جنگ در سایهٔ روسیه در کشورهای اروپایی

گروه بین الملل: کمیسیون امنیت و همکاری اروپا (کمیسیون هلسینکی) از کاخ سفید خواستار اعلام روسیه به‌عنوان «تهدید مداوم برای امنیت بین‌المللی» و بازنگری راهبرد واشینگتن در قبال مسکو شده است.
به برآورد این کمیسیون، عوامل مرتبط با کرملین طی یک سال گذشته دست‌کم در ۳۰ عملیات خرابکاری و تروریستی در کشورهای اتحادیهٔ اروپا نقش داشته‌اند.
پروژهٔ گزارش‌دهی جرایم سازمان‌یافته و فساد (OCCRP) نیز چگونگی شناسایی و استخدام طرفداران کرملین توسط نهادهای اطلاعاتی روسیه از طریق تلگرام برای اجرای عملیات در اروپا را بررسی کرده است.
«کمیسیون امنیت و همکاری اروپا» در گزارشی جدید به دولت آمریکا توصیه کرده از رویکردی که پس از پایان دوران جنگ سرد برقرار شده، منصرف شود و رویکردی جدید در قبال روسیه با در نظر گرفتن «تهدید مداوم» این کشور برای امنیت جهانی برگزیند.کمیسیون امنیت و همکاری اروپا که با نام کمیسیون هلسینکی نیز شناخته می‌شود، یک سازمان مستقل است که از سوی کنگرهٔ آمریکا به منظور «پشتیبانی از دموکراسی و حقوق بشر در کشورهای پساشوروی» و با هدف هماهنگی سیاست واشینگتن با تصمیمات سازمان امنیت و همکاری اروپا تأسیس شده و متشکل از نمایندگان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها است.
طی ۳۰ سال گذشته نظر غالب در آمریکا و اروپا این بوده که همکاری با روسیه و مشوق‌های اقتصادی برای این کشور رفتار کرملین را تعدیل می‌کند. به گزارش نشریهٔ هیل، نظر نمایندگان کمیسیون هلسینکی این است که این رویکرد باید به فراموشی سپرده شود.از دید این نهاد مستقل حکومت آمریکا که متشکل از نمایندگان دو حزب است، واشینگتن باید در رویکرد خود با روسیه تجدیدنظر کند، همان‌گونه که در سال‌های اخیر در رویکرد خود در برابر چین تجدیدنظر کرده است.
نمایندگان کمیسیون امنیت و همکاری اروپا اقداماتی چون جنگ روسیه علیه گرجستان در سال ۲۰۰۸، الحاق شبه‌جزیرهٔ کریمه و راه‌اندازی جنگ در شرق اوکراین در سال ۲۰۱۴، تهاجم گستردهٔ نظامی علیه اوکراین در سال ۲۰۲۲، سرکوب گستردهٔ مخالفان حکومت روسیه در داخل و خارج این کشور و زندانی کردن شهروندان آمریکا در روسیه که «گروگان‌گیری» خوانده شده را برشمرده‌اند و معتقدند دولت آمریکا باید بپذیرد که روسیه از سالیان پیش پیگیر سیاست‌های امپریالیستی در قبال همسایگانش، کشورهای اروپایی و کل جهان است.براساس این گزارش، واشینگتن باید برای رقابت طولانی‌مدت با مسکو آماده باشد و منابع بیشتری بدین منظور اختصاص دهد.به‌عنوان گام اول، افزایش هرچه بیشتر حمایت از اوکراین برای تضمین پیروزی این کشور بر روسیه و تحکیم همکاری با متحدان اروپایی آمریکا پیشنهاد شده است.
این گزارش در حالی منتشر شده که دولت جو بایدن همواره بر حمایت خود از اوکراین تأکید کرده اما دونالد ترامپ نامزد جمهوری‌خواهان بارها از تمایل خود برای «توافق» بین مسکو و کی‌یف خبر داده است.در عین حال جو ویلسون، رئیسِ جمهوری‌خواه کمیسیون دوحزبی هلسینکی، در مصاحبه با نشریهٔ هیل، احتمال توافق دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین در صورت پیروزی نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری آمریکا را منتفی دانسته و گفته است: «دونالد ترامپ بی‌تردید بی‌صداقتی ولادیمیر پوتین را که یک جنایتکار جنگی است، خواهد دید».
