تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۶ ساعت ۲۱:۴۴
کد مطلب : ۳۴۷۶۶۵
در پس سفر پوتین به تهران چه می‌گذرد؟
گروه بین الملل: سفر «ولادیمیر پوتین»رئیس جمهور روسیه به ایران دومین سفر خارجی او پس از سفر وی به تاجیکستان و ترکمنستان در ژوئن ۲۰۲۲ خواهد بود.
می‌توان پرسید چرا سفر پوتین به تهران قابل توجه است و دلایل انجام آن چیست؟ نخست آن که ایران پس از خروج امریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ میلادی به چین و روسیه نزدیک‌تر شده است. تهران در ماه مارس توافق نامه همکاری ۲۵ساله با چین در مارس سال ۲۰۲۱ میلادی را امضا کرد که از آن تحت عنوان «پیمان همکاری استراتژیک» یاد می‌شود.
در جریان سفر اخیر «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران به مسکو در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی پیش‌نویس معاهده‌ای مشابه قرارداد ایران و چین به طرف روس ارائه شد. از زمان کاهش روابط ایران و امریکا تهران بار دیگر بر لزوم کاهش وابستگی خود به غرب و تمرکز بیش‌تر بر شرق تاکید کرده است که از این موضوع به عنوان سیاست محوری گرایش ایران به سوی شرق یاد می‌شود.
این رویکرد برای نخستین بار در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد مورد توجه قرار گرفت. مقام عالی رهبری ایران نیز سال گذشته در سخنانی درباره لزوم نگاه ایران به شرق خاطرنشان کردند: «ما باید به شرق نگاه کنیم. نگاه به غرب و اروپا جز تعلل و دردسر بر ما اثری ندارد. کشورهایی در شرق هستند که می‌توانند به ما کمک کنند ما می‌توانیم در شرایط برابر با آنان تعامل داشته باشیم. ما به آنان کمک می‌کنیم و آنان نیز به ما کمک می‌کنند».
مسکو و تهران هر دو به دنبال گسترش روابط اقتصادی پس از جنگ روسیه و اوکراین بوده‌اند. در ژوئیه ۲۰۲۲ میلادی «علی صالح آبادی» رئیس کل بانک مرکزی ایران به مسکو سفر کرد. علی صالح آبادی در این سفر با مقام‌های ارشد روسیه از جمله «الکساندر نواک» معاون نخست وزیر روسیه و «ماکسیم رشتنیکوف» وزیر توسعه اقتصادی این کشور و رئیس بانک مرکزی فدراسیون روسیه دیدار داشت.موضوعات مرتبط با سرمایه‌گذاری مشترک، تقویت همکاری‌های پولی و بانکی و رفع موانع محورهای اصلی این سفر بودند. در ژوئن ۲۰۲۲ میلادی هر دو کشور در پایان نشست کمیته مشترک حمل و نقل جاده‌ای دو کشور در مسکو تفاهم نامه‌ای در مورد حمل و نقل جاده‌ای امضا کردند.
«محمدرضاپور ابراهیمی» رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در سخنانی درباره سفر پوتین گفت: «این سفر موجب رونق همکاری‌های اقتصادی دو کشور می‌شود». او افزود: «برنامه ریزی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در اولویت رایزنی‌های روسای جمهور دو کشور خواهد بود. تحریم‌های اروپا و آمریکا علیه روسیه همکاری روسیه و ایران را ضروری‌تر ساخته است».
نکته دوم آن که با توجه به اختلافات در تعدادی از مسائل و هم چنین کاهش سرمایه سیاسی «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا به نظر می‌رسد ایران در مورد احیای برجام تردید دارد. بایدن در سفر خود به خاورمیانه مواضع سختی در قبال ایران اتخاذ کرد. رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه با یکی از شبکه‌های تلویزیونی اسرائیل (کانال ۱۲) به نکات مهمی در رابطه با ایران اشاره کرد.
