اعتیاد در بین کودکان کار و بدسرپرست بیشتر است

گروه جامعه: مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر درباره درمان اعتیاد در کودکان معتاد گفت: درمان‌های بیمارستانی و سم‌زدایی برای آنها انجام می‌شود به این معنا که آثار سمی مواد از بدن این افراد خارج می‌شود که البته این درمان، قطعی نیست، بلکه فقط درمان ترک مصرف مواد است.«رضا تویسرکان‌منش» مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدردرباره وضعیت اعتیاد در بین نوجوانان و کودکانی که در خانواده‌های دارای آسیب زندگی می‌کنند، گفت: اعتیاد سن و جنس نمی‌شناسد و ممکن است فرد از دوران جنینی و زمانی که هنوز متولد نشده است، معتاد باشد، اما براساس مطالعات شیوع شناسی که براساس نمونه گیری و پرسشنامه انجام می‌شود، عمدتاً اعتیاد در جمعیت هدف ۱۵ تا ۶۴ سال است و البته این به مفهوم این نیست که کمتر از این سن یا بیشتر از این سن معتاد نداریم و ما فقط آمار دقیقی از آن‌ها نداریم.

تفاوت درمان کودکان معتاد با بزرگسالان
وی با بیان اینکه نوزاد و کودک معتاد در کشور وجود دارد، اما مطالعه دقیقی در این خصوص نشده است، ادامه داد: متاسفانه گاهی اوقات مادران معتاد، عامدانه کودک و یا نوزاد را به اعتیاد درگیر می‌کنند تا بتوانند از آنها برای تکدی‌گری استفاده کنند، اما درمان این کودکان با بزرگسالان متفاوت است. درمان‌های بیمارستانی، درمان سم زدایی است که برای این کودکان انجام می‌شود، یعنی آثار سمی مواد از بدن این افراد خارج می‌شود. این درمان، درمان قطعی نیست بلکه درمان ترک مصرف مواد است. در بیمارستان برای نوجوانان و کودکان در بخش‌های روانپزشکی اطفال در بخش‌های مجزا مانند بیمارستان روزبه مرکز درمان اطفال وجود دارد و این خدمات ارائه می شود.

مراکز اقامتی برای ترک اعتیاد کودکان کاربردی نیست
 مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر خاطرنشان کرد: این دوره حدود ۲ الی ۳ ماه است و بیش از این نگهداری نمی‌شوند، در مورد کودکان و اطفال مراکز اقامتی هیچ کاربردی ندارند و ما نمی‌توانیم جوانان زیر ۱۸ سال را در یک مرکز نگهداری کنیم، چراکه نگهداری این افراد در کنار هم آسیب‌های دیگری دارد، در هیچ جای دنیا ترجیح نمی‌دهند که مرکز اقامتی درست کنند، حتی در جمع آوری اجباری، ما کودکان را به کمپ‌ها ارجاع نمی‌دهیم.

تویسرکانمنش با بیان اینکه بنابراین درمان اعتیاد در نوجوانان متکی به درمان سرپایی و مداخلات روانپزشکی است، خاطرنشان کرد: فرد باید به صورت مرتب به روانپزشک مراجعه کند و با تکنیک‌های خانواده‌ درمانی و روان‌درمانی پاک باقی بماند. این گونه مراکز در کشور کم است و گلایه‌هایی که وجود دارد برای این است که معتاد زخم‌باز، نوجوانان و چه سالمندان پروسه درمانشان در بیمارستان کوتاه مدت است، یعنی یک نوجوان یک ماه در بخش بستری می‌شود و از نظر جسمی یک ماه بعد سالم است، اما روح این نوجوان آزرده است و تمایل مصرف را دارد بنابراین باید تکنیک‌های روان درمانی در خصوص این کودک انجام شود که این بخشی از درمان‌های سرپایی است. 

وی ادامه داد: بنابراین این کودک و نوجوان نیازمند حامی و یک متولی است، یعنی اگر کودک خانواده‌ای دارد، یا باید خانواده حمایت کند و یا سیستم مددکاری قوی این فرد را حمایت کند، چراکه اگر محیط خانواده آلوده باشد و این کودک دوباره به محیط آلوده بازگردد، ممکن است دوباره مصرف کند، بنابراین سیستم رفاه و حمایت اجتماعی باید این کودک را از این شرایط جدا کند. 

