چرا فراعنه از ساخت اهرام دست کشیدند؟

گروه فرهنگی: فرعون‌های مصر پس از آغاز دوران پادشاهی نوین به دلایل مختلفی؛ چون ملاحظات امنیتی، محدودیت‌های جغرافیایی و تغییر در باورهای دینی از ساخت اهرام باشکوه و عظیم به عنوان آرامگاه خود دست کشیدند.فراعنه از زمان پادشاهی شاه جوزر (۲۶۳۰ تا ۲۶۱۱ سال قبل از میلاد) که یک هرم پلکانی در سقاره (محوطه‌ای بزرگ و باستانی برای به خاک‌سپاری مردگان در مصر باستان) ساخت تا زمان حکمرانی شاه احمس یکم (۱۵۵۰ تا ۱۵۲۵ سال قبل از میلاد) که آخرین هرم سلطنتی مصر را در ابیدوس ساخت، هرم می‌ساختند و اجسادشان معمولا در دل این بنا‌های عظیم یا زیر آن‌ها دفن می‌شد.

این هرم‌های معروف قدرت و ثروت فراعنه را به تصویر می‌کشیدند و تبلیغی بودند برای اعتقادات و باور‌های دینی آنها. پس چرا مصریان باستان در مدت کوتاهی پس از آغاز پادشاهی نوین (New Kingdom) از ساختن اهرام دست کشیدند؟رسم ساخت اهرام در دوران مصر باستان پس از فرمانروایی احمس به آخر رسید و فراعنه از آن پس در دره پادشاهان (Valley of the Kings) در نزدیکی تبای (تبس) پایتخت باستانی مصر یا همان الاقصر کنونی به خاک سپرده می‌شدند. اولین مقبره سلطنتی در این دره توسط تحوتموس یکم ساخته شد که از سال ۱۵۰۴ تا ۱۴۹۲ بر مصر حکمرانی می‌کرد. آمنهوتپ یکم که پیش از او یعنی از سال ۱۵۲۵ تا ۱۵۰۴ پیش از میلاد فرعون مصر بود نیز احتمالا مقبره خود را در دره پادشاهان ساخته است البته مصرشناسان در این باره اتفاق نظر ندارند.

چرا ساخت اهرام متوقف شد؟
روشن نیست چرا فراعنه دست از ساخت هرم‌های سلطنتی برداشتند، اما نگرانی‌های امنیتی می‌تواند یکی از فاکتور‌های تاثیرگذار در این زمینه بوده باشد.پیتر در مانولیان (Peter Der Manuelian)، استاد مصرشناسی در دانشگاه هاروارد، در گفتگو با لایوساینس عنوان کرد: نظریه‌های بسیاری در این باره وجود دارد، اما از آنجا که اهرام بسیار غارت می‌شدند، پنهان کردن مقبره‌های سلطنتی در یک دره دورافتاده، کنده کاری کردن مقبره‌ها در دل سنگ و در محلی که توسط نگهبانان فراوان حراست می‌شد، در این مورد نقش مهمی ایفا کرد.

به گفته آیدان دادسون (Aidan Dodson)، استاد مصرشناسی در دانشگاه بریستول، مصریان باستان حتی پیش از آن که از خیر ساختن اهرام برای پادشاهان بگذرند هم دیگر گورخانه‌های سلطنتی را در زیر هرم‌ها قرار نمی‌دادند. به عنوان نمونه، گورخانه آخرین هرم پادشاهی که به احمس اول تعلق داشت، بیش از نیم کیلومتر پشت هرم و در عمق زیاد صحرا قرار داده شد.

یک سند تاریخی که نشانه‌های مهمی در این باره دارد، توسط مردی به نام ایننی (Ineni) نوشته شده است که مسئول ساخت مقبره تحوتموس یکم در دره پادشاهان بود. ایننی می‌نویسد: من تنها ناظر حفاری مقبره صخره‌ای اعلی‌حضرت بودم، نه کسی چیزی دید و نه چیزی شنید. به گفته آن میسی راث (Ann Macy Roth) استاد تاریخ هنر در دانشگاه نیویورک، این نوشته به روشنی نشان می‌دهد مخفی‌کاری در این مورد موضوع بسیار مهمی بوده است.ویژگی‌های جغرافیایی دره پادشاهان خود گواه آن است که چرا این منطقه به موقعیت محبوب برای قرار گرفتن آرامگاه‌های سلطنتی تبدیل شد. دره پادشاهان کوهی به نام القرن (el-Qurn) دارد که شبیه به هرم است.

میروسلاو بارتا (Miroslav Bárta)، مصرشناس دانشگاه چارلز در جمهوری چک، در این باره می‌گوید: این قله خیلی شبیه به یک هرم است بنابراین همه مقبره‌های سلطنتی که در این دره ساخته شدند، به نوعی در زیر یک هرم ساخته شده بودند.آنطور که در کتاب اهرام کامل: حل معما‌های باستانی نوشته مارک لهنر (Mark Lehner) آمده است: اهمیت اهرام برای فراعنه مصر در آن بود که هرم را محل معراج به حیات پس از مرگ می‌دانستند.

ویژگی‌های جغرافیایی الاقصر که در دوران پادشاهی نوین (۱۵۵۰ تا ۱۰۷۰ سال قبل از میلاد) به پایتخت مصر تبدیل شد نیز می‌توان در افول سنت ساخت اهرام موثر بوده باشد.به گفته دادسون، این منطقه از لحاظ مساحت محدود است و خیلی پستی و بلندی دارد. به عبارت دیگر پایتخت باستانی مصر هم خیلی کوچک و هم خیلی ناهموار بود تا محل ساخت اهرام جدید باشد.

علاوه بر اینها، تغییرات دینی را که بر ساخت مقبره در زیر زمین تاکید می‌کرد می‌توان یکی دیگر از دلایل ممکن برای خداحافظی مصریان باستان با ساخت اهرام بزرگ دانست.بارتا می‌گوید: در دوران پادشاهی نوین مفهوم سفر شبانه پادشاه از دل عالم اموات (Netherworld) خیلی محبوب شده بود و برای این که این سفر محقق شود باید آرامگاه‌ها در سنگ‌های زیرزمینی کنده می‌شدند. مقبره‌های زیرزمینی که در دره پادشاهان کنده شدند، به خوبی با این ایده هماهنگی داشتند.