مصطفی ایزدی: روحانی نخواست حیثیت رقبایش زیر سوال برود

فائزه طاهری- روزنامه بهار
دومین مناظره جمعی ریاست جمهوری با موضوع سیاسی و فرهنگی، جمعه گذشته در حالی برگزار شد که این بار هر سه نامزد اصولگرا حملات خود را از همان ابتدا به دولت آغاز کردند. در این زمینه و خلاهایی که در این مناظره احساس می‌شد با مصطفی ایزدی فعال سیاسی اصلاح طلب به گفت‌وگو نشستیم. او با بیان اینکه پایه مسائل فرهنگی اخلاق است و کاندیداهایی که دم از اخلاق می‌زدند، شیوه‌های ناپسندی را پیش گرفته بودند، معتقد است ریشه تمامی کارهای فرهنگی و حتی سایر موضوعات اقتصادی و سیاسی در دست دولت نیست، بلکه نهادها و دستگاه‌های دیگر نیز در آن دخیل هستند و طرح چنین ادعایی از جانب اصولگرایان، عوام‌فریبی محسوب می‌شود. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

***
* درباره مناظره دوم و موضوعات فرهنگی و سیاسی توضیح دهید، اینکه به چه مسائلی پرداخته شد و جای چه موضوعاتی خالی ماند؟
در رابطه با مناظره‌ای که عصر جمعه پخش شد و دومین مناظره نامزدهای ریاست‌ جمهوری بود، مسائل مختلفی مطرح شد. گرچه کل این مناظره به نوعی دوئل سیاسی بود، مانند اوایل انقلاب که طرفداران و مخالفان نظام گفت‌و‌گو می‌کردند. یک نفر سیاه‌نمایی می‌کرد و می‌گفت هیچ کاری نشده و طرف دیگر دفاع می‌کرد. درواقع نوعی مقابله بود که متاسفانه اصولگرایان همه چیز را زیر سوال بردند، از مسائل اخلاقی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، بین‌المللی و برحسب اتفاق به گونه‌ای رفتار می‌شد که یکی از کاندیداها مطلبی را می‌گفت و طرف مقابل پاسخ می‌داد. مثلا آقای قالیباف موضوع واردات اجناس قاچاق توسط وزیر آموزش و پرورش را مطرح کرد، که آقایان جهانگیری و روحانی در پاسخ روشنگری کردند که واردات با پرداخت تعرفه‌ها به صورت قانونی انجام شده، اما پس از آن هم در فرصت‌های بعدی که برای قالیباف پیش می‌آمد می‌گفت این چه آموزش و پرورشی است که وزیرش پارچه وارد می‌کند. اگر آنها به این شیوه بخواهند مناظره کنند، روحانی هم می‌تواند بگوید برادر و یا فرزند شما هزینه زمین‌هایی که دارد را از کجا آورده است؟

* دلیلش این بود که روحانی و جهانگیری قصد مقابله نداشتند.
بله همین‌طور است. آقایان روحانی و جهانگیری نمی‌خواستند حیثیت همه چیز زیر سؤال برود. منظور این است که همان‌طور که روحانی هم اشاره کرد، پایه مسائل فرهنگی اخلاق است که باید راستگویی باشد. کسانی می‌خواستند درباره اخلاق و فرهنگ حرف بزنند که چنین برخوردی داشتند و این شیوه‌های ناپسند را پیش گرفته بودند. اما بسیاری از مسائل فرهنگی بود که به آن پرداخته نشد، مثلا فرهنگ اجتماعی، اینکه چه شده ما در جامعه از نظر اخلاقی این‌اندازه سقوط کردیم، اینکه مسئولان اصلا یکدیگر را قبول ندارند، شهردار و رئیس‌جمهور احترامی برای هم قائل نیستند. مسائلی در حوزه کتاب و مطبوعات مطرح نشد. تنها بحث آزادی بیان را مطرح کردند که آقای رئیسی رویش مانور داد، او که زمانی در دستگاه قضایی بوده است. باید توجه داشت تمام این نشریات که تعطیل می‌شود را دولت تعطیل نمی‌کند، ایشان یا معاون دستگاه قضا بود یا معاون دادستان کل کشور و این تعطیلی‌ها هم به وسیله افرادی در قوه قضائیه انجام می‌شد و همه هم تایید می‌کردند. چه کسی دستور ممنوعیت کتابهایی که در دوره اصلاحات و همین دوره با مجوز وزارت ارشاد منتشر شد را می‌دهد؟ حالا که زمان عوام‌فریبی شده از آزادی بیان حرف می‌زنند. نکته دیگر اینکه اینها از نظر دیدگاه همان دیدگاه بسته فرهنگی را دارند که مروج حکومتی آن هم احمدی‌نژاد بود. کاندیداهای اصولگرا درباره سینما و موسیقی حرف‌های عجیبی می‌زنند، در صورتی که پدرخانم همین آقای رئیسی مخالف سرسخت موسیقی در مشهد است و به بهانه‌های مختلف مانع‌تراشی می‌کند و رییسی هم مخالفتی نمی‌کند، یا اظهارات آقای قالیباف که از طرف هنرمندان هم تکذیب شد. در مجموع مسائل فرهنگی را به مسائل سیاسی کشاندند و برخورد سیاسی کردند.

