تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۰ ساعت ۲۰:۰۴
کد مطلب : ۴۹۰۵۰۲
زیردریایی هسته‌ای که دو بار غرق شد
گروه بین الملل: اتحاد جماهیر شوروی در دوران جنگ سرد با سوانح زیردریایی متعددی مواجه شد. یکی از این حوادث قابل توجه مربوط به یک زیردریایی کلاس چارلی به نام «کی-۴۲۹ / K-429» با موتور هسته‌ای و قابلیت شلیک موشک کروز بود.
در سال ۱۹۸۳ میلادی در بحبوحه تنش‌های شدید بین ایالات متحده آمریکا و شوروی، زیردریایی کی-۴۲۹ با عجله و با خدمه‌ای بی‌تجربه به کار گرفته شد. اما هنگامی که این زیردریایی به زیر آب رفت، مشکلی رخ داد و باعث ورود آب به آن شد و ۱۶ نفر جان باختند.اگرچه که این زیردریایی غرق شد، اما در نهایت دوباره سرپا شد و به خدمت بازگشت، اما در سال ۱۹۸۵ دوباره غرق شد. این حوادث که تقلای اتحاد جماهیر شوروی برای حفظ دارایی‌های نظامی خود را برجسته می‌کرد بر خطرات ناشی از فشارهای ناشی از جنگ سرد نیز صحه می‌گذاشت.
شوروی در سراسر دوران جنگ سرد، برای حفظ سلاح‌های جنگی باشکوه خود تلاش بسیاری کرد. در تلاش برای از بین بردن این شکاف، خدمه زیردریایی های شوروی اغلب با جان خود هزینه می‌دادند.
با این حال، یکی از زیردریایی‌های شوروی دو بار غرق شد.
کلاس چارلی سومین زیردریایی از کلاس زیردریایی‌های با قابلیت شلیک موشک کروز (SSG) بود که توسط اتحاد جماهیر شوروی به کار گرفته شد و دومین زیردریایی بود که از نیروی محرکه هسته‌ای (SSGN) استفاده می‌کرد.نیروی دریایی شوروی انتظار داشت از SSG و SSGN ها برای حمله به اهداف زمینی آمریکا، با کلاهک‌های متعارف و هسته‌ای علیه شهرها و پایگاه‌های دریایی استفاده کند.در آن زمان، موشک‌های کروز فاقد سیستم‌های هدایت پیشرفته بودند که هدف قرار دادن مناطق داخلی را غیرممکن می‌کرد. با این حال، پیشرفت‌ها در فناوری آشیانه‌یابی راداری، همراه با بهبود قابلیت‌های موشک‌های بالستیک، در نهایت شوروی را قادر ساخت تا در مورد استفاده استراتژیک از موشک‌های کروز دوباره مفهوم‌سازی کند.
زیردریایی‌های کلاس «اکو ۲- Echo II»، سلف بلافصل چارلی‌ها، در درجه اول با هدف انهدام کشتی‌ها طراحی شده بود تا اینکه بخواهد زیردریایی‌ها یا اهداف زمینی را هدف قرار دهد. بنابراین، به دلیل سر و صدای این زیردریایی‌ها، موشک‌های ضد کشتی مورد توجه شوروی قرار گرفت. با این حال، روس‌ها تردید داشتند که این زیردریایی‌ها به اندازه کافی بتوانند به کشتی‌های بزرگ آمریکایی نزدیک شوند تا بتوانند به طور موثر از موشک‌های اژدرها استفاده کنند.
اینگونه شد که اولین زیردریایی کلاس چارلی که در اوایل دهه ۱۹۶۰ توسعه یافت، در اواخر سال ۱۹۶۷ وارد خدمت شد. این زیردریایی‌ها با وزن ۴۹۰۰ تن و توانایی رسیدن به سرعت ۲۴ گره، به موشک پی-۷۰ مجهز شدند. این موشک مادون صوت می‌توانست یک کلاهک معمولی یا یک کلاهک هسته‌ای ۲۰۰ کیلوتنی با برد تا ۶۰ کیلومتر را حمل کند.
