تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۲۶ ساعت ۰۸:۵۴
کد مطلب : ۲۳۱۸۹۴
مصائب ۴میلیون زن سرپرست خانوار
گروه جامعه: با وجود افزایش یک میلیونی تعداد این بانوان طی 4 سال، هنوز طرح های حمایتی از آنان به نتیجه مشخصی نرسیده است. در توصیف‌شان می‌گویند «زنانی که هم پدر هستند و هم مادر». زنان سرپرست خانوار را می گویم؛ بانوانی که به هر دلیل، شده‌اند تنها نان‌آور خانه و بار اقتصادی زندگی روی دوش‌شان سنگینی می‌کند. بر اساس آنچه مسئولان اعلام کرده‌اند، تعداد زنان سرپرست خانواده در کشور به حدود 4 میلیون‌نفر رسیده است.
همین چندهفته قبل بود که «مهدی عیسی‌زاده» رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس دراین‌باره گفت: «امروز در کشور ۴میلیون بانوی سرپرست‌خانوار وجود دارد؛ یکی از اولویت‌های مجلس در حوزه اجتماعی، بهبود وضعیت معیشتی زنان سرپرست خانوار است.»عیسی‌زاده دلیل افزایش جمعیت گروه نسبت به سرشماری سال 1395 را نیز مشکلات مختلف سال‌های اخیر دانسته و اعلام کرده است: «اگر در طول این سال‌ها برنامه مشخصی ایجاد می‌شد تا هر سال تعدادی از گردونه خارج و خودکفا شوند، اکنون آمار این مقدار نبود».مسئولان دولتی هم همین آمار را تایید می‌کنند، مصداقش صحبت‌های «ابتکار» معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده است که دو سال قبل، رسیدن تعداد زنان سرپرست‌خانوار در کشور به 4 میلیون نفر را تایید کرد.
رشد محسوس بر اساس سرشماری‌های رسمی
آمارهای قطعی و رسمی این حوزه، مربوط به سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن است. در سرشماری سال 95 (4 سال قبل) جمعیت زنان سرپرست‌خانوار کشور (زنان بی‌سرپرست،خودسرپرست‌و سرپرست خانواده) حدود سه میلیون و ۶۰ هزارنفر اعلام شد. پنج‌سال قبل‌تر از آن در سرشماری سال 90 هم جمعیت این گروه حدود دومیلیون و ۵۰۰ هزارنفر، در سرشماری سال 85 یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار نفر و در سرشماری سال ۷۵ کمتر از یک‌میلیون و 200 هزار نفر اعلام شده بود.
تعداد خانوارهای با سرپرست زن
اما در سرشماری سال 1395، نکته قابل‌توجه دیگری هم وجود دارد: «تعداد خانوارهای زن سرپرست». بر اساس جدول آماری این سرشماری که در پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری منتشر شده، چهارسال قبل حدود یک‌میلیون و 200 هزار خانوار زن سرپرست در کل کشور وجود داشته که به‌یقین امروز تعداد آن هم افزایش یافته است. سرشماری سال 95 نشان می‌دهد که استان تهران با 240 هزار و 164 خانواده زن‌سرپرست، بیشترین تعداد این خانوارها را دارد و وضعیت استان‌های رده‌های بعد این گونه است:
خراسان رضوی: 111 هزار و 545 خانوار زن سرپرست
سیستان و بلوچستان: 82 هزار و 779 خانوار زن سرپرست
فارس: 78 هزار و 860 خانوار زن‌سرپرست
اصفهان : 66 هزار و 692 خانوار زن‌سرپرست
میانگین سنی ۱۴ درصد زنان سرپرست خانوار؛ ۲۱ تا ۴۰
بر اساس اعلام کمیته امداد، 55 درصد خانواده‌های تحت‌حمایت کمیته امداد، زنان سرپرست خانوار هستند؛ یعنی چیزی حدود 2 میلیون‌نفر. همچنین سازمان بهزیستی کشور 200 هزار نفر از آن‌ها را تحت‌حمایت دارد. آن‌طور که «آذر اسماعیلی» مشاور امور زنان کمیته امداد امام خمینی(ره) اعلام کرده است، «میانگین سنی ۱۴ درصد زنان سرپرست‌خانوار تحت‌حمایت کمیته امداد بین ۲۱ تا ۴۰ سال، 12.5 درصد بین ۴۱ تا ۵۰سال، ۱۷ درصد بین ۵۰ تا ۶۰ و ۳۶ درصد بیش از ۷۱ سال است.»اسماعیلی همچنین از پایین‌تر آمدن سن زنان سرپرست‌خانوار هم ابراز نگرانی کرده و گفته است: « این‌که سن سرپرستی زنان به ۱۴سالگی رسیده، معضل بزرگی است که بر اثر اتفاقاتی چون ازدواج زیرسن قانونی و به تبع آن طلاق‌های در سن پایین رخ می‌دهد.کاهش سن طلاق به ۲۰ تا ۲۴سال هم از معضلاتی است که با همین پدیده گره خورده و ایجادکننده آن است.»
