ساخت‌و ساز‌بی‌رویه موثر‌بر افزایش‌خسارات سیل

وی افزود: در گذشته‌های نه چندان دور، مردم با شناخت بهتر طبیعت و جریان رودخانه‌ها، زمین‌های کشاورزی و سازه‌های خود را می‌ساختند و دریافته بودند که رودها طی سالیان در مسیر حرکت خود تغییراتی می‌کنند که باید بدان توجه داشت. هیچ رودی در هیچ کجای دنیا وجود ندارد که فقط در یک مسیر ثابت جریان داشته باشد و با گذر زمان تغییر موقعیت داده است.

مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون رامسر با اشاره به تغییر موقعیت رودها در گذر زمان گفت: رودها براساس شرایط با گذر زمان تغییر مسیر می‌دهند که این موضوع به پویایی و باروری خاک و زمین کمک می‌کند ولی متاسفانه امروزه به این نکته چندان توجهی نمی‌شود و سازندگان فقط به دنبال مهار جریان طبیعی رودخانه‌ها و مسیل‌ها هستند بنابراین سیل‌هایی که در سال‌های اخیر رخ داده تخریب‌های بسیار زیادی را همراه داشته است. به عنوان مثال اگر به‌درستی به سیل چند سال پیش لرستان دقت کنیم، خواهیم دید که بخش قدیمی روستاهای سیل‌زده، دچار تخریب بسیار کمتری نسبت به مناطق جدیدتر شده بودند. این امر خود نشان دهنده‌ شناخت بهتر گذشتگان از طبیعت و جریان‌های آن بوده است.

وی با بیان اینکه ما نیاز به افزایش آگاهی عمومی داریم تا بسیاری از اقدامات مخرب را انجام ندهیم، ادامه داد: بعضی مواقع افراد برای افزایش سودهای شخصی اقداماتی همچون رعایت نکردن حریم رودخانه‌ها را انجام می‌دهند که الان به‌طور تقریبی می‌توان گفت که حریم بستر هیچ کدام از رودها، دریاچه‌ها، دریاها، جنگل‌ها و مراتع کشورمان رعایت نشده است. این مشکلات را عدم مدیریت در سطح کلان، سودجویی شخصی بعضی از افراد و ناآگاهی به وجود آورده است و باید در این زمینه یک اقدام بنیادی انجام شود.

رفیع در ادامه با اشاره به اینکه در این زمینه باید یک فکر جامع به همراه فعالیت‌های فرهنگی و فرهنگسازی انجام داد،اظهارکرد: در برخی موارد، سازمان‌های مربوطه برای این دخل و تصرف‌ها عملیات تخریب و پاکسازی و رفع اثر انجام می‌دهند که این نوع فعالیت‌ها مشکلات بسیاری را به وجود می‌آورد اما این فعالیت‌ها نمی‌تواند خیلی گسترش یابد چراکه در برابر این نوع اقدامات مقاومت‌ها و مخالفت‌های بسیاری وجود دارد.

وی درباره آمار آثار مخرب ساخت و سازهای بی‌رویه و بدون کارشناسی گفت: آمار دادن درباره این موضوع تقریبا غیر ممکن است چرا که در کشور آمار دقیقی درباره این موضوع وجود ندارد و سازمان‌ها و نهادهای مختلف گاهی آمارهای متفاوتی را ارایه داده‌اند که با توجه به اختلاف نمی‌توان به آن‌ها استناد کرد.

مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون رامسر ادامه داد: تهدیدها و چالش‌هایی که این نوع فعالیت‌ها ایجاد می‌کنند، فقط مربوط به طبیعت نیست. در سیلاب‌هایی که سال‌های گذشته به وقوع پیوست بسیاری از روستاها و شهرها از بین رفتند و دچار تخریب‌های جبران‌ناپذیری شدند. در بسیاری از این موارد انسان‌ها، دام و طیور بسیاری تلف شدند و زمین‌های کشاورزی و باغات بسیاری از بین رفتند.

وی افزود: آثارتخریب‌ها بسیار وسیع و هزینه جبران خسارات بسیار زیاد است. وقتی یک سیل بزرگ در مسیر خود حرکت می‌کند، اجسام کوچک و بزرگی همچون سازه‌ها، دیوارها و درخت‌هایی که درحاشیه قرار دارند را از جایگاهشان جدا و با خود همراه می‌کند و هنگامی که با یک تنگه در مسیر خود مواجه می‌شود این اجسام روی هم تلنبار می‌شوند و سد موقتی را درست می‌کنند که پس از مدتی فشار شدید حاصل از جریان سریع و بزرگ سیل، این سد موقت را با شدت تخریب می‌کند و با جریانی به مراتب پرانرژی‌تر، هر آن چه که در مسیر خود دارد را از بین می‌برد.

این کارشناس آب در ادامه گفت: اگر به بحث ساخت و سازهای نادرست در حریم و بستر رودها و مسیل‌ها توجه نشود در آینده و در مواجهه با بارش‌های شدید و سیل‌های احتمالی، ممکن است با خساراتی به مراتب بیشتر و جبران ناپذیرتری روبرو شویم.رفیع در پایان تصریح کرد: دخل و تصرف فقط به شکل ساخت و ساز بی‌رویه نیست و حتی برداشت بی‌رویه شن و ماسه از بستر رودخانه هم معنای دخل و تصرف دارد. برداشت بی‌رویه شن و ماسه از بستر رودخانه سبب تشدید جریان سیل می‌شود و در میزان مخاطرات حاصل از سیل تاثیرگذار است.