موشک پی-۷۰ برد نسبتاً کوتاهی داشت که می‌توانست آن را در محدوده شناسایی و حمله نیروهای ضد زیردریایی ناتو، قرار دهد. با این حال، به دلیل مشکلات در توسعه یک موشک جدید و پیشرفته‌تر، طراحان مجبور شدند به این برد کوتاه تر بسنده کنند. علیرغم این محدودیت، همین واقعیت که این زیردریایی‌ها می‌توانستند از زیر آب موشک شلیک کنند چالش‌های جدیدی را برای برنامه‌ریزان ناتو ایجاد کرد.زیردریایی کِی-۴۲۹ در سپتامبر ۱۹۷۲ شروع به خدمت کرد و به ناوگان اقیانوس آرام مستقر در پتروپاولوفسک اختصاص یافت. در اوایل سال ۱۹۸۳، این زیردریایی تحت یک تعمیر اساسی قرار گرفت و خدمه آن به مرخصی رفتند. در طی این تعمیر اساسی، این زیردریایی هنوز موشک‌های کروز مجهز به سلاح هسته‌ای و اژدر را بر روی خود داشت.
در بهار ۱۹۸۳ میلادی تنش های ایالات متحده و شوروی در دوران جنگ سرد به اوج خود رسید. ایالات متحده آمریکا علاوه بر کمک به نیروهای ضد شوروی در افغانستان، آزمایش‌های خود را بر روی پدافند هوایی و دریایی شوروی در امتداد مرزهای گسترده شوروی تشدید کرده بود.
در ماه آوریل همان سال، نیروی دریایی ایالات متحده، همراه با چندین متحد خود، رزمایش دریایی بزرگی به نام Fleetex '83 را در شمال اقیانوس آرام آغاز کرد. این رزمایش شامل گروه‌های جنگی ناوهای یو.اس.اس. میدوی و یو.اس.اس کورال سی، همراه با کشتی‌های سطحی، هواپیماها و زیردریایی‌های متعدد بود. در طول این تمرین، هواپیماهای آمریکایی بر فراز جزایری که بین اتحاد جماهیر شوروی و ژاپن مورد مناقشه بودند، پرواز کردند.
به دلیل افزایش تنش‌ها، ناوگان اقیانوس آرام اتحاد جماهیر شوروی تصمیم گرفت زیردریایی کی-۴۲۹ را زودتر از زمان برنامه ریزی شده، حتی قبل از اتمام تعمیرات اساسی، به خدمت فراخواند.
کاپیتان نیکولای سووروف که نمی‌توانست خدمه اصلی خود را که به مرخصی رفته بودند به سرعت بیابد، با یک خدمه موقت متشکل از پرسنل زیردریایی‌های مختلف دیگر، از جمله ۱۲۰ مرد و دو کاپیتان دیگر، به راه افتاد. بسیاری از این خدمه تجربه کمی با سیستم های کی-۴۲۹ داشتند.
فاجعه بعدی کاملاً قابل پیش‌بینی بود. کاپیتان سووروف نمی‌دانست که فرآیند تعمیرات اساسی سیستم تهویه را باز کرده است. علاوه بر این، ابزارهای زیردریایی به درستی کالیبره نشده بودند و در هر صورت خدمه تجربه کمی با کار با این زیردریایی یا ماموریت مشترک با یکدیگر داشتند.
کاپیتان دستور غوطه‌ور شدن آزمایشی را داد که به دلیل فهم اشتباه در مورد «مخازن بالاست» منجر به زیرآب رفتن بسیار سریع آن شد.
