آیا اینترنت ایران چینی شده است؟

گروه اقتصادی:سابقه فیلترینگ در چین به بیش از 20 سال می‌رسد و این کشور اکنون از اینترنت ملی و پلتفرم‌های ویژه خود استفاده می‌کند. با اینحال چند وقتی می‌شود که این سوال مهم مطرح شده که آیا اینترنت در ایران چینی شده است؟ اما در حالی این پرسش بر سر زبان‌ها افتاده که باید گفت چینی شدن اینترنت در ایران مستلزم فراهم کردن زیرساخت‌های قدرتمند و هزینه‌های بالاست.

به گزارش تجارت‌نیوز، کشور چین از سال 2003 و پس از شیوع ویروس سارس، سانسور و فیلترینگ اینترنت را در راستای تلاش برای پنهان‌سازی شدت و وخامت بیماری آغاز کرد. ناگفته نماند که دولت چین از دهه 1990 امکان اتصال به اینترنت را برای شهروندان خود فراهم کرد و تا سال 2005 این کشور 111 میلیون کاربر اینترنت داشت.

فیلترینگ‌های دولت از آن زمان ادامه پیدا کرد و در سال 2008 پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب در روز به مدت چند ساعت فیلتر و سپس آزاد می‌شدند. در واقع دولت هر زمان که احساس نیاز می‌کرد دسترسی مردم را از بین می‌برد.
برای مثال در سال 2009 اینترنت در شین‌جیانگ، یکی از استان‌هایی که چین به نقض حقوق بشر در آن محکوم شده بود، قطع شد. در همان سال پلتفرم Weibo به عنوان جایگزینی برای شبکه اجتماعی توییتر معرفی شد.

یک سال بعد گوگل که دستورات دولت را مبنی بر سانسور کردن محتوا اجرا می‌کرد، تصمیم گرفت تا موتور جستجوی خود را در چین غیرفعال کند. گوگل از نظر استفاده کاربران چینی هرگز سهم بالایی در میان موتورهای جستجو نداشت اما محصولات آن طرفداران خاص خود را پیدا کرده بود. در حال حاضر موتور جستجو اصلی در چین Baidu است.

تا سال 2010، تعداد کاربران اینترنت این کشور به 547 میلیون نفر رسید و یک سال بعد پلتفرم وی‌چت معرفی شد که از نظر کاربرد به پیام‌رسان واتس‌اپ شباهت داشت. در واقع این پیام‌رسان که اکنون امکانات بسیار گسترده‌تری دارد در چین موفق عمل کرد و توانست حداقل برای پیام‌رسان‌های بین‌المللی جایگزین خوبی باشد.

در سال‌های ابتدایی ورود اینترنت به دنیا، هم مقامات چینی نگران حفظ قدرت خود بودند و هم مقامات آمریکایی امیدوار بودند که ماهیت آزادی‌بخش اینترنت بتواند چین را تغییر دهد. اکنون با از راه رسیدن نسل پنجم اینترنت ورق برگشته و سوال اصلی این است که آیا چین، شاکله اصلی اینترنت را تغییر می‌دهد؟

تلاش شرکت‌های تکنولوژی چینی برای فروش جهانی محصولات خود به این معنی بود که آنچه برای فضای اینترنت چین طراحی شده است می‌تواند در جوامع زیادی بستر ارتباطات را تشکیل دهد.در گزارشی که در سال 2019 در وبسایت Logics به انتشار رسید، این مساله مطرح شد که سال‌های آتی برای مشاهده اینکه چگونه چین و تکنولوژی‌های آن بر جهان تاثیرگذار خواهد بود، بسیار حیاتی هستند. در ایران نیز از زمانی که موضوع ملی شدن اینترنت مطرح شد بحث چینی شدن آن نیز همزمان بر سر زبان‌ها افتاد. اما چینی شدن اینترنت و تکرار آنچه چین در طول بیش از یک دهه و با زیرساخت‌های قدرتمند و هزینه‌های بالا انجام داده است چندان کار آسانی نخواهد بود.

چگونه اینترنت و پیام‌رسان ملی در چین موفق شد؟
برای مثال موفقیت پلتفرمی مانند وی‌چت در این کشور به چند عامل مهم وابسته بود که مهم‌ترین آنها خدمات رایانش ابری است که در حال حاضر در ایران هزینه بالایی دارد. از سوی دیگر تعداد کاربران اینترنت در کشوری مانند چین چندین برابر ایران است و تعداد پایین کاربران رقابت را در میان پلتفرم‌های مختلف از بین می‌برد و پیشرفتی اتفاق نمی‌افتد. از سوی دیگر فروش اینترنت بین‌المللی توسط بسیاری از شرکت‌های مخابراتی داخلی با ورود اینترنت ملی و به اصطلاح چینی به عرصه مخابرات در تناقض است و درآمد این شرکت‌ها را به خطر می‌اندازد.

علاوه بر این موارد و مهم‌تر از تمام آنها زیرساخت‌های لازم برای اینترنت ملی است که چین در ایجاد آنها بسیار موفق ظاهر شده است.چین اکنون 19 شبکه مخابراتی ملی دارد. این مراکز، سرعت و پایداری اینترنت را در این کشور افزایش می‌دهند و به گفته وزارت صنعت و فناوری اطلاعات آن، یک پایه شبکه‌ای محکم برای توسعه زیرساخت‌های جدید مانند اینترنت صنعتی و مراکز بزرگ داده ایجاد می‌کنند.

این کشور همچنان در حال ایجاد شبکه‌های ارتباطی جدید است و این کار را در راستای ایجاد زیرساخت دیجیتال قدرتمندتر انجام می‌دهد. چین هزینه بسیاری را به بهبود و ارتقای شبکه اینترنت خود اختصاص می‌دهد. برای مثال در ماه مارس 2022، چین تعداد 1.55 میلیون ایستگاه اینترنت 5G نصب کرد که در سطح کل کشور پوشش اینترنت نسل جدید را انجام می‌دهند.