تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۲ ساعت ۰۹:۵۹
کد مطلب : ۵۰۸۱۵۱
درهای بازار آمریکای لاتین به روی چین باز می‌شوند
گروه بین الملل: در شرایطی که جهان چشم به تاثیر بازگشت دونالد ترامپ بر روابط واشنگتن و پکن دوخته است، چین گامی قاطع برای تحکیم جایگاه خود در آمریکای لاتین برداشته است.
ترامپ با وعده اعمال تعرفه‌های سنگین بر کالاهای چینی تا ۶۰ درصد، در انتخابات‌ریاست جمهوری ایالات متحده پیروز شد. اما در جنوب قاره، یک بندر عظیم جدید با حمایت چین می‌تواند مسیرهای تجاری نوینی ایجاد کند که کاملا آمریکای شمالی را دور می‌زند.
حضور شخص رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ در در اجلاس اَپِک و مراسم افتتاح بندر چانکای در ساحل پرو، نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده این پروژه برای چین بود.
شی جین‌پینگ برای نشست رسمی اجلاس اَپِک به پرو رفته بود اما توجه‌ها به چانکای و پیام آن درباره قاطعیت فزاینده چین در منطقه‌ای بود که آمریکا همواره آن را حوزه نفوذ خود تلقی می‌کند.
به باور تحلیلگران باتجربه، واشنگتن اکنون تاوان سال‌ها بی‌توجهی به همسایگانش و نیازهای آنها را می‌دهد.
مونیکا د بُل، پژوهشگر ارشد موسسه اقتصاد بین‌الملل پیترسون در واشنگتن می‌گوید: «آمریکا مدت‌هاست که در آمریکای لاتین حضور فعالی نداشته و چین به سرعت جای آن را گرفته است. این موضوع در دهه گذشته تغییرات اساسی در منطقه ایجاد کرده است.»
او می‌گوید: «حیاط خلوت آمریکا اکنون مستقیما با چین وارد تعامل شده است. این موضوع دردسرساز خواهد شد.»
این پروژه ۳.۵ میلیارد دلاری که شرکت دولتی کشتیرانی کاسکو چین آن را طراحی کرده، یک شهر کوچک و آرام ماهیگیری در پرو را به قطب لجستیکی قدرتمندی تبدیل کرده که اقتصاد کشور را دگرگون خواهد کرد.روزنامه خلق، ارگان رسمی حزب کمونیست چین، این پروژه را «گواهی بر همکاری دو سر بُرد چین و پرو» توصیف کرده است.
دینا بولوارته، رئیس‌جمهور پرو هم این بندر عظیم را «مرکز عصبی» و «دروازه‌ای برای دسترسی به بازار غول‌پیکر آسیایی» توصیف کرده است.
اما تاثیرات این پروژه بسیار فراتر از منافع یک کشور کوچک در منطقه کوهستان آند است. پس از راه‌اندازی کامل بندر چانکای، انتظار می‌رود کالاهای کشورهایی چون شیلی، اکوادور، کلمبیا و حتی برزیل در مسیر خود به سوی شانگهای و دیگر بنادر آسیایی از این بندر عبور کنند.چین پیش از این نیز میل زیادی به کالاهای صادراتی این منطقه، از جمله سویای برزیلی و مس شیلی داشته است. حال این بندر جدید می‌تواند کشتی‌های بزرگتری را پذیرا باشد و زمان حمل و نقل را از ۳۵ روز به ۲۳ روز کاهش دهد.
البته این بندر جدید نه تنها صادرات بلکه واردات را هم تسهیل خواهد کرد. با افزایش نگرانی‌ها درباره تاثیر منفی واردات کالاهای ارزان چینی بر صنایع داخلی، کشورهایی مانند شیلی و برزیل معافیت‌های مالیاتی برای خریدهای خارجی با ارزش پایین توسط خریداران فردی را لغو کرده‌اند.
همانطور که تندروهای نظامی در آمریکا با نگرانی اشاره کرده‌اند، اگر بندر چانکای قادر به پذیرش کشتی‌های کانتینری غول‌پیکر باشد، می‌تواند میزبان ناوهای جنگی چینی نیز باشد.