این دستور منجر به آبگرفتگی سریع یک محفظه شد. به دلیل بی تجربگی خدمه، واکنش به این آبگرفتگی هم با کندی پیش رفت و منجر به کشته شدن ۱۴ ملوان شد. این زیردریایی در نهایت در عمق حدود ۵۰ متری در کف دریا آرام گرفت.کپسول‌های نجات و شناورهای اضطراری البته به بدنه جوش داده شده بودند، کما اینکه از دست دادن یک شناور یک تخلف جدی تلقی می‌شد. اما کاپیتان سووروف در ابتدا انتظار داشت که پایگاه دریایی متوجه پایین رفتن زیردریایی شده باشد، ولی پس از چندین ساعت عدم ارتباط، او به شدت نگران شد. مضافا اینکه دمای قسمت‌هایی از زیردریایی به ۱۲۰ درجه رسیده و یکی از باتری‌های اصلی قایق منفجر شده بود.
یکی از کاپیتان‌ها از داوطلبان خواست تا به سطح آب شنا کنند و وضعیت اسفناک شناور را گزارش کنند. ۲ ملوان از محفظه اژدر خارج شدند، شنا کردند و به خشکی رسیدند و بلافاصله به ظن جاسوسی دستگیر شدند. چند ساعت بعد یک گروه امدادی وارد عمل شد.غواصان وارد زیردریایی شدند، تجهیزات غواصی را در اختیار خدمه قرار دادند و خروج اکثر مردان باقی مانده را ممکن ساختند.سه ماه بعد، سووروف و یکی از کاپیتان‌ها به دلیل نقض قوانین ناوگان دستگیر، محاکمه و محکوم شدند. سووروف به ۱۰ سال حبس محکوم شد که ۳ سال از آن را گذراند.
در مجموع شانزده مرد در این حادثه جان خود را از دست دادند. مردم روسیه در دهه ۱۹۹۰ از این حادثه آگاه شدند، حال آنکه خدمه اصلی کی-۴۲۹ که به مرخصی رفتند تنها زمانی از این فاجعه آگاه شدند که به بندر بازگشتند و زیردریایی خود را در محل نیافتند.
کی-۴۲۹ از حادثه اول صدمات جبران ناپذیری را متحمل نشد. دوباره شناور شد، تعمیر شد و دوباره به خدمت گرفته شد. با این حال زندگی دوم این زیردریایی هم کوتاه بود. در سپتامبر ۱۹۸۵، این زیردریایی دوباره غرق شد و در نتیجه آن یک خدمه جان خود را از دست داد.دلیل اصلی غرق شدن برای بار دوم همچنان مبهم است، اما به نظر می رسد که ارتباطی با حادثه اول ندارد. کی-۴۲۹ یک بار دیگر رو به راه شد، اما دیگر به دریا بازگردانده نشد. در عوض، به عنوان یک زیردریایی آموزشی برای بقیه دوران حرفه‌ای خود به خدمت گرفته شد. در نهایت نیز در دهه ۱۹۹۰به همراه زیردریایی‌های خواهرش اوراق شد.
جنگ سرد اتحاد جماهیر شوروی را مجبور به رقابت با ایالات متحده کرد که مزایای قابل توجهی در حمل و نقل و زیرساخت داشت.
این رقابت با توجه به برتری تکنولوژیکی که نظام سرمایه داری بر سوسیالیسم دولتی در پرورش نوآوری داشت، چالش برانگیزتر بود.
در این شرایط کارگران، سربازان و ملوانان اتحاد جماهیر شوروی به بهترین نحو ممکن عمل کردند. اما فشار عظیم جنگ سرد ناگزیر باعث بروز حوادثی در سیستم های پیشرفته ای که شوروی بیش از همه به آن نیاز داشت، شد.
رابرت فارلی، استاد دانشگاه کنتاکی در مقاله‌ای که روز نهم سپتامبر ۲۰۲۴ با همین موضوع در وبسایت نشنال اینترست منتشر کرد آورده است که این زیردریایی غرق شد زیرا رهبری اتحاد جماهیر شوروی نسبت به مزیت‌های نظامی آمریکا بدبین شد و سپس دوباره غرق شد چرا که ش فاقد منابع لازم برای حفظ امکانات بندری اولیه بود.