نخست آن که او اشاره کرد سپاه را از فهرست تروریستی امریکا خارج نمی‌کند (در حالی که این یکی از خواسته‌های ایران بود) و دوم آن که اگر ایران در مسیر ساخت سلاح هسته‌ای حرکت کند و قصد دست‌یابی به آن را داشته باشد امریکا از توسل به قوه قهریه علیه تهران ابایی ندارد. رئیس‌جمهور آمریکا در کنفرانس خبری مشترک پس از دیدار با «یائیر لاپید» نخست وزیر اسرائیل گفت که ایالات متحده مشتاق احیای برجام است، اما نمی‌تواند برای همیشه صبر کند و منتظر تهران باقی بماند.
هم چنین، لازم به ذکر است که در طول سفر بایدن به خاورمیانه هدف اصلی احیای روابط امریکا و عربستان سعودی و تسهیل بهبود روابط اسرائیل و عربستان سعودی بود امری که رویکرد بایدن در قبال خاورمیانه را نشان می‌دهد.در چنین شرایطی، ایران نیاز به بررسی گزینه‌ها و تمرکز بر آن چه سیاست «محور شرق» نامیده می‌شود دارد.
سوم آن که ایران به گفته آمریکا موافقت خود را با عرضه پهپاد به روسیه اعلام کرده است. «جک سالیوان» مشاور امنیت ملی ایالات متحده در اظهار نظر در این باره گفت: «اطلاعات ما حاکی از آن است که دولت ایران در یک جدول زمانی تسریع شده در حال آماده‌سازی صدها پهپاد از جمله پهپادهای با قابلیت حمل سلاح به روسیه است». ایران اعلام کرده که با روسیه روابط دفاعی دارد، اما ادعای آمریکا مبنی بر ارسال پهپادهای ایران به روسیه را رد کرد.
در پایان، سفر بایدن به خاورمیانه و هم چنین سفر آتی پوتین به ایران نشان دهنده این واقعیت است که اگرچه ایالات متحده و ایران ممکن است برای احیای برجام تلاش کنند با این وجود، چشم‌انداز احیای برجام ضعیف است مگر آن که هم واشنگتن و هم تهران از خود انعطاف نشان دهند. اگر ایالات متحده موضعی تهاجمی در قبال ایران اتخاذ کند احتمالا ایران به روسیه نزدیک‌تر خواهد شد.
می‌توان پرسید چرا سفر پوتین به تهران قابل توجه است و دلایل انجام آن چیست؟ نخست آن که ایران پس از خروج امریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ میلادی به چین و روسیه نزدیک‌تر شده است. تهران در ماه مارس توافق نامه همکاری ۲۵ساله با چین در مارس سال ۲۰۲۱ میلادی را امضا کرد که از آن تحت عنوان «پیمان همکاری استراتژیک» یاد می‌شود.
در جریان سفر اخیر «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران به مسکو در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی پیش‌نویس معاهده‌ای مشابه قرارداد ایران و چین به طرف روس ارائه شد. از زمان کاهش روابط ایران و امریکا تهران بار دیگر بر لزوم کاهش وابستگی خود به غرب و تمرکز بیش‌تر بر شرق تاکید کرده است که از این موضوع به عنوان سیاست محوری گرایش ایران به سوی شرق یاد می‌شود.
این رویکرد برای نخستین بار در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد مورد توجه قرار گرفت. مقام عالی رهبری ایران نیز سال گذشته در سخنانی درباره لزوم نگاه ایران به شرق خاطرنشان کردند: «ما باید به شرق نگاه کنیم. نگاه به غرب و اروپا جز تعلل و دردسر بر ما اثری ندارد. کشورهایی در شرق هستند که می‌توانند به ما کمک کنند ما می‌توانیم در شرایط برابر با آنان تعامل داشته باشیم. ما به آنان کمک می‌کنیم و آنان نیز به ما کمک می‌کنند».
