تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۲ ساعت ۱۱:۳۵
کد مطلب : ۱۳۲۳۲۴
مترجمانی که کیفیت را قربانی عجله می‌کنند
گروه فرهنگي: يک مترجم می‌گوید، برخی مترجمان به خاطر منفعت‌طلبی، کیفیت ترجمه را قربانی سرعت می‌کنند.
عباس مخبر در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که کتاب‌هایی که قبلا ترجمه شده‌اند به دلایل مختلفی ممکن است دوباره ترجمه شوند، اظهار کرد: یکی از دلایل آن، این است که ترجمه قبلی از نظر مترجم جدید ترجمه خوبی نیست و طبعا او حق دارد کتاب را ترجمه کند. دلیل دیگرش این است که برخی از کتاب‌ها چندین سال قبل ترجمه شده‌اند و این درحالی است که زبان تغییر کرده است، نثر و واژه‌ها عوض شده‌اند، و ممکن است برخی از مترجمان فکر کنند بهتر است برخی از آثار بازترجمه شوند. ترجمه مجدد کتاب فی‌نفسه اشکالی ندارد و خوب هم هست. او با بیان این‌که بازترجمه با رونویسی کردن از ترجمه قبلی فرق دارد، گفت: آسیب‌هایی که دزدی می‌تواند در جامعه داشته باشد، این کپی‌ها نیز همان آسیب را برای ترجمه دارند. کپی کردن دزدی است منتها چون این کار در عرصه فرهنگی صورت می‌گیرد، قبحش بیشتر از دزدی معمولی است. این اتفاق برای من نیز چند بار افتاده است که از ترجمه‌هایم کپی صورت بگیرد.
مخبر درباره ترجمه‌های تحت‌اللفظی نیز با بیان این‌که به صورت کلی نمی‌توان گفت چند درصد از ترجمه‌ها تحت‌اللفظی‌اند، خاطرنشان کرد: حتما برخی از ترجمه‌ها ضعیف‌اند و برخی از آن‌ها ترجمه‌های بهتر و قوی‌تری هستند. طبیعی است که ترجمه‌های تحت‌اللفظی، ترجمه‌های ضعیفی هستند. این را که در حال حاضر چه درصدی از مترجمان ایرانی به صورت تحت‌اللفظی ترجمه می‌کنند نمی‌دانم. این موضوع را باید به صورت موردی بررسی کرد. مانند هر چیز دیگری که خوب و بد دارد؛ مثلا در بازار کالای چینی داریم، جنس اصل داریم، جنس خوب و بد داریم، ترجمه خوب و بد نیز داریم.
این مترجم درباره ترجمه‌های ضعیف اظهار کرد: غیر از دانستن زبان مبدا و مقصد که همه‌جا مطرح می‌شود، به نظرم ترجمه یک فن و حرفه است که فوت و فن زیادی دارد و با تجربه، ممارست و کار کردن به وجود می‌آید. معمولا کسانی که تازه شروع به ترجمه کرده‌اند دچار چنین خطاهایی می‌شوند. البته ترجمه استعداد هم می‌خواهد و کسانی که استعداد کمتری دارند، دچار این خطاها می‌شوند.
او با تأکید بر این‌که در ترجمه زبان مقصد خیلی مهم است، خاطرنشان کرد: کسی که کار ترجمه می‌کند باید زبان مقصد را به هر دلیلی خیلی خوب بداند. کسی که زبان مقصد را خوب بداند اشکالات خود را در ترجمه می‌تواند حل کند، مثلا اگر زبان مقصد فارسی باشد اگر فارسی را خوب بلد نباشید نمی‌توانید بنویسید. معنای کلمات را می‌توان از فرهنگ لغت، مترجمان دیگر و اینترنت پیدا کرد.
مخبر درباره ترجمه‌های موازی نیز اظهار کرد: این مسئله تا زمانی که کپی‌رایت را نپذیریم، حل نمی‌شود و این مشکل وجود دارد، اما اگر کپی‌رایت را بپذیریم، فقط یک مترجم می‌تواند کتابی را ترجمه کند. تا زمانی که این قانون را نپذیرفته‌ایم این وضعیت وجود دارد.او افزود: ترجمه‌های موازی هم ضرر دارد و هم نفع؛ ضررش این است که شمارگان کتاب بین چند مترجم با فرض این‌که ترجمه‌های شبیه به هم دارند تقسیم می‌شود. حُسن این کار این است که برای مطالعات ترجمه و مطالعات تطبیقی خیلی خوب است زیرا شما چند ترجمه از یک متن را در اختیار دارید. به طور مثال اگر ترجمه‌ها از یک کتاب خوب، متوسط و ضعیف باشد برای آموزش ترجمه خوب است. اما با توجه به بازار ضعیف کتاب در حال حاضر ضرر ترجمه‌های موازی بیشتر از نفعش است.