جدی‌ترین هشدارها از سوی ژنرال لورا ریچاردسون مطرح شد که به‌تازگی از سمت خود به‌عنوان فرمانده ارشد ستاد فرماندهی جنوبی ایالات متحده، که مسئول آمریکای لاتین و کارائیب است، بازنشسته شد.ریچاردسون چین را به «بازی با راهبرد بلندمدت» در «توسعه مراکز و تاسیسات دو منظوره در سراسر منطقه» متهم کرد و گفت این مراکز می‌توانند به‌عنوان «نقاط دسترسی چندبعدی آینده برای ارتش آزادی‌بخش خلق چین و گلوگاه‌های استراتژیک دریایی» عمل کنند.
حتی اگر این سناریو هرگز به واقعیت نپیوندد، این باور قوی وجود دارد که ایالات متحده در حال از دست دادن نفوذ خود در آمریکای لاتین است، در حالی که چین با پیشبرد طرح «ابتکار کمربند و جاده» خود، در حال پیشروی است.جو بایدن، هم در اجلاس ماه پیش اَپِک حضور داشت که اولین و آخرین سفر او به آمریکای جنوبی در دوره چهار ساله ریاست جمهوری‌اش بود. تحلیلگران رسانه‌ای اشاره کردند که حضور بایدن در مقایسه با رئیس‌جمهور چین کم‌رنگ به نظر می‌رسید.
پروفسور آلوارو مندز، مدیر واحد جنوب جهانی در مدرسه اقتصاد لندن، اشاره می‌کند در حالی که ایالات متحده آمریکای لاتین را نادیده می‌گرفت، شی جین‌پینگ به طور منظم از منطقه بازدید می‌کرد و به تقویت روابط می‌پرداخت.
او می‌گوید: «ایالات متحده آنقدر سطح انتظارات را پایین آورده که چین تنها با عملکرد اندکی بهتر می‌تواند جای پای خود را در منطقه محکم کند.»
البته آمریکای لاتین تنها منطقه‌ای نیست که هدف طرح «ابتکار کمربند و جاده» چین قرار گرفته است. از سال ۲۰۲۳، چین با سرمایه‌گذاری‌های عظیم و بی‌سابقه در زیرساخت‌ها، به حدود ۱۵۰ کشور در سراسر جهان پول تزریق کرده است.نتایج این سرمایه‌گذاری‌ها همیشه مثبت نبوده است. بسیاری از پروژه‌ها نیمه‌تمام رها شده‌اند و بسیاری از کشورهای در حال توسعه که از کمک‌های سخاوتمندانه پکن استقبال کرده بودند، اکنون خود را زیر بار سنگین بدهی می‌بینند.
با این وجود، هم دولت‌های چپ‌گرا و هم راست‌گرا تردیدهای اولیه خود نسبت به چین را کنار گذاشته‌اند. خانم د بل از موسسه پیترسون می‌گوید: «منافع این کشورها با منافع پکن همسو شده است. آنها از سر ناچاری موضع محتاطانه خود را کنار گذاشته‌اند.»
خانم د بل معتقد است که آمریکا به درستی از این تحولات احساس خطر می‌کند، زیرا پکن اکنون «جای پای بسیار محکمی» در منطقه به دست آورده است، آن هم در زمانی که رئیس‌جمهور منتخب ترامپ قصد دارد چین را «مهار کند».او می‌گوید: «به نظرم سرانجام شاهد اعمال فشار آمریکا بر کشورهای آمریکای لاتین به دلیل نفوذ چین خواهیم بود.» او می‌افزاید که اکثر کشورها تمایل دارند روابط خوبی با هر دو قدرت بزرگ داشته باشند.«کشورهای منطقه نیازی به انتخاب بین آمریکا و چین ندارند، مگر اینکه در موقعیتی قرار بگیرند که مجبور به این کار شوند، که البته چنین اقدامی بسیار نابخردانه خواهد بود.»
در آینده، کشورهای آمریکای جنوبی مانند پرو، شیلی و کلمبیا به دلیل توافق‌نامه‌های تجارت آزاد دوجانبه با آمریکا، در برابر فشارهای احتمالی آسیب‌پذیر خواهند بود. ترامپ ممکن است به دنبال مذاکره مجدد یا حتی لغو این توافق‌نامه‌ها باشد.
این کشورها با دقت تحولات مربوط به توافق‌نامه ایالات متحده-مکزیک-کانادا را زیر نظر خواهند داشت. این توافق‌نامه قرار است در ژوئیه ۲۰۲۶ مورد بازنگری قرار گیرد، اما مذاکرات مربوط به آن از سال ۲۰۲۵ آغاز خواهد شد.پروفسور مندز از دانشکده اقتصاد لندن معتقد است که فارغ از هر اتفاقی، منطقه نیازمند همکاری بیشتری است.
