افقه: کاسه کوزه‌های تورم را سر مردم نشکنید

گروه اقتصادی: خشی از سخنان اخیر رئیس جمهور در یک برنامه تلویزیونی درباره بنزین با حواشی و واکنش‌هایی همراه شده است. وی در پاسخ به این سوال که آیا بنزین گران می‌شود؟ بیان کرد: «ناترازی انرژی یک مجموعه است و نوع برخورد ما طوری است که باید با مدیریت جلو برویم. هیچ کارشناسی در دنیا این روند کنونی بنزین را قبول وقتی به بنزین پول می‌دهیم دلار می‌دهیم و صادر می‌کنیم، پشت سر آن ما کسری می‌آوریم بعد کسری، تورم می‌آورد. تورم به بخش‌های پایین ضربه می‌زند.»

به گزارش فرارو، پس از این سخنان رئیس جمهور بود که برخی نمایندگان مجلس اظهاراتی مخالف با پزشکیان را مطرح کردند. مالک شریعتی عضو کمیسیون انرژی مجلس، گفت: «گران‌سازی و واردات راهکار رفع ناترازی بنزین و انرژی نیست.» حمید رسایی نماینده تهران نیز، در این باره گفت: «وقت صادقانه حرف زدن در انتخابات بود که ایشان در تبلیغات بار‌ها گفت من جلوی گرانی بنزین را می‌گیرم، من اجازه گرانی بنزین رو نمی‌دهم. وی پای حرف خود بایستد یا اگر قرار است تغییری دهد باید خودشان گردن بگیرند و بگویند آن حرف‌های من کارشناسی نبوده است و الان می‌خواهم بنزین را گران کنم ولی آن را گردن مجلس نیندازد.» با توجه به این که طرح افزایش قیمت بنزین مدافعان و مخالفانی دارد، پرسش‌هایی در این رابطه مطرح است از جمله این که با استناد به سخنان رئیس جمهور، آیا کنترل ناترازی تنها از طریق قیمت بنزین قابل اجراست؟ چه راهکار‌های دیگری وجود دارد؟مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه چمران اهواز  به این پرسش‌ها پاسخ داده است: دلیل مصرف بالای بنزین قاچاق است نه قیمت
مرتضی افقه گفت: «دولت‌ها در ایران از یک سو و برخی اقتصاد خوانده‌های بی اعتنا به ساختار‌های ضد تولید و ضد توسعه موجود، از سوی دیگر، گویی هیچ چیز از اقتصاد بلد نیستند به جز این که قیمت‌ها متغیر است و همه چیز از طریق همین قیمت‌ها محقق می‌شود. درواقع پیروان این طرز تفکر متاثر از این بخش از اقتصاد خوانده‌ها وسوسه می‌شوند که قیمت‌ها را افزایش دهند و ظاهرا راحت‌ترین کار برای دولت‌ها همین افزایش قیمت‌ها است، به خصوص اگر همراه با هزینه و تنش بعدی نباشد. همه دولت‌های قبلی نیز تا توانسته‌اند در مسیر افزایش قیمت‌ها حرکت کرده‌اند. همین قیمت آب، برق، گاز و تلفن و ... نیز افزایش‌هایی داشته‌اند. بهانه دولت‌ها هم این است که تورم بالا است، اما این تورم حاصل بی تدبیری همین دولت‌ها است و خسارات موجود، حاصل سیاست گذاری‌های اشتباهی است که به تورم دامن زده است. مردم با افزایش قیمت ها، هزینه بی کفایتی دولت‌ها را می‌دهند. عمدا از عبارت دولت‌ها استفاده می‌کنم تا مشخص کنم صرفا تیر نقد به سمت دولت چهاردهم نیست و این مسائل را در دولت‌های مختلفی شاهد بوده‌ایم. ریشه افزایش قیمت‌ها و بهانه آن این است که تورم افزوده شده است. دولت‌ها هزینه بی کفایتی خود را با افزایش قیمت‌ها از مردم می‌گیرند.»

