کارت سوخت؛راهکار بانک ها برای جذب نقدینگی

اوایل آذر ماه امسال بانک مرکزی اعلام کرد زیرساخت های لازم برای تبادل داده و ابزارهای تسویه و پرداخت را برای اتصال کارت های بانکی به نظام مدیریت سوخت کشور فراهم کرده است و با این کار به جای صدور کارت جدید سوخت، از طریق اتصال برخط (آنلاین) به نظام پرداخت بانکی، از کارت های بانکی موجود شهروندان به عنوان کارت سوخت استفاده می شود.با این کار، شهروندان می توانند از کارت بانکی خود برای سوخت گیری و نیز پرداخت بهای سوخت از طریق پایانه واحد اقدام کنند که در کاهش زمان و زحمت سوخت گیری اثر گذار خواهد بود. اهمیت کار در این بود که دولت با هدف مقابله با قاچاق سوخت در کشور که در ماه های اخیر به دلیل اختلاف قیمت ایجاد شده با آن سوی مرزها افزایش یافته است، قصد دارد بار دیگر استفاده از کارت های سوخت را در کشور فراگیر کند.هرچند آمار دقیقی از میان کسری کارت های سوخت در کشور ارایه نشده اما بر اساس آخرین آمار در سال 96 بیش از 22 میلیون دستگاه خودروی سواری شامل 18 میلیون و 640 هزار خودروی سواری و سه میلیون و 450 هزار وانت در کشور تردد کردند و شمار موتور سیکلت های فعال نیز 11 میلیون و 200 دستگاه بود که در صورت اجرای طرح توزیع سوخت با استفاده از کارت های سوخت، باید همه آنها مجهز به این کارت ها باشند.

با اتصال شبکه پرداخت به سیستم مدیریت سوخت کشور، از دو هفته گذشته بانک ها دور جدید رقابت را برای جلب نظر مشتریان کلید زده اند؛ زیرا هر شهروند ایرانی به طور متوسط پنج کارت بانکی در اختیار دارد و تنها می تواند یکی از این کارتها را به کارت سوخت خودروی خود متصل کند.برای نمونه یکی از بانک ها اعلام کرده است پرداخت به هموطنانی که برای اجرای طرح پرداخت الکترونیک بهای سوخت با کارت هوشمند از کارت های شتابی این بانک استفاده کنند، با محاسبه معدل حساب مشتریان تسهیلات قرض الحسنه پرداخت می کند که کارمزد آن چهار درصد است.علت اصلی این رقابت، تلاش بانک ها برای جذب نقدینگی ناشی از خرید سوخت است؛ بانک هایی که بنا بر آمارها و بررسی های بانک مرکزی به دلیل انجماد دارایی ها و مطالبات معوق، بیش از هر دورانی در تامین نقدینگی خود با مشکل مواجه هستند و حاضرند بابت جذب منابع جدید حتی مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی بر نرخ سود 15 درصدی سپرده های یکساله را نیز نادیده بگیرند.

البته این رفتار بانک ها در سال های گذشته و در زمان اجرای طرح های بزرگی چون توزیع سهام عدالت و یا پرداخت یارانه ها نیز دیده شده است؛ برای نمونه سال گذشته که سازمان خصوصی سازی مشمولان سهام عدالت را ملزم به ارایه کد شبای شماره حساب بانکی آنها کرد، بسیاری از بانک ها دست به کار شدند و تلاش کردند تا مشتریان حسابی که نزد آن بانک دارند را برای دریافت سود اعلام کند.همچنین از آنجا که طبق مقررات سازمان خصوصی سازی هر فرد مشمول باید یک شماره شبا اعلام می کرد و بسیاری از مشمولان زیر 18 سال بوده و شماره حساب نداشتند، بانک ها به مشتریان پیشنهاد می کردند برای فرزندان خود نزد آنها افتتاح حساب کند زیرا سال گذشته در مجموع حدود سه هزار و هشتصد میلیارد تومان بابت سود سهام عدالت بین مشمولان توزیع شد که این رقم امسال به حدود 5 هزار میلیارد تومان رسیده است.

با این اوصاف و اگر گزارش های غیررسمی مبنی بر مصرف روزانه 78 میلیون لیتر بنزین در کشور را مبنا قرار دهیم، با توجه به بهای هزار تومانی هر لیتر بنزین، قرار است روزانه 78 میلیارد تومان از نقدینگی کشور در قالب مصرف سوخت، گردش داشته باشد که برای نظام بانکی این رقم بویژه در یک بازه زمانی بلندمدت تر یعنی یکساله بسیار قابل توجه خواهد بود و نمی توان به سادگی از آن چشم پوشی کرد.بنا به گفته های زیبا اسماعیلی سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی، تا به امروز (19 آذر) بیش از یک میلیون و 100 هزار نفر برای دریافت کارت سوخت المثنی ثبت نام کرده اند.اکنون باید منتظر بود تا مشخص شود بانک ها تا چه میزان در اتصال کارت های سوخت به شبکه بانکی توفیق می یابند.