او با اشاره به دشواری دستیابی به توافق میان ۳۳ کشور برای اتخاذ یک رویکرد مشترک می‌گوید: «نباید همه راه‌ها به پکن یا واشنگتن ختم شوند. آمریکای لاتین باید رویکردی راهبردی‌تر اتخاذ کند و به یک راهبرد منسجم منطقه‌ای نیاز دارد.»اریک فارنزورث، معاون شورای آمریکا در واشنگتن، معتقد است که هنوز حسن نیت زیادی نسبت به ایالات متحده در آمریکای لاتین وجود دارد، اما همسایه شمالی قادر به برآورده کردن «نیازهای گسترده» این منطقه نیست.
او می‌گوید: «آمریکا باید عملکرد خود را در منطقه بهبود بخشد، زیرا اگر جایگزین قابل توجهی برای چین ارائه شود، مردم آن را انتخاب خواهند کرد.»
برخلاف بسیاری دیگر، او نشانه‌هایی از امیدواری در دولت آینده ترامپ می‌بیند، به ویژه با انتصاب مارکو روبیو به عنوان وزیر امور خارجه.
او می‌گوید: «روبیو درک عمیقی از ضرورت تعامل اقتصادی با کشورهای نیمکره غربی دارد، رویکردی که ما سال‌هاست دنبال نکرده‌ایم.»
اما برای رهبران پیشین ایالات متحده، آمریکای لاتین عمدتا از منظر مهاجرت غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر دیده شده است. با توجه به تمرکز ترامپ بر اخراج شمار بی‌سابقه‌ای از مهاجران، بعید به نظر می‌رسد که آمریکا در آینده نزدیک تغییر رویکرد چشمگیری داشته باشد.
همانند سایر نقاط جهان، آمریکای لاتین نیز خود را برای چهار سال پرتنش آماده می‌کند. اگر آمریکا و چین وارد یک جنگ تجاری تمام عیار شوند، این منطقه ممکن است در میان آتش متقابل گرفتار شود.
ترامپ با وعده اعمال تعرفه‌های سنگین بر کالاهای چینی تا ۶۰ درصد، در انتخابات‌ریاست جمهوری ایالات متحده پیروز شد. اما در جنوب قاره، یک بندر عظیم جدید با حمایت چین می‌تواند مسیرهای تجاری نوینی ایجاد کند که کاملا آمریکای شمالی را دور می‌زند.
حضور شخص رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ در در اجلاس اَپِک و مراسم افتتاح بندر چانکای در ساحل پرو، نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده این پروژه برای چین بود.
شی جین‌پینگ برای نشست رسمی اجلاس اَپِک به پرو رفته بود اما توجه‌ها به چانکای و پیام آن درباره قاطعیت فزاینده چین در منطقه‌ای بود که آمریکا همواره آن را حوزه نفوذ خود تلقی می‌کند.
به باور تحلیلگران باتجربه، واشنگتن اکنون تاوان سال‌ها بی‌توجهی به همسایگانش و نیازهای آنها را می‌دهد.
مونیکا د بُل، پژوهشگر ارشد موسسه اقتصاد بین‌الملل پیترسون در واشنگتن می‌گوید: «آمریکا مدت‌هاست که در آمریکای لاتین حضور فعالی نداشته و چین به سرعت جای آن را گرفته است. این موضوع در دهه گذشته تغییرات اساسی در منطقه ایجاد کرده است.»
او می‌گوید: «حیاط خلوت آمریکا اکنون مستقیما با چین وارد تعامل شده است. این موضوع دردسرساز خواهد شد.»
این پروژه ۳.۵ میلیارد دلاری که شرکت دولتی کشتیرانی کاسکو چین آن را طراحی کرده، یک شهر کوچک و آرام ماهیگیری در پرو را به قطب لجستیکی قدرتمندی تبدیل کرده که اقتصاد کشور را دگرگون خواهد کرد.روزنامه خلق، ارگان رسمی حزب کمونیست چین، این پروژه را «گواهی بر همکاری دو سر بُرد چین و پرو» توصیف کرده است.
دینا بولوارته، رئیس‌جمهور پرو هم این بندر عظیم را «مرکز عصبی» و «دروازه‌ای برای دسترسی به بازار غول‌پیکر آسیایی» توصیف کرده است.
