نه «لات» و نه «روانگردان»

رضا صادقیان- روزنامه بهار
طی روزهای اخیر سخنگوی قوه‌قضاییه و یکی از نمایندگان مجلس با ادبیاتی حاشیه‌ساز رئیس دولت نهم و دهم را خطاب قرار داده‌اند، اولی ایشان را فردی که زبانش «هرز» شده نامیده وحتی تلویحا او را به افراد «لات» تشبیه نمود و دومی از کلمه «روانگردان» جهت وصف حالات رئیس جمهور سابق استفاده کرد. به نظر نمی‌رسد کسی از میان سیاست‌مداران سراسر دنیا رئیسان پیشین و یا فعلی نهادهای قضایی، قانون‌گذاری و مجریه را با گفتاری چنین بنوازند، آنچه می‌توان از موضع‌گیری‌های آنان در رسانه‌های عمومی برداشت کرد انتقادهای بی‌تعارف و صریح درباره عملکرد دولت‌مردان است و نه به کار گرفتن کلمات خاص.لات خواندن و یا روانگردان معرفی کردن یک چهره سیاسی که دست بر قضا به مدت هشت سال سکان هدایت قوه مجریه را در اختیار داشته و هم اکنون نیز عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و در جلسات این مجمع حضور مستمر دارد، از سوی هیچ شخصیتی شایسته نیست. در اینجا مسئله تنها رعایت حال شخصیت سیاسی و مدیر سابق نیست. دامنه این شیوه سخن گفتن به یک فرد، جریان و یا چهره سیاسی ختم نمی‌گردد.

نمی‌توان توقع داشت این عبارت را درباره افراد سیاسی و مدیران ارشد استفاده کرد و به عواقب آن در اجتماع و واکنش‌های مردم دقت نکرد. اگر نقدی به احمدی‌نژاد و یا هر کدام از چهره‌های سیاسی و قدرت‌مدار در ساختار دولت و یا بیرون از این نهاد وارد باشد، انتقاد به کارنامه آنان و سیاست‌های اجرا شده در دوران مدیریت آنها است، مسئله هیچ‌گاه شخصی نبوده و نیست. طی سال‌های اخیر نشریات نزدیک به جریان اصلاح‌طلب انتقادهای بسیاری را به دولت نهم و دهم منتشر کردند، نقدهایی که گاه رفتارهای خاص رئیس دولت را نیز شامل می‌شد. نقدهایی دیگری هم در میان بود، از جمله در حوزه‌های اقتصاد سیاسی تا مسائل مرتبط با فرهنگ و اقتصاد و کوچک شدن سبد خانوار و. . . به عبارتی دغدغه اصلی آن نقدها بازخوانی کارنامه دولت در بخش‌های مختلف بوده و هست.

آن انتقادها از منظر به رسمیت شناختن جایگاه حقوقی احمدی‌نژاد در همان دوره هشت ساله انجام می‌شد، دریچه نگاه به رنگ کفش و یا خصوصیات شخصی رئیس دولت در میان نقدها نبود و یا اگر بود مورد توجه منتقدان سیاست‌های اقتصادی دولت قرار نمی‌گرفت. با نگاهی به انتقادهایی که شخص حسن روحانی از فردای قدرت گرفتن احمدی‌نژاد به صورت رسانه‌ای و با نوشتن کتاب خاطرات مطرح کرد، انتقاد از نحوه نگرش ایشان به دستگاه دیپلماسی، سیاست خارجی و نادیده گرفتن تاثیر منفی-مثبت قدرت‌های خارجی در مسئله‌ی هسته‌ای بود. در این نگاه جایی برای شخصی نگری نبوده و نیست.

همین نگرش را می‌توان در میان انتقادات گسترده اصلاح‌طلبان به سیاست‌های دولت نهم و دهم مشاهده کرد.  به نظر می‌رسد تا زمانی که کارنامه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دولت‌های نهم و دهم به صورت شفاف و نه افشاگرانه از سوی کارشناسان مورد بازخوانی قرار نگیرد، با چنین واکنش‌هایی روبرو هستیم. هنگامی که مسئله نقد را به نفی و رد شخصیت هر انسانی خلاصه کنیم، لاجرم با چنین رفتارهای دنباله‌داری در حوزه عمومی مواجه می‌شویم.نیازی به سخنان ساختارشکن و حمله‌های شخصی نیست، چنانچه کارنامه دولت سابق براساس گزارش‌های سازمان‌های رسمی، از جمله گزارش‌های کمیسیون اقتصادی مجلس نهم و دهم، دیوان محاسبات و دیوان عدالت اداری صورت پذیرد، شاهد چنین برون‌دادهایی در گفتارهای مسولان و رسانه‌ها نخواهیم بود. شاید حمله به شخصیت‌های سیاسی و نفی شخصیت آنان با ادبیات چالشی نقش آب سردی بر دل عده‌ای و آن هم برای مدتی کوتاه را بازی کند، ولی سرانجامی خوش و دستاوردی در جهت بازخوانی سیاست‌های دولت‌های گذشته به همراه نخواهد داشت. مسئله را با نقد واقعی و بدون تعارف سیاست‌های کلان دولت نهم و دهم آغاز کنید و نه تند و تیز سخن گفتن.