حق تقدم در سهام به چه معناست؟

یکی از راه های افزایش سرمایه در بورس از طریق حق تقدم است.هنگامی که یک شرکت افزایش سرمایه می‌دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش پیدا می‌کند. حال به دلیل اینکه سهامداران یک شرکت خواهان حفظ حقوق و منافع خود در شرکت هستند، این انتظار را دارند که بعد از افزایش سرمایه شرکت، درصد مالکیت خود در شرکت را نسبت به قبل از افزایش سرمایه حفظ کنند. به همین دلیل براساس قانون تجارت این حق برای سهامداران شرکت در نظر گرفته می‌شود.در صورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می‌شود.بعد از برگزار کردن مجمع شرکت یک نماد حق تقدم در بازار به آن شرکت اختصاص داده می شود تا سهامداران بتوانند از طریق آن نماد، حق تقدم های خود را بفروشند.
به عنوان مثال اگر شرکت ایران خودرو با نماد (خودرو) افزایش سرمایه داد، حق تقدم آن با نماد (خودروح) وارد پرتفوی سهامداران می شود.با وارد شدن نماد حق تقدم یک شرکت بورسی در پرتفوی سهامداران تنها در مدت زمان مشخصی قابلیت خرید و فروش خواهد داشت.براساس قوانین بورسی این بازه زمانی کمتر از ۶۰ روز نباید باشد و در صورتی بیشتر خواهد شد که این مدت زمان تمدید شود. در این دوره ۶۰ روزه افرادی که تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه را ندارند حق خود را می‌فروشند و اشخاصی هم که در مجمع سهامداران نیستند می‌توانند این حق تقدم‌ها را خریداری کنند.اشخاصی که بعدا این حق تقدم‌ها را خریداری کنند، باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز کنند تا تبدیل به سهم عادی شود. البته خیلی از اشخاص هم این حق‌ها را مثل سهام عادی خرید و فروش می‌کنند و از نوسانات آن سود می‌برند.

نحوه تبدیل حق تقدم به سهام
اگر سهام داری شما تمایل داشته باشد که درصد مالکیت خود در شرکت را حفظ و در افزایش سرمایه شرکت کند، باید فرمی را که توسط شرکت منتشر شده است را طی مهلتی که شرکت مقرر کرده، پر کرده و برای شرکت ارسال کند. در صورتی که این کار را انجام ندهد، از نظر شرکت شما تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارد.
هنگامی که سهامداری فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرد، باید به همان نسبت نیز برای شرکت آورده نقدی داشته باشد. در نتیجه باید به ازای هر گواهی که دارد مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را پرداخت کند. همانطور که می‌دانید ارزش اسمی هر سهم در ایران در حال حاضر ۱۰۰۰ ریال است.در نتیجه به ازای هر گواهی حق تقدم و ۱۰۰۰ ریالی که سهامدار پرداخت می‌کند یک عدد سهم به او تعلق خواهد گرفت. در صورتی که در مهلت مقرر این یک هزار ریال را پرداخت کند، بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس به ثبت می‌رسد، حق تقدم‌ نیز به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شد. این پروسه معمولا بین ۳ تا ۶ ماه زمان خواهد برد.

میزان سود و زیان حق تقدم چقدر است؟
دامنه نوسان  حق تقدم سهام شرکت ها دو برابر سهم عادی است و ریسک بالایی دارد. نوسان دو برابری هم می‌تواند سود زیادی را نصیب سرمایه گذار کند و هم می‌تواند باعث ضرر و زیان جبران شود که این موضوع به میزان آشنایی شما با بورس و تشخیص درست زمان ورود و خروج توسط سهامدار بستگی دارد.دامنه نوسان در معامله نماد حق تقدم شرکت‌ها، ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی است، به این معنی که نماد حق تقدم در طی روز می‌تواند ۱۰+ درصد و یا ۱۰- درصد به نسبت قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد.اشخاصی که به معامله حق تقدم می‌پردازند باید به این موضوع توجه کنند که ریسک حق تقدم سهام بیشتر از سهام عادی است، چون در این حالت در طی روز در بیشترین حالت می‌تواند حدود ۲۰ درصد هم نوسان داشته باشد در حالتی که این دامنه نوسان برای سهام عادی نزدیک به ۱۰ درصد است.اگر شخصی فرم شرکت در افزایش سرمایه را تکمیل نکند و حق تقدم خود را در مدت زمان تعیین شده نفروشد، به این حق تقدم ها، حق تقدم استفاده نشده می‌گویند که شرکت حق تقدم استفاده نشده را به روش حراج و از طریق آگهی‌ها می‌فروشد و مبلغ کارمزد فروش را از آن مبلغ کم کرده و باقیمانده آن را به حساب سهامداران واریز می کند.