* به نظر شما در این مناظره باید به چه مسائلی درباره فرهنگ پرداخته می‌شد و به جای طرح این مسائل، چه مباحث دیگری جای پرداخت داشت؟
در حوزه کتاب، سینما، روزنامه نگاری، همه باید بتوانند حرف خود را بزنند. این فضا که ما به آن فضای شبه امنیتی می‌گوییم باید برداشته شود. نکته بعدی مربوط به تعاملات فرهنگی بین ایران و کشورهای دیگر است، که به دو بخش کشورهای اسلامی و غیر‌اسلامی تقسیم می‌شود. کشورهای غیراسلامی که دارای تمدن و فرهنگ بودند و کشورهایی که هر کدام فرهنگ‌های خود را دارند و تعاملات فرهنگی بین ایران و سایر کشورها از نکات بسیار مهم است. نکته دیگر همان‌طور که قبلا اشاره کردم، درباره فرهنگ عمومی جامعه است. چه در خانواده‌ها و چه در مدارس همه مواجه هستند با فرهنگ‌هایی که یا برای دوران جاهلیت است یا مشکلاتی که امروزه ایجاد شده است.

* یکی از مسائلی که مطرح شد هم فضای مجازی بود و تهدیدهایی که در این فضا وجود دارد.
بله اینکه خانواده‌ها امروز نگران فضای مجازی هستند به این دلیل است که فرهنگ بهره‌برداری از فضای مجازی در کشور نهادینه نشده است. ما مسائل ریزی در جامعه داریم که به وسیله‌ترویج فرهنگ صحیح، زمینه اصلاح آن وجود دارد. فضای مجازی اصولا فضای لجام‌گسیخته‌ای است و هر کس می‌تواند هرچه در ذهن دارد در این فضا قرار دهد، از خبرهای سیاسی راست و دروغ، اشاعه فحشا و غیره. بنابراین باید تمهیداتی اندیشیده شود که این فضا زمینه انحراف را در جامعه ایجاد نکند. نکته مهم دیگر این است که بخشی از مسائل فرهنگی در اختیار دولت است. کاندیداها هم این موضوع را می‌دانند اما به زبان نمی‌آورند. مراجع زیادی هستند که به مسائل فرهنگی رسیدگی می‌کنند و موثر هم هستند، از جمله رادیو و تلویزیون، روحانیون، ائمه جمعه، مداح‌ها، دستگاه‌های نظامی، کارهای فرهنگی که در پایگاه‌های بسیج انجام می‌شود، بسیاری شرکت‌های خصوصی. البته دولت هم در آموزش و پرورش، وزارت علوم و ارشاد بخش‌های متناظر با فرهنگ دارد که در جامعه بعضا از دستگاه‌های مختلف فعالیتشان مورد پیگیری است، اما سایر دستگاه‌ها اصلا پاسخگو هم نیستند. باید در مناظره‌ها روشن می‌شد فرهنگ تا چه‌اندازه به دولت مربوط است و تا چه‌اندازه به سایر قوا. مثل بیکاری، تحریم‌ها و مسائل اقتصادی که به نهادهای مختلف ارتباط دارد. در مناظره به موضوع تحریم هم پرداخته شده است. تحریم‌ها دلایل مختلفی داشت، از جمله هسته‌ای، موشک‌ها،‌تروریسم منطقه. تحریم‌های هسته‌ای برداشته شده اما بقیه آن دست دولت نیست، بلکه دست کل نظام است. نمی‌توان گفت همه کارهای مملکت دست دولت است، آن‌طور که آقایان اصولگرا می‌گویند و فکر می‌کنند جامعه نادان است. ما به این کار عوام‌فریبی می‌گوییم.