ولادیمیر پوتین را دیوان کیفری بین‌المللی به ارتکاب جنایت جنگی متهم کرده و حکم بازداشت او نیز صادر شده است. کرملین این اتهام را رد می‌کند.
کمیسیون هلسینکی در روزهای اخیر اقدامات خرابکارانه و تروریستی در کشورهای اروپایی را که به‌عقیدهٔ نهادهای اطلاعاتی غربی از سوی کرملین مدیریت شده، فاش کرده و معتقد است روسیه همزمان با جنگ علیه اوکراین مشغول «جنگ در سایه» علیه اروپا است.
براساس این گزارش، «افرادی که توسط نهادهای اطلاعاتی-امنیتی روسیه استخدام شده‌اند»، تنها در اردیبهشت گذشته مسئول به آتش کشیدن یک فروشگاه بزرگ در ویلنیوس پایتخت لیتوانی، بزرگ‌ترین مرکز تجاری در ورشو پایتخت لهستان و یک کارخانهٔ نظامی در نزدیکی برلین پایتخت آلمان بودند و همچنین در تلاش نافرجام برای به آتش کشیدن اتوبوس‌های شهری در پراگ، پایتخت جمهوری چک، دست داشتند.
براساس این گزارش، مأموران روسی مجموعاً در یک سال گذشته دست‌کم ۳۰ اقدام تروریستی و خرابکارانه در کشورهای اتحادیهٔ اروپا سازماندهی کرده‌اند.
برخی صاحب‌نظران می‌گویند مسکو عوامل خود را از میان طرفدارانش در کشورهای غربی و همچنین در میان اسلام‌گرایان افراطی استخدام می‌کند.
پیش از انتشار گزارش جدید کمیسیون دوحزبی در واشینگتن، مسئولان بریتانیا، آلمان، هلند، نروژ، کشورهای بالتیک، لهستان و جمهوری چک روسیه را متهم کرده بودند که در سلسله حملاتی به تأسیسات نظامی و غیرنظامی در اروپا دست داشته است.مقامات غربی می‌گویند درحالی‌که در سال‌های گذشته عملیات خرابکارانه و جاسوسی توسط جاسوسان و مأموران اطلاعاتی روس انجام می‌شد، در عصر شبکه‌های اجتماعی می‌توان افراد خلافکار را به‌گونه‌ای استخدام کرد که حتی ارتباط با «سفارش‌دهندهٔ» این عملیات تخریبی دیده نشود.
گفته می‌شود «دستمزد» یک عمل خرابکاری در حد چند صد یورو است که معمولاً به صورت ارز دیجیتال پرداخت می‌شود.به‌تازگی یک مقام بلندپایهٔ اروپایی که خواسته هویتش فاش نشود، به نشریهٔ بریتانیایی گاردین گفته است «می‌بینیم که روسیه در چندین کشور اروپایی سعی کرده بی‌ثباتی را تحریک کند و شهروندان‌مان را به وحشت بیندازد».
مقامات روسیه با رد هرگونه اتهام، همتایان غربی خود را به «روسیه‌هراسی» و «انتشار تئوری‌های توطئه» متهم کرده‌اند و در عین حال هشدار می‌دهند چنانچه متحدان کی‌یف به ارتش اوکراین اجازه دهند از سلاح‌های غربی برای حملات علیه اهدافی در خاک روسیه استفاده کند، مسکو به «اقداماتی نامتعارف علیه کشورهای غربی» متوسل خواهد شد.
نشریهٔ نیویورکر در گزارش مفصلی از «تلاش‌های مأموران اطلاعاتی-امنیتی روسیه برای تبدیل شمال نروژ به پایگاه جاسوسی روسیه» پرده برداشته است.براساس این گزارش، شمال نروژ به‌دلیل انزوای نسبی این منطقه مورد توجه ویژهٔ نهادهای اطلاعاتی روسیه قرار گرفته است.
گفته می‌شود نهادهای اطلاعاتی روسیه «از حدود ده سال پیش کوشیده بودند ساکنان این منطقه در دو سوی مرز شمالگان را به جاسوسان خود تبدیل کنند اما اکنون با پول، تهدید یا از راه فریب افراد معمولی که اغلب دارای تابعیت دوگانهٔ روسیه و نروژ هستند و برای رفت‌وآمد مشکلی ندارند، صرفاً برای انجام یک اقدام خاص استفاده می‌کنند».
