تلاش اسرائیل برای تعویق مذاکرات احیای برجام تا پس‌از انتخابات آمریکا

هاآرتص امروز یکشنبه، ۱۳ شهریورماه، به‌نقل از یک مقام اسرائیلی مطلع از جریان مذاکرات غیرمستقیم احیای برجام میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران، نوشت: «هرچند که توافق درحال احتضار به‌نظر می‌رسد، هنوز با اعلام مرگ آن خیلی فاصله داریم. طرف‌های بسیار زیادی به این توافق علاقه‌مندند و آن‌ها برای احیای آن در دور آینده [مذاکرات] تلاش خواهند کرد.» به گفته او، جمهوری اسلامی ایران پیوسته از وقفه و تعلل به‌عنوان یک تاکتیک مذاکره استفاده می‌کند. موضوع اخیری که به اختلاف اصلی مانع توافق تبدیل شده است، اصرار این کشور بر بسته‌شدن پرونده تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که آن هم حتی اگر کل توافق را به‌هوا نفرستد، ممکن است به‌عنوان تعویقی دوباره به‌کار گرفته شده باشد. یک منبع دیگر اسرائیلی نیز به‌تازگی در گفت‌وگو با همین رسانه، این ارزیابی را تکرار کرده که مذاکرات احیای برجام ممکن است تا پس از انتخابات میان‌دوره ای آمریکا در ماه نوامبر به تعویق بیفتد.
براساس گزارش هاآرتص، پیش‌فرض اسرائیل این است که ایالات متحده می‌خواهد هرچه سریع‌تر این توافق را امضا کند تا موضوع را پشت سر بگذارد، درحالی‌که ایران به‌دنبال این است که پیش از تصمیم‌گیری درمورد امضای توافق جدید یا کنار کشیدن از روند مذاکرات، به بیشترین دستاوردهای ممکن برسد. در ادامه این گزارش آمده است: «اسرائیل همچنان مدعی است با وجود این‌که ایران اقدام‌هایی در راستای آماده‌سازی افکار عمومی برای امضای احتمالی توافق انجام داده است، شکاف بین دو طرف اصلی مذاکرات در چند موضوع کلیدی همچنان عمیق است. در عین حال، از این‌که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که گفته می‌شود مخالف این توافق است، نظر خود را تغییر داده باشد و اجازه دهد مقام‌های رده‌‌پایین‌تر از او آن را امضا کنند، هیچ نشانه‌ای دیده نمی‌شود.»
دیوید بارنئا، رئیس موساد، سازمان اطلاعات و عملیات ویژه اسرائیل، برای سلسله نشست‌هایی در این زمینه با مقام‌های ارشد آمریکایی، روز دوشنبه به واشنگتن می‌رود. او سومین فرستاده اسرائیلی است که در دو هفته گذشته برای اعمال فشار بر مقام‌های ارشد دولت آمریکا درباره این توافق‌نامه، به آن کشور فرستاده شده است. ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل، حدود دو هفته پیش با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، ملاقات کرد و پس از آن، گزارش داد که ایالات متحده در حال سختگیرانه‌تر کردن موضع خود دربرابر تهران است. 
بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، نیز که هفته گذشته به واشنگتن رفت، برداشتش از صحبت‌هایی که با آمریکایی‌ها داشت، این بود که احتمال توافق با جمهوری اسلامی ایران، کمتر و کمتر می‌شود. به نوشته هاآرتص، «مقام‌های آمریکایی در گفت‌وگو با همتایان اسرائیلی خود به‌صراحت گفته بودند ایالات متحده درمورد موضوعی که در حال حاضر اختلاف محوری مذاکرات محسوب می‌شود، یعنی درخواست تهران مبنی‌بر بسته‌شدن پرونده تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران، کوتاه نخواهد آمد، زیرا چنین اقدامی قدرت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نظارت بر تاسیسات هسته‌ای در سراسر جهان را زیر سوال می‌برد و به تصمیم‌های این سازمان جنبه سیاسی می‌دهد».
