان سیاسی مستعد، بتواند زمینه لازم را برای فعالیت یک حزب منسجم و پویا را فراهم آورده و با اتخاذ مواضع اصولی در منازعات سیاسی کشور نقش مدیریتی خوبی را ایفا نماید.

نتیجه گیری:
تشکیل این حزب، به همان نسبت که توانسته است امیدهائی را در دل طرفداران جنبش اصلاحات بیفروزد، گویا به نسبت بزرگتری بیم و هراسی را در دل جناح پایداری و افراطیون در افکنده است. کنگره این حزب با پیام رئیس دولت اصلاحات شروع شد و شخصیت ها و بزرگان اصلاح طلب مهمانان این کنگره بودند. بزرگان که افتخار کشور و جریان اصلاح طلبی هستند، همواره خادم ملت بوده و از سلامت اخلاقی و مالی لازم برای حمایت از یک حزب برخوردار هستند. کسانی که با این حزب نو بنیاد و جریان اصلاح طلبی عناد مي‌ورزند، در طول هشت سال حاکمیت خود، بر خلاف شعارهای مهرورزی، عدالت و فساد ستیزیکه سر دادند، فقر و فساد را به ارمغان آوردند.

آنان باوجود درآمدهای سرشار نفتی، با بی‌تدبیری و سوءمدیریت خود و طرح شعارهای تنش‌آفرین، زمینه را برای انزوا و تحریم‌های گسترده کشورمان را در عرصه بین‌المللی فراهم نمودند و مرتکب بزگترین سومدیریتها، فسادها و اختلاس ها شدند. اکنون آنان به غیر چماق فتنه، حرفی برای گفتن ندارند. آنان از ترس از دست دادن موقعیت‌های کنونی خود می‌خواهند برای از میدان بدر کردن اصلاح‌طلبان از عرصه سیاسی کشور، اصلاح‌طلبی را معادل فتنه‌گری و براندازی معرفی کنند اما چنین ادعائی پایه و اساسی ندارد، واقعیت این است که سهم تفکر اصلاح‌طلبان در انقلاب بیش از سایر جریانات سیاسی است. اصلاح‌طلبان حامیان واقعی ارزش‌های انقلاب و جمهوریت نظام هستند و حتی به جرات مي‌توان گفت، گفتمان اعتدال گرائی کنونی به‌ مثابه راهی برای عبور از بحران‌ها و تنگناهای ناشی از افراط و تفریط جناح پایداری و برخی اصول‌گرایان افراطی به وجود آمده است.