تمرکز بر گسترش مراکز سرپایی
 مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر یادآور شد: بنابراین باید پیگیری درمان سرپایی این کودک انجام شود. این اتفاق کار بسیار سختی است و هزینه‌بر است و متولی، لازم دارد البته بهزیستی در این زمینه اقداماتی را انجام داده است، اما نباید توقع از بیمارستان داشت. برای ترک اعتیاد این کودکان ما ترجیح می‌دهیم مرکز اقامتی نداشته باشیم. البته از بین کودکان کار آسیب دیده اجتماعی و بی‌خانمان که دارای معضل اعتیاد هستند در این مراکز وجود دارد و در همه زمینه‌ها به این بچه‌ها کمک می‌کنند اما مانند کمپ‌های ترک اعتیاد و مراکز درمان اختلال مصرف مواد برای نوجوانان نداریم و تمرکز ما بر این است که مراکز سرپایی را گسترش دهیم. 
تویسرکان‌منش در پاسخ به این سوال که آیا اعتیاد در بین نوجوانان آسیب دیده بیشتر است یا نوجوانانی که از رفاه اجتماعی برخوردار هستند، گفت: آمار دقیقی در این خصوص نداریم، اما نوجوانانی که دچار آسیب‌های اجتماعی هستند مانند کودکان کار و بدسرپرست اعتیاد بیشتر است، درباره کودکانی که در خانواده‌های مرفه هستند طبیعتاً دسترسی به آمار سخت است. کودکان آسیب دیده، کودکان مناطق محروم و کودکان کار بیشتر در معرض آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد است.

به تعداد کافی فوق تخصص روانپزشکی در استان‌ها نداریم
وی با اشاره به مجموعه راهنماهای بالینی و توصیه‌های یونیسف، گفت: این مجموعه‌ها ترجمه شده و اساتید آن را بومی‌سازی کرده‌اند، تاییدیه وزارت بهداشت و اداره کل تدوین استاندارد‌های درمان نیز برای این راهنماهای بالینی اخذ شده‌ است و برنامه گسترده‌ای برای آموزش داریم و آموزش را از فوق‌تخصص‌های روانپزشکی اطفال در هر استان شروع کرده ایم. با کمک یونیسف برنامه بسیار گسترده ای در سال  ۱۴۰۰ داریم تا به صورت آبشاری همه افرادی که با اعتیاد نوجوانان در ارتباط هستند را آموزش دهیم.او افزود: همانطور که گفتم مشکل دارویی در درمان این کودکان نداریم، چراکه اغلب این افراد به دارو نیازی ندارند و اگر دارو لازم باشد در بیمارستان‌ها موجود است. مشکل اصلی ما روان‌درمانی طولانی مدت است. در این خصوص هم درمان‌گران آشنایی کامل را ندارند. همچنین ما به تعداد کافی فوق تخصص روانپزشکی در استان ها نداریم و سیستم های حمایتی باید برای این افراد ایجاد کنیم. 

فرآیند تولید شیشه آسانتر شده است
 مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر درباره تولید مواد گفت: مواد روانگردان و محرک به سادگی قابل تولید است. در افغانستان گیاه وحشی خودرویی از خانواده افدرا می روید که از آن ماده اولیه به اسم سودو افدرین استخراج و اگر با ماده ای مانند اسید سولفوریک احیا شود تبدیل به ماده شیشه می شود و فرآیند تولید شیشه آسانتر شده است و در محیط کوچک می توان حجم بسیار زیادی از مواد محرک را تولید کرد و این تهدید بزرگی است.

تویسرکان‌منش خاطرنشان کرد: ماده شیشه را به صورت سوت می‌فروشند و هر ۱۰ سوت یک گرم است، یعنی مصرف هر فرد یک سوت است اما کشفیات ما در کشور به صورت تن است و این نشان از تولید زیاد این ماده در کشور افغانستان است. نگرانی ما از تغییر الگوی مصرف است چراکه قیمت تریاک بالاست و ممکن است مصرف‌کنندگان به این سمت بروند. در این فرآیند تولید ممکن است از افراد متخصص و یا تستر برای سنجش کیفیت این مواد استفاده کنند و طبیعی است که این افراد به سرعت درگیر مواد می شوند، اما این صنعت به صورت گسترده در ایران وجود ندارد.