با توجه به این بلاتکلیفی، اسرائیل در تلاش است تا احتمال توافق را از مسیرهایی دیگر تضعیف کند: براساس این گزارش، طی چند روز گذشته، مقام‌های اسرائیلی درخواست‌هایی را به دولت ایالات متحده ارسال کردند تا سختگیری‌ها را در دیگر بندهای پیش‌نویس توافق تشدید کند، به‌ویژه در رابطه با به‌تعویق انداختن لغو تحریم‌های اصلی علیه ایران پس از امضای توافق هسته‌ای که در حال حاضر قرار است در چهار مرحله انجام شود. تمایل آمریکا برای محکم‌تر کردن مواضع خود با توجه به درخواست‌های اسرائیل، می‌تواند رسیدن به تفاهم با جمهوری اسلامی ایران در چند هفته آینده را دشوارتر کند. به نوشته هاآرتص، اسرائیل همچنین از دولت ایالات متحده خواسته است تا با انداختن وقفه میان زمان اجرایی‌شدن بندهای مختلف توافق، کل روند را طولانی‌تر کند، که البته در حال حاضر به‌نظر نمی‌رسد این امر برای آمریکا پذیرفتنی باشد.
دیگر منابع اسرائیلی به هاآرتص گفته‌اند که به تعویق‌انداختن توافق تا انتخابات میان‌دوره ای آمریکا به نفع اسرائیل و یک هدف مهم برای مقام‌های این کشور است: اگر جمهوری‌خواهان بتوانند در کنگره به اکثریت قابل‌توجهی دست پیدا کنند، بایدن برای کسب اکثریت کنگره در حمایت از توافق و رای به تصویب آن، با مشکل مواجه می‌شود.
منابع سیاسی اسرائیل پیش‌بینی می‌کنند که نمایندگان جمهوری‌خواه طرحی برای کنار گذاشتن توافق هسته‌ای با ایران ارائه خواهند کرد و این می‌تواند حمایت اکثریت را جلب کند. در صورت تصویب چنین طرحی، البته بایدن می‌تواند آن را وتو کند و برای رای‌گیری دوباره بفرستد، اما تحت این سناریو، او برای لغو طرح جمهوری‌خواهان و تایید گرفتن برای توافق هسته‌ای، به‌سختی تحت فشار قرار خواهد گرفت.
عامل دیگری که از نظر مقام‌های اسرائیلی می‌تواند دولت ایالات متحده را به مخالفت با این توافق سوق دهد، با روسیه مرتبط است. به‌تازگی در سپهر سیاسی آمریکا بحث‌هایی در جریان بوده است، درباره نگرانی از این‌که روسیه می‌تواند از احیای برجام و لغو تحریم‌های ایران سود ببرد. روند این‌کار به این ترتیب است که در این شرایط، ایران به «پناهگاهی» تبدیل می‌شود که روسیه می‌تواند عملیات‌هایش را که از تحریم‌های اخیر ایالات متحده و اروپا به‌دلیل تجاوزش به اوکراین آسیب دیده‌اند، به آنجا منتقل کند. منابع اسرائیلی گفته‌اند هرچند که این بحث هم می‌تواند در خدمت تلاش‌های اسرائیل برای تضعیف مذاکرات توافق احیای برجام باشد، این کشور در حال حاضر در آن دخالت نمی‌کند.
اسرائیل همچنین نگران گرم‌شدن روابط امنیتی ایران و روسیه است و اینکه قرارداد دو کشور برای ارائه پهپادهای ایرانی به روسیه می‌تواند همکاری آن‌ها را عمیق‌تر کند. منابع اسرائیلی معتقدند ایران سعی خواهد کرد تا با استفاده از بحران روسیه به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی، از مسکو سامانه‌های ضدهوایی اس-۴۰۰ بخرد. این سامانه‌ها از سامانه اس-۳۰۰ پیشرفته‌ترند و می‌توانند ارتش‌های خارجی را از حمله به عمق خاک ایران باز دارند. ایران پیش از این نیز چندبار برای خرید این سامانه‌ها از روسیه تلاش کرده، اما به نتیجه نرسیده است. در حال حاضر، البته هیچ مدرکی مبنی‌بر مذاکره برای چنین توافقی وجود ندارد.