پساب؛راهکاری مطمئن برای مقابله با کمبود آب

در جهان بیش از ۸۰ درصد پساب‌های تولیدی توسط جامعه، بدون تصفیه و استفاده مجدد به اکوسیستم برمی‌گردند. در حال حاضر اکثر شهرها در کشورهای در حال توسعه، از زیرساخت و منابع مناسبی برای مدیریت پساب‌ها با روشی مؤثر و پایدار برخوردار نیستند. فرصت‌های بهره‌برداری از پساب‌ها به‌عنوان یک منبع، بسیار زیاد است. اهمیت این مساله تا جایی مهم است که بخش آب سازمان ملل متحد از پساب با عنوان طلای خاکستری یاد کرده و به همین دلیل نیز ایران به دنبال توسعه طرح‌های بازچرخانی آب است.بنابراین، پساب‌های مدیریت شده سالم، منبعی مقرون به صرفه و پایدار آب و انرژی، مواد مغذی و سایر مواد بازیافتنی است. هزینه‌های مدیریت پساب تا حد زیادی به‌واسطه منافع آن در زمینه سلامت انسان‌ها، توسعه اقتصادی و پایداری زیست محیطی و نیز ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و ایجاد مشاغل سبز بیش‌تر، سنگین‌تر می‌شود.

آب باید در هر یک از بخش‌های چرخه آب (از برداشت، پیش تصفیه، توزیع، مصرف، جمع‌آوری و پس تصفیه) به منظور استفاده از پساب تصفیه شده و برگشت نهایی آن به محیط زیست، آماده شدن برای برداشت آب و شروع مجدد چرخه آب، به دقت مدیریت شود. اگرچه مدیریت پساب‌ها به‌طور جدی مورد غفلت قرار گرفته اما پساب‌ها نیز به طور برجسته به‌عنوان یک منبع مقرون به صرفه و پایدار آب، انرژی، مواد مغذی و سایر مواد بازیافتنی مورد غفلت قرار گرفته‌اند؛ بنابراین به گفته کارشناسان، باید به پساب‌ها به عنوان یک منبع به جای یک بار دور انداخته شده، نگاه شود.در این راستا، باید گفت که مصرف شرب و بهداشت ایران، ۶.۵ میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود که این میزان مصرف، حدود ۴.۳ میلیارد مترمکعب پساب تولید می‌کند. بخشی از این پساب با تکنولوژی امروز و با احتساب نیاز تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی قابل تصفیه است.اما رضا اردکانیان - وزیر نیرو - در همین باره می‌گوید که با سرمایه‌گذاری بیش‌تر، امکان استفاده از پساب برای اقلامی از محصولات غذایی وجود دارد، اکنون در دنیا بخش وسیعی از اراضی توسط پساب آبیاری می‌شود و بخش زیادی از آن نیز به روش مطمئن نیست. امکان استفاده از پساب برای برخی اقلام در بخش کشاورزی وجود دارد، اما فعلاً در کشور ما تمرکز روی صنعت است.

وی از آغاز طرح تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی با استفاده از پساب در استان خراسان رضوی خبر داده و گفته است: برای تهیه این طرح در مقطعی از کارشناسان خارجی استفاده شده است که تغذیه سفره با کمک پساب تصفیه‌شده و کیفیت خاص صورت بگیرد. در این زمینه، هماهنگی‌های لازم بین دو مجموعه مسئول "تولیدکننده" و "مصرف‌کننده" پساب در حال شکل‌گیری است که اختیارات بیش‌تری به استان‌ها برای برنامه‌ریزی داده شود.به اعتقاد کارشناسان، با توجه به گسترش روزافزون صنایع آب‌بر، به نظر می‌رسد استفاده از پساب یکی از بهترین راهکارها برای کاهش معضل کمبود آب باشد، هم‌چنین به علت کمبود منابع آبی در سال‌های آتی چاره‌ای جز تفکیک آب مصرفی بخش‌های مختلف از آب شرب باقی نمی‌ماند.از سوی دیگر، آب تصفیه شده صنایع می‌توان برای آبیاری فضای سبز استفاده کرد و به این ترتیب از بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی کم کرد. علاوه بر این استفاده از پساب صنایع، علاوه‌بر کنترل آلودگی‌های زیست محیطی، حفظ منابع آبی موجود، از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه است.