* در خصوص سیاست خارجی چطور؟ برجام و سیاست خارجی هم جزو مناظره‌های  روز جمعه  بود و به قول آقای جهانگیری که تا پیش از این همه به برجام به چشم تهدید نگاه می‌کردند و با آن مخالف بودند، حالا ادعا می‌کنند برجام باید دنبال شود. مسائلی که در سیاست خارجی می‌شد به آن پرداخت و پرداخته نشد چه بود؟
دولت باید خیلی به این موضوع می‌پرداخت. سیاست خارجی جزو مسائلی است که گرچه اصولش را مقامات ارشد نظام تایید می‌کنند اما اجرای آن با دولت است. دولت در مناظره‌های خیلی کم به فعالیت‌هایش در زمینه سیاست خارجی پرداخت. البته آقایان قالیباف و رئیسی هم که اطلاع چندانی از مسائل سیاست خارجی ندارند زیاد به این موضوع نپرداختند. اما ما درباره روابط خارجی، با منطقه، کشورهای اسلامی و کل دنیا باید ارتباطات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی داشته باشیم و همه اینها منوط به این است که جامعه و دولتمردان در کل دنیا دارای یک تشخص باشند که دنیا در برابر آنها سرکشی نکند. ما با همسایه‌های خود مسائل عمده داریم که باید با تعامل حل‌و فصل شود. درباره کشورهای اسلامی هم گرفتاری‌های زیادی داریم، برخی از تحرکات داخلی مانند حمله به سفارت عربستان سعودی، رابطه ما را با جهان اسلام خدشه دار کرده است. کشورهای اسلامی و خصوصا همسایه‌های ما نیز تحت تاثیر عربستان هستند و ما اگر بتوانیم با عربستان به تعامل برسیم بسیاری از مشکلات جهان اسلام برایمان حل می‌شود. در سطح جهانی هم روحانی کارهای مثبتی کرده و وزیر امور خارجه فعالی دارد که در خصوص تصمیمات بین‌المللی، کارهای مثبت و لازمی انجام داده‌اند.

* روندی که میرسلیم رئیسی و قالیباف در مناظره های  قبلی پیش گرفتند و سعی داشتند به جای ارائه برنامه به تخریب دولت بپردازند، ادامه خواهد داشت؟
بعید است در مناظره بعدی هم بخواهند ملاحظه و حرمت دولت را داشته باشند. میرسلیم در مناظره قبلی بسیار تلاش کرد بگوید اخلاقی و منطقی پاسخ می‌دهد اما در مناظره دوم در دام فعالیت‌های دو کاندیدای همفکر خودش افتاد و خیلی کم درباره برنامه‌های خودش حرف زد و به جای آن به تخریب دولت پرداخت.

* فکر می‌کنید برای مناظره بعدی آقایان روحانی و جهانگیری چطور می‌توانند به مسائل بپردازند که پاسخی به هجمه‌ها باشد؟
مناظره آینده مباحث اقتصادی است. چنانچه آنها بخواهند دولت را کاملا بکوبند، به مسائل شخصی نپردازند و مسائل را خوب بشکافند، دولت می‌تواند به خوبی از خودش دفاع کند. البته اگر به مسائل شخصی هم بپردازند دولت می‌تواند دفاع کند، اما در آن صورت شرایط مناظره سخیف خواهد شد. آقایان باید بتوانند توضیح دهند چرا در مملکت قاچاق فراوان است، چون همه‌اش دست دولت نیست، گمرک دست دولت است اما قاچاق در زمره وظایف دیگر دستگاه‌ها هم هست. دولت باید آمادگی داشته باشد با آمار و ارقام این هجمه‌ها را پاسخ دهد.