تکلیف سنگ نگاره‌های غار علیصدر مشخص شد

گروه فرهنگی: تیرماه امسال بود که ماجرای سنگ‌ نگاره‌های غار علیصدر مطرح شد. سنگ نگاره‌هایی که برای نخستین بار توسط فواد رضاپور (غارنورد) که حین نقشه‌برداری غار و کشف مسیرهای جدید، در بخش ورودی قدیمی غار متوجه آنها شده بود، مطرح شدند و اسماعیل همتی ازندریانی (باستان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان) بر قدمت دیرینه آن‌ها تاکید داشت و عنوان کرد: «با توجه به بررسی‌های ابتدایی که در سال ۱۴۰۰ برای نقشه‌برداری‌های سه بعدی از کار انجام دادیم، متوجه شدیم حدود ۲۵ تا ۳۰ نقش در طیف‌های رنگی مختلف روی دیواره‌های غار علیصدر شناسایی شده که طیف رنگی سبز نارنجی زرد و سیاه دارد، این نقاشی‌ها ارزشمند بوده و در چند گونه نقش قابل مشاهده هستند، از جمله انسان کمان به دست در حال شکار، گوزن، بزسانان و انسان سوار بر اسب سانان. این نقاشی‌ها مربوط به دوران پیش از تاریخ و زمانی که انسان‌ها زندگی خود را از طریق شکار می‌گذراندند، است. آن‌ها این نقاشی‌ها را درون غار زمانی که آب کمتری در غار بوده، کشیده‌اند.» 

اما حامد وحدتی نسب (انسان‌شناس و باستان‌شناس پیش از تاریخ) با اشاره به شباهت یکی از گوزن‌های نقاشی شده بر روی دیوار غار علیصدر با نقاشی صخره‌ای، نقش گوزن هومیان واقع در کوهدشت لرستان، گفته بود: به طرز مشکوکی بیش از حد این دوتصویر شبیه به هم هستند. درواقع گوزن غار علیصدر کپی عین به عین گوزن هومیان است. به طور قطع می‌توان گفت نقش‌های غار علیصدر تقلبی هستند. 

با وجود این اظهار نظرها علی مالمیر (مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی استان همدان) بر لزوم بررسی و انجام کارشناسی بر روی این سنگ‌نگاره‌ها تاکید داشت تا شاید بتوان یک بار برای همیشه تکلیف پرونده سنگ نگاره‌های غار علیصدر را که از قضا چندین سال پیش نیز مطرح شده بود و به بی‌راهه رفته بود را مشخص کرد. درنهایت مالمیر دراین خصوص به ایلنا گفت: بر اساس گفته کارشناسان و باستان‌شناسان که بعد از بررسی نقاشی‌های روی دیوار غار علیصدر صورت گرفته، عنوان شده که این نقاشی‌ها باستانی نیستند. ظاهرا این نقاشی‌ها در گذشته توسط مردم محلی کشیده شده‌اند و به هیچ وجه نقاشی دیواری پیش از تاریخ نیستند. 

ثبت جهانی هگمتانه و موانع پیش رو
پرونده ثبت جهانی «منظر تاریخی، شهری هگمتانه تا همدان» ترکیب یک محوطه تاریخی، بازار و بافت است و می‌تواند تلفیقی از ثبت جهانی استان‌هایی مثل خوزستان، یزد و اصفهان تلقی شود. در این میان دو موضوع مشارکت دستگاه‌های اجرایی و پذیرش جامعه محلی را از عوامل مؤثر در تحقق ثبت جهانی پرونده هگمتانه است. 