«پناهجویانی از آفریقا و آسیا» که با کمک مأموران روسی به شمال نروژ می‌رسند و بسیاری از آن‌ها سال‌ها در روسیه زندگی کرده بودند، گروه دوم عوامل مرتبط با اف‌اس‌ب، سازمان امنیتی روسیه، را تشکیل می‌دهند.سرانجام گروه سوم، مأموران اطلاعاتی روسیه هستند که خود را «توریست» یا «ماهیگیر» جا زده‌اند.
براساس این گزارش، ظن این می‌رود که این افراد در فیلمبرداری از تأسیسات حساس، تخریب راه‌آهن و تأسیسات برق و همچنین حملات سایبری - «اقداماتی که زیان مالی وارد می‌کند و به‌عنوان مثال، تهدید پروازها بر فراز نروژ را افزایش می‌دهد اما در حدی نیست تا نروژ خواهان مداخلهٔ همپیمانانش در ناتو شود»، دست دارند.
مقامات نروژی به نیویورکر گفته‌اند احتمالاً نهادهای اطلاعاتی روسیه «آزمایش می‌کنند چه اقدامات خرابکارانه‌ای را می‌توانند انجام دهند، پیش از این‌که اروپا واکنش نشان دهد».
خبرنگاران تحقیقی پروژهٔ گزارش‌دهی جرایم سازمان‌یافته و فساد، ربات‌هایی را در پیام‌رسان تلگرام شناسایی کرده‌اند که به سفارش نهادهای اطلاعاتی-امنیتی روسیه، طرفداران کرملین را در میان شهروندان کشورهای اروپایی شناسایی و برای مأموریت‌های خرابکاری استخدام می‌کنند.اعلام شده این ربات‌های تلگرامی در کانال‌های تلگرامی مرتبط با طرفداران جنگ در روسیه از جمله «گری زون»، کانالی با نیم میلیون دنبال‌کننده که پیش‌تر با گروه مزدوران «واگنر» مرتبط بود، تبلیغ می‌شود.
شهروندان کشورهای اروپایی از طریق این ربات‌ها فراخوانده می‌شوند تا به «مقابله با متحدان غربی اوکراین» بپیوندند.
خبرنگاران پروژهٔ گزارش‌دهی جرایم سازمان‌یافته و فساد یک حساب کاربری جعلی ایجاد کردند و برای یکی از این ربات‌های تلگرامی پیام گذاشتند «والری ایوانوف ۲۶ ساله که مقیم لتونی است، به دنبال یک کار می‌گردد».
گفته می‌شود پس از درخواست تأیید هویت و چند سؤال دربارهٔ تجربهٔ استفاده از اسلحه از طریق این ربات به «والری ایوانوف» پیشنهاد داده شده در مأموریت‌های جاسوسی و تخریبی شرکت کند و دستمزد هر مأموریت ۱۰ هزار یورو با ارز دیجیتال به‌علاوهٔ جایزه در صورت «موفقیت‌های ویژه» است.
مقامات اطلاعاتی غربی به خبرنگاران گفته‌اند که می‌دانند این شبکهٔ «قابل‌دسترس، سریع‌الاقدام و ارزان» پابرجا است و «احتمالاً برای تمام نهادهای اطلاعاتی-امنیتی روسیه عمل می‌کند».
ایندرک کانیک، مدیر مرکز بین‌المللی دفاع و امنیت مستقر در تالین، پایتخت استونی، به خبرنگاران گفته است در دو سال گذشته شمار تلاش‌ها برای انجام اقدامات تخریبی در اروپا به‌طور بی‌سابقه افزایش یافته و هرچند عوامل خرابکار تنها در مواردی معدود موفق می‌شوند زیان قابل‌توجه وارد کنند اما این تلاش‌ها برای روسیه عملاً هزینه‌ای ندارد و در دستیابی به یک هدف مؤثر است: تحریک احساس ناامنی و نارضایتی شهروندان اروپایی از دولت‌هایشان.
تلگرام به‌تازگی اعلام کرده است که با مقامات رسمی برای ممانعت بیشتر از سوءاستفادهٔ مجرمان از این پیام‌رسان همکاری خواهد کرد.