مسکو و تهران هر دو به دنبال گسترش روابط اقتصادی پس از جنگ روسیه و اوکراین بوده‌اند. در ژوئیه ۲۰۲۲ میلادی «علی صالح آبادی» رئیس کل بانک مرکزی ایران به مسکو سفر کرد. علی صالح آبادی در این سفر با مقام‌های ارشد روسیه از جمله «الکساندر نواک» معاون نخست وزیر روسیه و «ماکسیم رشتنیکوف» وزیر توسعه اقتصادی این کشور و رئیس بانک مرکزی فدراسیون روسیه دیدار داشت.موضوعات مرتبط با سرمایه‌گذاری مشترک، تقویت همکاری‌های پولی و بانکی و رفع موانع محورهای اصلی این سفر بودند. در ژوئن ۲۰۲۲ میلادی هر دو کشور در پایان نشست کمیته مشترک حمل و نقل جاده‌ای دو کشور در مسکو تفاهم نامه‌ای در مورد حمل و نقل جاده‌ای امضا کردند.
«محمدرضاپور ابراهیمی» رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در سخنانی درباره سفر پوتین گفت: «این سفر موجب رونق همکاری‌های اقتصادی دو کشور می‌شود». او افزود: «برنامه ریزی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در اولویت رایزنی‌های روسای جمهور دو کشور خواهد بود. تحریم‌های اروپا و آمریکا علیه روسیه همکاری روسیه و ایران را ضروری‌تر ساخته است».
نکته دوم آن که با توجه به اختلافات در تعدادی از مسائل و هم چنین کاهش سرمایه سیاسی «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا به نظر می‌رسد ایران در مورد احیای برجام تردید دارد. بایدن در سفر خود به خاورمیانه مواضع سختی در قبال ایران اتخاذ کرد. رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه با یکی از شبکه‌های تلویزیونی اسرائیل (کانال ۱۲) به نکات مهمی در رابطه با ایران اشاره کرد.
نخست آن که او اشاره کرد سپاه را از فهرست تروریستی امریکا خارج نمی‌کند (در حالی که این یکی از خواسته‌های ایران بود) و دوم آن که اگر ایران در مسیر ساخت سلاح هسته‌ای حرکت کند و قصد دست‌یابی به آن را داشته باشد امریکا از توسل به قوه قهریه علیه تهران ابایی ندارد. رئیس‌جمهور آمریکا در کنفرانس خبری مشترک پس از دیدار با «یائیر لاپید» نخست وزیر اسرائیل گفت که ایالات متحده مشتاق احیای برجام است، اما نمی‌تواند برای همیشه صبر کند و منتظر تهران باقی بماند.
هم چنین، لازم به ذکر است که در طول سفر بایدن به خاورمیانه هدف اصلی احیای روابط امریکا و عربستان سعودی و تسهیل بهبود روابط اسرائیل و عربستان سعودی بود امری که رویکرد بایدن در قبال خاورمیانه را نشان می‌دهد.در چنین شرایطی، ایران نیاز به بررسی گزینه‌ها و تمرکز بر آن چه سیاست «محور شرق» نامیده می‌شود دارد.
سوم آن که ایران به گفته آمریکا موافقت خود را با عرضه پهپاد به روسیه اعلام کرده است. «جک سالیوان» مشاور امنیت ملی ایالات متحده در اظهار نظر در این باره گفت: «اطلاعات ما حاکی از آن است که دولت ایران در یک جدول زمانی تسریع شده در حال آماده‌سازی صدها پهپاد از جمله پهپادهای با قابلیت حمل سلاح به روسیه است». ایران اعلام کرده که با روسیه روابط دفاعی دارد، اما ادعای آمریکا مبنی بر ارسال پهپادهای ایران به روسیه را رد کرد.
در پایان، سفر بایدن به خاورمیانه و هم چنین سفر آتی پوتین به ایران نشان دهنده این واقعیت است که اگرچه ایالات متحده و ایران ممکن است برای احیای برجام تلاش کنند با این وجود، چشم‌انداز احیای برجام ضعیف است مگر آن که هم واشنگتن و هم تهران از خود انعطاف نشان دهند. اگر ایالات متحده موضعی تهاجمی در قبال ایران اتخاذ کند احتمالا ایران به روسیه نزدیک‌تر خواهد شد.
پربينندهترين مطالب و خبرها