در سال ۱۹۸۳ میلادی در بحبوحه تنش‌های شدید بین ایالات متحده آمریکا و شوروی، زیردریایی کی-۴۲۹ با عجله و با خدمه‌ای بی‌تجربه به کار گرفته شد. اما هنگامی که این زیردریایی به زیر آب رفت، مشکلی رخ داد و باعث ورود آب به آن شد و ۱۶ نفر جان باختند.اگرچه که این زیردریایی غرق شد، اما در نهایت دوباره سرپا شد و به خدمت بازگشت، اما در سال ۱۹۸۵ دوباره غرق شد. این حوادث که تقلای اتحاد جماهیر شوروی برای حفظ دارایی‌های نظامی خود را برجسته می‌کرد بر خطرات ناشی از فشارهای ناشی از جنگ سرد نیز صحه می‌گذاشت.
شوروی در سراسر دوران جنگ سرد، برای حفظ سلاح‌های جنگی باشکوه خود تلاش بسیاری کرد. در تلاش برای از بین بردن این شکاف، خدمه زیردریایی های شوروی اغلب با جان خود هزینه می‌دادند.
با این حال، یکی از زیردریایی‌های شوروی دو بار غرق شد.
کلاس چارلی سومین زیردریایی از کلاس زیردریایی‌های با قابلیت شلیک موشک کروز (SSG) بود که توسط اتحاد جماهیر شوروی به کار گرفته شد و دومین زیردریایی بود که از نیروی محرکه هسته‌ای (SSGN) استفاده می‌کرد.نیروی دریایی شوروی انتظار داشت از SSG و SSGN ها برای حمله به اهداف زمینی آمریکا، با کلاهک‌های متعارف و هسته‌ای علیه شهرها و پایگاه‌های دریایی استفاده کند.در آن زمان، موشک‌های کروز فاقد سیستم‌های هدایت پیشرفته بودند که هدف قرار دادن مناطق داخلی را غیرممکن می‌کرد. با این حال، پیشرفت‌ها در فناوری آشیانه‌یابی راداری، همراه با بهبود قابلیت‌های موشک‌های بالستیک، در نهایت شوروی را قادر ساخت تا در مورد استفاده استراتژیک از موشک‌های کروز دوباره مفهوم‌سازی کند.
زیردریایی‌های کلاس «اکو ۲- Echo II»، سلف بلافصل چارلی‌ها، در درجه اول با هدف انهدام کشتی‌ها طراحی شده بود تا اینکه بخواهد زیردریایی‌ها یا اهداف زمینی را هدف قرار دهد. بنابراین، به دلیل سر و صدای این زیردریایی‌ها، موشک‌های ضد کشتی مورد توجه شوروی قرار گرفت. با این حال، روس‌ها تردید داشتند که این زیردریایی‌ها به اندازه کافی بتوانند به کشتی‌های بزرگ آمریکایی نزدیک شوند تا بتوانند به طور موثر از موشک‌های اژدرها استفاده کنند.
اینگونه شد که اولین زیردریایی کلاس چارلی که در اوایل دهه ۱۹۶۰ توسعه یافت، در اواخر سال ۱۹۶۷ وارد خدمت شد. این زیردریایی‌ها با وزن ۴۹۰۰ تن و توانایی رسیدن به سرعت ۲۴ گره، به موشک پی-۷۰ مجهز شدند. این موشک مادون صوت می‌توانست یک کلاهک معمولی یا یک کلاهک هسته‌ای ۲۰۰ کیلوتنی با برد تا ۶۰ کیلومتر را حمل کند.