قوانین حمایتی از زنان
سازمان‌های حمایتی بر برخی قوانین مصوب که در حمایت از زنان است، تاکید دارند. از جمله، اصل 21 قانون اساسی است:
دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد:
*ایجاد زمینههای مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او
*حمایت مادران، بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند، و حمایت از کودکان بی‌سرپرست
* ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده
* ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی‌سرپرست
*اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در صورت نبودن ولی‌شرعی
همچنین در لایحه اصلاح بند «ت» ماده (80) قانون برنامه ششم توسعه، معاونت امور زنان و خانواده مکلف شده است با همکاری دیگر بخش‌های مرتبط، طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست‌خانوار را تهیه و گزارش اقدامات اجرایی دستگاه‌های مسئول را به صورت شش‌ماهه به دولت ارائه کند. طرحی که هنوز به سرانجام نرسیده و باید منتظر سرانجام آن بود.
هفته آینده، جلسه ویژه در مجلس
فراکسیون زنان در مجلس یکی از جاهایی است که زنان سرپرست خانوار به آن چشم دوخته‌اند و امید دارند برای حمایت از این قشر، برنامه داشته باشد. در این‌باره با «فاطمه مقصودی» دبیر فراکسیون زنان گفت‌وگو می‌کنیم تا از برنامه‌های این فراکسیون درخصوص بررسی مشکلات زنان سرپرست‌خانواده مطلع شویم.
در این گفت‌وگو اعلام می‌کند که «اتفاقا فراکسیون زنان مجلس در هفته آینده جلسه‌ای ویژه درخصوص مشکلات زنان بدسرپرست و سرپرست خانواده خواهد داشت تا برای اقدامات و پیگیری‌های این موضوع، برنامه‌ریزی شود».اگرچه طی این سال‌ها سازمان‌های حمایتی از جمله کمیته امداد و بهزیستی برای ایجاد فرصت‌های شغلی و کمک به زنان سرپرست خانوار برنامه‌هایی را اجرا کرده‌اند، اما همچنان این گروه با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌اند و نیازمند حمایت‌های بیشتری هستند؛ به‌خصوص در شرایطی که مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا و بیکاری‌های آن، همچنان ادامه دارد.
رشد محسوس بر اساس سرشماری‌های رسمی
آمارهای قطعی و رسمی این حوزه، مربوط به سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن است. در سرشماری سال 95 (4 سال قبل) جمعیت زنان سرپرست‌خانوار کشور (زنان بی‌سرپرست،خودسرپرست‌و سرپرست خانواده) حدود سه میلیون و ۶۰ هزارنفر اعلام شد. پنج‌سال قبل‌تر از آن در سرشماری سال 90 هم جمعیت این گروه حدود دومیلیون و ۵۰۰ هزارنفر، در سرشماری سال 85 یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار نفر و در سرشماری سال ۷۵ کمتر از یک‌میلیون و 200 هزار نفر اعلام شده بود.