مالمیر درخصوص آخرین کارهای انجام شده برای تکمیل پرونده ثبت جهانی «منظر تاریخی، شهری هگمتانه تا همدان» نیز گفت: آنچه که روشن است آن است که پرونده مذکور تا پایان سال میلادی جاری، ارسال خواهد شد. تاکنون حدود ۶۰ درصد پروژه حذف سواره از هسته مرکزی هگمتانه انجام شده است و ظرف یک ماه آینده توسط شهرداری تکمیل می‌شود. موضوعی که در دستور کار است ساماندهی جداره‌های خیابان‌هایی است که در عرصه قرار دارند. همچنین ساماندهی بازار را در دستور کار داریم. نهادها و ارگان‌های ذیربط نیز همکاری‌های لازم را در این خصوص دارند. از آنجایی که کار در میدان و جداره‌ها و بازار به لحاظ حجم بالاست نیاز است تا هرچه سریع‌تر این کار را آغاز کنیم. درواقع می‌توان گفت، مانع غیر قابل حل نداریم. رفع برخی از کارها به زمان نیاز دارد. شورای شهر و شهرداری نیز آمادگی خود را اعلام کرده‌اند و خواستار شروع هرچه سریع‌تر ساماندهی‌های لازم هستیم تا امور برای ورود ارزیاب یونسکو فراهم شود چراکه حضور بعدی ارزیاب در ایران برای بررسی هگمتانه خواهد بود.
 
گردشگری در شش ماه نخست سال 
با توجه به آنکه همدان یکی از مقاصد اصلی سفر در شش ماه نخست سال است، امسال توانسته در دوران پساکرونا مسافران زیادی را جذب کند. البته به گفته مالمیر باتوجه به آنکه همدان دو ماه پر مسافر از جمله فروردین و شهریور را دارد، امسال با وجود آنکه در فروردین ماه میزبان مسافران زیادی بود اما در شهریورماه به دلیل مسائلی که در حوزه آب و قطعی آن رخ داده بود، با مشکل روبه رو شد. 

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی استان همدان دراین باره گفت: در شهریور ماه به لحاظ جذب گردشگر با مشکل روبه رو شدیم و نتوانستیم از این زمان پر مسافر استفاده لازم را ببریم. امیدواریم در آینده بتوانیم شرایط بهتری را تجربه کنیم. سعی بر آن است تا با تعریف مسیرهای جدید گردشگری، توزیع و تنوع محصولات گردشگری را داشته باشیم تا با ماندگاری بیشتر مسافران همراه شود. او ادامه داد: دستکندهای همدان از دستکند سامن گرفته تا سایر دستکندها که در حال شناسایی هستند و می‌توانند جاذبه‌های جدید گردشگری همدان شوند. سعی بر آن است تا از بودجه سفر رییس جمهور به همدان برای بهره‌برداری از دستکند سامن استفاده شود. 

کاوش‌های باستان‌شناسی
مالمیر همچنین به انجام کاوش‌های باستان‌شناسی به منظور شناسایی شهرهای زیرزمینی و دستکندهای جدید در همدان خبر داد و گفت: کاوش در دستکند دهبنه، دستکند وسمق از اولویت‌های کاوش باستان‌شناسی استان است. در این راستا پایگاه دستکند سامن راه‌اندازی شده و با توجه به فعالیت پایگاه در دو دستکند و شناسایی سه دستکند دیگر که شامل دستکند آبرومند نیز می‌شود و بررسی و شناسایی ابتدایی در آن انجام شده، می‌توان تبدیل به یکی از استان‌هایی شد که بر روی دستکندها متمرکز شده است. شاید بتوان بر روی ثبت زنجیره دستکندها نیز متمرکز شد. 

البته به گفته او، عمده مشکلات حوزه باستان‌شناسی ناشی از کمبود اعتبارات است. در این راستا تداوم کاوش‌های هگمتانه نیز در اولویت کاری استان قرار دارد. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی استان همدان همچنین از راه اندازی بازارچه دائمی صنایع دستی خبر داد و گفت: عرضه دائمی صنایع دستی را در مکانی ثابت مد نظر داریم. قصد داریم این امر را نیز به عنوان یکی از مصوبات سفر ریاست جمهوری مطرح کنیم. این امر می‌تواند علاوه بر حمایت از هنرمندان صنایع دستی به نوعی تبدیل به محصولی برای گردشگری نیز شود. این بازارچه می‌تواند علاوه بر زمان پر مسافر، در زمان کم مسافر نیز تبدیل به مکانی برای آشنایی مردم همدان با صنایع دستی استان شود. آشنایی هنرمندان با علایق و سلیقه بازار نیز می‌تواند از طریق این بازارچه رقم بخورد.