موشک پی-۷۰ برد نسبتاً کوتاهی داشت که می‌توانست آن را در محدوده شناسایی و حمله نیروهای ضد زیردریایی ناتو، قرار دهد. با این حال، به دلیل مشکلات در توسعه یک موشک جدید و پیشرفته‌تر، طراحان مجبور شدند به این برد کوتاه تر بسنده کنند. علیرغم این محدودیت، همین واقعیت که این زیردریایی‌ها می‌توانستند از زیر آب موشک شلیک کنند چالش‌های جدیدی را برای برنامه‌ریزان ناتو ایجاد کرد.زیردریایی کِی-۴۲۹ در سپتامبر ۱۹۷۲ شروع به خدمت کرد و به ناوگان اقیانوس آرام مستقر در پتروپاولوفسک اختصاص یافت. در اوایل سال ۱۹۸۳، این زیردریایی تحت یک تعمیر اساسی قرار گرفت و خدمه آن به مرخصی رفتند. در طی این تعمیر اساسی، این زیردریایی هنوز موشک‌های کروز مجهز به سلاح هسته‌ای و اژدر را بر روی خود داشت.
در بهار ۱۹۸۳ میلادی تنش های ایالات متحده و شوروی در دوران جنگ سرد به اوج خود رسید. ایالات متحده آمریکا علاوه بر کمک به نیروهای ضد شوروی در افغانستان، آزمایش‌های خود را بر روی پدافند هوایی و دریایی شوروی در امتداد مرزهای گسترده شوروی تشدید کرده بود.
در ماه آوریل همان سال، نیروی دریایی ایالات متحده، همراه با چندین متحد خود، رزمایش دریایی بزرگی به نام Fleetex '83 را در شمال اقیانوس آرام آغاز کرد. این رزمایش شامل گروه‌های جنگی ناوهای یو.اس.اس. میدوی و یو.اس.اس کورال سی، همراه با کشتی‌های سطحی، هواپیماها و زیردریایی‌های متعدد بود. در طول این تمرین، هواپیماهای آمریکایی بر فراز جزایری که بین اتحاد جماهیر شوروی و ژاپن مورد مناقشه بودند، پرواز کردند.
به دلیل افزایش تنش‌ها، ناوگان اقیانوس آرام اتحاد جماهیر شوروی تصمیم گرفت زیردریایی کی-۴۲۹ را زودتر از زمان برنامه ریزی شده، حتی قبل از اتمام تعمیرات اساسی، به خدمت فراخواند.
کاپیتان نیکولای سووروف که نمی‌توانست خدمه اصلی خود را که به مرخصی رفته بودند به سرعت بیابد، با یک خدمه موقت متشکل از پرسنل زیردریایی‌های مختلف دیگر، از جمله ۱۲۰ مرد و دو کاپیتان دیگر، به راه افتاد. بسیاری از این خدمه تجربه کمی با سیستم های کی-۴۲۹ داشتند.
فاجعه بعدی کاملاً قابل پیش‌بینی بود. کاپیتان سووروف نمی‌دانست که فرآیند تعمیرات اساسی سیستم تهویه را باز کرده است. علاوه بر این، ابزارهای زیردریایی به درستی کالیبره نشده بودند و در هر صورت خدمه تجربه کمی با کار با این زیردریایی یا ماموریت مشترک با یکدیگر داشتند.
کاپیتان دستور غوطه‌ور شدن آزمایشی را داد که به دلیل فهم اشتباه در مورد «مخازن بالاست» منجر به زیرآب رفتن بسیار سریع آن شد.