وی افزود: «دولت پزشکیان وسوسه شده که برای تامین کسری بودجه خود، ۲ اقدام را انجام دهد. یکی افزایش قیمت بنزین است و دیگری افزایش قیمت ارز. افزایش قیمت ارز انجام شده و به مرور شاهد افزایش آن هستیم و آثار آن نیز به تدریج در جامعه هویدا خواهد شد. درباره افزایش قیمت بنزین، مکرر توصیه شده که بهتر است دولت این کار را انجام ندهد. این را می‌دانیم که قیمت بنزین، نسبت به تورم‌های انباشته از سال‌های قبل، پایین مانده است، اما، اگر می‌گویند مصرف بنزین بالا است، دلیل آن پایین بودن قیمت بنزین نیست، بلکه دلیل آن قاچاق است. روزانه حدود بالغ بر ۲۰ میلیون لیتر قاچاق بنزین داریم و می‌توانند جلوی این موضوع را بگیرند. چرا سهل انگاری می‌کنند و مردم باید هزینه آن را بدهند. چرا خودرو‌هایی به مردم داده می‌شود که مصرف آن، بسیار بالاتر از مصرف جهانی است؟ چرا مردم باید هزینه بی کفایتی خودروسازان را بدهند؟ این که ساختار اداری و معماری شهری به شکلی است که مردم باید برای انجام کار‌های روزمره خود، حتما به مراکز خاصی مراجعه کنند، توزیع برخی خدمات خوب نیست و مردم هم مجبورند مدام در سفر‌های شهری باشند، چه علتی دارد؟ تقصیر این که به علت تمرکز منابع و امکانات، جمعیت زیادی در شهر‌های بزرگ تجمع کرده‌اند نیز تقصیر مردم نیست. مگر آقایان نمی‌دانند تراکم جمعیت ترافیک بزرگ و طولانی ایجاد می‌کند که همین ترافیک نیز مقدمه آلودگی هوا و افزایش مصرف است؟»

این که مردم حس کنند همه کاسه و کوزه‌های تورم بر سرشان شکسته می‌شوند نتیجه بدی دارد
این استاد اقتصاد در ادامه گفت: «تجربه دفعات گذشته افزایش قیمت بنزین صراحتا نشان داده که افزایش قیمت بنزین تاثیری بر افزایش و کاهش مصرف نداشته است. بهتر است دولت موازی با تصمیم گیری برای بنزین یک برنامه جامع و شفاف درباره این که چگونه قرار است خودروسازان مکلف شوند خودرو‌های استاندارد بسازند نیز منتشر کند، یا توضیح دهد که چطور قرار است زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی کشور توسعه داده شود که مردم کمتر از بنزین استفاده کنند. لازم است که دولت صراحتا بگوید در کنار این برنامه افزایش قیمت، برای کاهش مصرف، چه برنامه‌های دیگری دارد که حداقل مردم بدانند فقط کاسه و کوزه‌ها بر سر مردم شکسته نمی‌شود. شاید برخی بگویند همه مردم که ماشین ندارند، اما وقتی بنزین گران بشود، بالاخره همه چیز در کشور درگیر تورم می‌شود و اقتصاد کشور به حدی تحت تاثیر قرار می‌گیرد که نمی‌توان منکر تغییر شرایط شد؛ بنابراین وقتی مردم احساس کنند که همه چیز قرار است سر ان‌ها خالی شود، نتیجه خوبی نخواهد داشت.»

وی افزود: «قابل انتظار است که هر چه جلوتر می‌رویم رشد اقتصادی کاهش پیدا می‌کند. برخی از عزیزان حوزه اقتصاد بی دلیل خود را قانع می‌کنند که می‌توان بدون رفع تحریم ها، مشکلات اقتصادی را حل کرد، این در حالیست که برنامه هفتم و قوانین بودجه را به شکلی می‌نویسند که عجیب است. در شرایطی که ما در تنش منطقه‌ای قرار داریم و درگیر تحریم‌ها هستیم و پس از آمدن ترامپ نیز امکان این که رشد اقتصادی بالایی داشته باشیم را نداریم، اما باز هم برنامه هفتمی را می‌نویسند که رشد اقتصادی ۸ درصدی را پیش بینی کرده است. این افراد در حال «رویا نویسی» هستند و از واقعیت‌های موجود دور هستند؛ بنابراین اگر مشکل تحریم‌ها حل نشود همین رقم رشد اقتصادی فعلی را هم نخواهیم داشت و روند کاهشی را شاهد خواهیم بود. اگر قرار باشد همین یک و نیم میلیون بشکه نفتی را هم که می‌فروشیم، نتوانیم بفروشیم، بعید به نظر می‌رسد که وضعیت اقتصادی کشورمان، روند موفقی را در سال آینده طی کند.»