این مترجم با بیان این‌که انگیزه مالی در ترجمه‌های موازی خیلی تأثیرگذار است، گفت: برخی نویسنده‌ها که معروف می‌شوند و کتاب‌های‌شان جزو کتاب‌های پرفروش می‌شود مثلا جی.کی. رولینگ خالق «هری پاتر»، یک‌دفعه ده‌ها ترجمه از کتاب‌هایش منتشر می‌شود. درواقع این مترجمان می‌خواهند از این سفره به منفعتی برسند و شروع به کار می‌کنند و گاهی با سرعت زیاد کتاب را ترجمه و روانه بازار می‌کنند که در نتیجه کیفیت قربانی این عجله می‌شود.
مخبر درباره ترجمه‌های تحت‌اللفظی نیز با بیان این‌که به صورت کلی نمی‌توان گفت چند درصد از ترجمه‌ها تحت‌اللفظی‌اند، خاطرنشان کرد: حتما برخی از ترجمه‌ها ضعیف‌اند و برخی از آن‌ها ترجمه‌های بهتر و قوی‌تری هستند. طبیعی است که ترجمه‌های تحت‌اللفظی، ترجمه‌های ضعیفی هستند. این را که در حال حاضر چه درصدی از مترجمان ایرانی به صورت تحت‌اللفظی ترجمه می‌کنند نمی‌دانم. این موضوع را باید به صورت موردی بررسی کرد. مانند هر چیز دیگری که خوب و بد دارد؛ مثلا در بازار کالای چینی داریم، جنس اصل داریم، جنس خوب و بد داریم، ترجمه خوب و بد نیز داریم.
این مترجم درباره ترجمه‌های ضعیف اظهار کرد: غیر از دانستن زبان مبدا و مقصد که همه‌جا مطرح می‌شود، به نظرم ترجمه یک فن و حرفه است که فوت و فن زیادی دارد و با تجربه، ممارست و کار کردن به وجود می‌آید. معمولا کسانی که تازه شروع به ترجمه کرده‌اند دچار چنین خطاهایی می‌شوند. البته ترجمه استعداد هم می‌خواهد و کسانی که استعداد کمتری دارند، دچار این خطاها می‌شوند.
او با تأکید بر این‌که در ترجمه زبان مقصد خیلی مهم است، خاطرنشان کرد: کسی که کار ترجمه می‌کند باید زبان مقصد را به هر دلیلی خیلی خوب بداند. کسی که زبان مقصد را خوب بداند اشکالات خود را در ترجمه می‌تواند حل کند، مثلا اگر زبان مقصد فارسی باشد اگر فارسی را خوب بلد نباشید نمی‌توانید بنویسید. معنای کلمات را می‌توان از فرهنگ لغت، مترجمان دیگر و اینترنت پیدا کرد.
مخبر درباره ترجمه‌های موازی نیز اظهار کرد: این مسئله تا زمانی که کپی‌رایت را نپذیریم، حل نمی‌شود و این مشکل وجود دارد، اما اگر کپی‌رایت را بپذیریم، فقط یک مترجم می‌تواند کتابی را ترجمه کند. تا زمانی که این قانون را نپذیرفته‌ایم این وضعیت وجود دارد.او افزود: ترجمه‌های موازی هم ضرر دارد و هم نفع؛ ضررش این است که شمارگان کتاب بین چند مترجم با فرض این‌که ترجمه‌های شبیه به هم دارند تقسیم می‌شود. حُسن این کار این است که برای مطالعات ترجمه و مطالعات تطبیقی خیلی خوب است زیرا شما چند ترجمه از یک متن را در اختیار دارید. به طور مثال اگر ترجمه‌ها از یک کتاب خوب، متوسط و ضعیف باشد برای آموزش ترجمه خوب است. اما با توجه به بازار ضعیف کتاب در حال حاضر ضرر ترجمه‌های موازی بیشتر از نفعش است.
این مترجم با بیان این‌که انگیزه مالی در ترجمه‌های موازی خیلی تأثیرگذار است، گفت: برخی نویسنده‌ها که معروف می‌شوند و کتاب‌های‌شان جزو کتاب‌های پرفروش می‌شود مثلا جی.کی. رولینگ خالق «هری پاتر»، یک‌دفعه ده‌ها ترجمه از کتاب‌هایش منتشر می‌شود. درواقع این مترجمان می‌خواهند از این سفره به منفعتی برسند و شروع به کار می‌کنند و گاهی با سرعت زیاد کتاب را ترجمه و روانه بازار می‌کنند که در نتیجه کیفیت قربانی این عجله می‌شود.