این دستور منجر به آبگرفتگی سریع یک محفظه شد. به دلیل بی تجربگی خدمه، واکنش به این آبگرفتگی هم با کندی پیش رفت و منجر به کشته شدن ۱۴ ملوان شد. این زیردریایی در نهایت در عمق حدود ۵۰ متری در کف دریا آرام گرفت.کپسول‌های نجات و شناورهای اضطراری البته به بدنه جوش داده شده بودند، کما اینکه از دست دادن یک شناور یک تخلف جدی تلقی می‌شد. اما کاپیتان سووروف در ابتدا انتظار داشت که پایگاه دریایی متوجه پایین رفتن زیردریایی شده باشد، ولی پس از چندین ساعت عدم ارتباط، او به شدت نگران شد. مضافا اینکه دمای قسمت‌هایی از زیردریایی به ۱۲۰ درجه رسیده و یکی از باتری‌های اصلی قایق منفجر شده بود.
یکی از کاپیتان‌ها از داوطلبان خواست تا به سطح آب شنا کنند و وضعیت اسفناک شناور را گزارش کنند. ۲ ملوان از محفظه اژدر خارج شدند، شنا کردند و به خشکی رسیدند و بلافاصله به ظن جاسوسی دستگیر شدند. چند ساعت بعد یک گروه امدادی وارد عمل شد.غواصان وارد زیردریایی شدند، تجهیزات غواصی را در اختیار خدمه قرار دادند و خروج اکثر مردان باقی مانده را ممکن ساختند.سه ماه بعد، سووروف و یکی از کاپیتان‌ها به دلیل نقض قوانین ناوگان دستگیر، محاکمه و محکوم شدند. سووروف به ۱۰ سال حبس محکوم شد که ۳ سال از آن را گذراند.
در مجموع شانزده مرد در این حادثه جان خود را از دست دادند. مردم روسیه در دهه ۱۹۹۰ از این حادثه آگاه شدند، حال آنکه خدمه اصلی کی-۴۲۹ که به مرخصی رفتند تنها زمانی از این فاجعه آگاه شدند که به بندر بازگشتند و زیردریایی خود را در محل نیافتند.
کی-۴۲۹ از حادثه اول صدمات جبران ناپذیری را متحمل نشد. دوباره شناور شد، تعمیر شد و دوباره به خدمت گرفته شد. با این حال زندگی دوم این زیردریایی هم کوتاه بود. در سپتامبر ۱۹۸۵، این زیردریایی دوباره غرق شد و در نتیجه آن یک خدمه جان خود را از دست داد.دلیل اصلی غرق شدن برای بار دوم همچنان مبهم است، اما به نظر می رسد که ارتباطی با حادثه اول ندارد. کی-۴۲۹ یک بار دیگر رو به راه شد، اما دیگر به دریا بازگردانده نشد. در عوض، به عنوان یک زیردریایی آموزشی برای بقیه دوران حرفه‌ای خود به خدمت گرفته شد. در نهایت نیز در دهه ۱۹۹۰به همراه زیردریایی‌های خواهرش اوراق شد.
جنگ سرد اتحاد جماهیر شوروی را مجبور به رقابت با ایالات متحده کرد که مزایای قابل توجهی در حمل و نقل و زیرساخت داشت.
این رقابت با توجه به برتری تکنولوژیکی که نظام سرمایه داری بر سوسیالیسم دولتی در پرورش نوآوری داشت، چالش برانگیزتر بود.
در این شرایط کارگران، سربازان و ملوانان اتحاد جماهیر شوروی به بهترین نحو ممکن عمل کردند. اما فشار عظیم جنگ سرد ناگزیر باعث بروز حوادثی در سیستم های پیشرفته ای که شوروی بیش از همه به آن نیاز داشت، شد.
رابرت فارلی، استاد دانشگاه کنتاکی در مقاله‌ای که روز نهم سپتامبر ۲۰۲۴ با همین موضوع در وبسایت نشنال اینترست منتشر کرد آورده است که این زیردریایی غرق شد زیرا رهبری اتحاد جماهیر شوروی نسبت به مزیت‌های نظامی آمریکا بدبین شد و سپس دوباره غرق شد چرا که ش فاقد منابع لازم برای حفظ امکانات بندری اولیه بود.
پربينندهترين مطالب و خبرها
پربحثترين مطالب و خبرها