تعداد خانوارهای با سرپرست زن
اما در سرشماری سال 1395، نکته قابل‌توجه دیگری هم وجود دارد: «تعداد خانوارهای زن سرپرست». بر اساس جدول آماری این سرشماری که در پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری منتشر شده، چهارسال قبل حدود یک‌میلیون و 200 هزار خانوار زن سرپرست در کل کشور وجود داشته که به‌یقین امروز تعداد آن هم افزایش یافته است. سرشماری سال 95 نشان می‌دهد که استان تهران با 240 هزار و 164 خانواده زن‌سرپرست، بیشترین تعداد این خانوارها را دارد و وضعیت استان‌های رده‌های بعد این گونه است:
خراسان رضوی: 111 هزار و 545 خانوار زن سرپرست
سیستان و بلوچستان: 82 هزار و 779 خانوار زن سرپرست
فارس: 78 هزار و 860 خانوار زن‌سرپرست
اصفهان : 66 هزار و 692 خانوار زن‌سرپرست
میانگین سنی ۱۴ درصد زنان سرپرست خانوار؛ ۲۱ تا ۴۰
بر اساس اعلام کمیته امداد، 55 درصد خانواده‌های تحت‌حمایت کمیته امداد، زنان سرپرست خانوار هستند؛ یعنی چیزی حدود 2 میلیون‌نفر. همچنین سازمان بهزیستی کشور 200 هزار نفر از آن‌ها را تحت‌حمایت دارد. آن‌طور که «آذر اسماعیلی» مشاور امور زنان کمیته امداد امام خمینی(ره) اعلام کرده است، «میانگین سنی ۱۴ درصد زنان سرپرست‌خانوار تحت‌حمایت کمیته امداد بین ۲۱ تا ۴۰ سال، 12.5 درصد بین ۴۱ تا ۵۰سال، ۱۷ درصد بین ۵۰ تا ۶۰ و ۳۶ درصد بیش از ۷۱ سال است.»اسماعیلی همچنین از پایین‌تر آمدن سن زنان سرپرست‌خانوار هم ابراز نگرانی کرده و گفته است: « این‌که سن سرپرستی زنان به ۱۴سالگی رسیده، معضل بزرگی است که بر اثر اتفاقاتی چون ازدواج زیرسن قانونی و به تبع آن طلاق‌های در سن پایین رخ می‌دهد.کاهش سن طلاق به ۲۰ تا ۲۴سال هم از معضلاتی است که با همین پدیده گره خورده و ایجادکننده آن است.»
قوانین حمایتی از زنان
سازمان‌های حمایتی بر برخی قوانین مصوب که در حمایت از زنان است، تاکید دارند. از جمله، اصل 21 قانون اساسی است:
دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد:
*ایجاد زمینههای مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او
*حمایت مادران، بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند، و حمایت از کودکان بی‌سرپرست
* ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده
* ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی‌سرپرست
*اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در صورت نبودن ولی‌شرعی
همچنین در لایحه اصلاح بند «ت» ماده (80) قانون برنامه ششم توسعه، معاونت امور زنان و خانواده مکلف شده است با همکاری دیگر بخش‌های مرتبط، طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست‌خانوار را تهیه و گزارش اقدامات اجرایی دستگاه‌های مسئول را به صورت شش‌ماهه به دولت ارائه کند. طرحی که هنوز به سرانجام نرسیده و باید منتظر سرانجام آن بود.
هفته آینده، جلسه ویژه در مجلس
فراکسیون زنان در مجلس یکی از جاهایی است که زنان سرپرست خانوار به آن چشم دوخته‌اند و امید دارند برای حمایت از این قشر، برنامه داشته باشد. در این‌باره با «فاطمه مقصودی» دبیر فراکسیون زنان گفت‌وگو می‌کنیم تا از برنامه‌های این فراکسیون درخصوص بررسی مشکلات زنان سرپرست‌خانواده مطلع شویم.
در این گفت‌وگو اعلام می‌کند که «اتفاقا فراکسیون زنان مجلس در هفته آینده جلسه‌ای ویژه درخصوص مشکلات زنان بدسرپرست و سرپرست خانواده خواهد داشت تا برای اقدامات و پیگیری‌های این موضوع، برنامه‌ریزی شود».اگرچه طی این سال‌ها سازمان‌های حمایتی از جمله کمیته امداد و بهزیستی برای ایجاد فرصت‌های شغلی و کمک به زنان سرپرست خانوار برنامه‌هایی را اجرا کرده‌اند، اما همچنان این گروه با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌اند و نیازمند حمایت‌های بیشتری هستند؛ به‌خصوص در شرایطی که مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا و بیکاری‌های آن، همچنان ادامه دارد.