اما تاثیرات این پروژه بسیار فراتر از منافع یک کشور کوچک در منطقه کوهستان آند است. پس از راه‌اندازی کامل بندر چانکای، انتظار می‌رود کالاهای کشورهایی چون شیلی، اکوادور، کلمبیا و حتی برزیل در مسیر خود به سوی شانگهای و دیگر بنادر آسیایی از این بندر عبور کنند.چین پیش از این نیز میل زیادی به کالاهای صادراتی این منطقه، از جمله سویای برزیلی و مس شیلی داشته است. حال این بندر جدید می‌تواند کشتی‌های بزرگتری را پذیرا باشد و زمان حمل و نقل را از ۳۵ روز به ۲۳ روز کاهش دهد.
البته این بندر جدید نه تنها صادرات بلکه واردات را هم تسهیل خواهد کرد. با افزایش نگرانی‌ها درباره تاثیر منفی واردات کالاهای ارزان چینی بر صنایع داخلی، کشورهایی مانند شیلی و برزیل معافیت‌های مالیاتی برای خریدهای خارجی با ارزش پایین توسط خریداران فردی را لغو کرده‌اند.
همانطور که تندروهای نظامی در آمریکا با نگرانی اشاره کرده‌اند، اگر بندر چانکای قادر به پذیرش کشتی‌های کانتینری غول‌پیکر باشد، می‌تواند میزبان ناوهای جنگی چینی نیز باشد.
جدی‌ترین هشدارها از سوی ژنرال لورا ریچاردسون مطرح شد که به‌تازگی از سمت خود به‌عنوان فرمانده ارشد ستاد فرماندهی جنوبی ایالات متحده، که مسئول آمریکای لاتین و کارائیب است، بازنشسته شد.ریچاردسون چین را به «بازی با راهبرد بلندمدت» در «توسعه مراکز و تاسیسات دو منظوره در سراسر منطقه» متهم کرد و گفت این مراکز می‌توانند به‌عنوان «نقاط دسترسی چندبعدی آینده برای ارتش آزادی‌بخش خلق چین و گلوگاه‌های استراتژیک دریایی» عمل کنند.
حتی اگر این سناریو هرگز به واقعیت نپیوندد، این باور قوی وجود دارد که ایالات متحده در حال از دست دادن نفوذ خود در آمریکای لاتین است، در حالی که چین با پیشبرد طرح «ابتکار کمربند و جاده» خود، در حال پیشروی است.جو بایدن، هم در اجلاس ماه پیش اَپِک حضور داشت که اولین و آخرین سفر او به آمریکای جنوبی در دوره چهار ساله ریاست جمهوری‌اش بود. تحلیلگران رسانه‌ای اشاره کردند که حضور بایدن در مقایسه با رئیس‌جمهور چین کم‌رنگ به نظر می‌رسید.
پروفسور آلوارو مندز، مدیر واحد جنوب جهانی در مدرسه اقتصاد لندن، اشاره می‌کند در حالی که ایالات متحده آمریکای لاتین را نادیده می‌گرفت، شی جین‌پینگ به طور منظم از منطقه بازدید می‌کرد و به تقویت روابط می‌پرداخت.
او می‌گوید: «ایالات متحده آنقدر سطح انتظارات را پایین آورده که چین تنها با عملکرد اندکی بهتر می‌تواند جای پای خود را در منطقه محکم کند.»
البته آمریکای لاتین تنها منطقه‌ای نیست که هدف طرح «ابتکار کمربند و جاده» چین قرار گرفته است. از سال ۲۰۲۳، چین با سرمایه‌گذاری‌های عظیم و بی‌سابقه در زیرساخت‌ها، به حدود ۱۵۰ کشور در سراسر جهان پول تزریق کرده است.نتایج این سرمایه‌گذاری‌ها همیشه مثبت نبوده است. بسیاری از پروژه‌ها نیمه‌تمام رها شده‌اند و بسیاری از کشورهای در حال توسعه که از کمک‌های سخاوتمندانه پکن استقبال کرده بودند، اکنون خود را زیر بار سنگین بدهی می‌بینند.
با این وجود، هم دولت‌های چپ‌گرا و هم راست‌گرا تردیدهای اولیه خود نسبت به چین را کنار گذاشته‌اند. خانم د بل از موسسه پیترسون می‌گوید: «منافع این کشورها با منافع پکن همسو شده است. آنها از سر ناچاری موضع محتاطانه خود را کنار گذاشته‌اند.»
خانم د بل معتقد است که آمریکا به درستی از این تحولات احساس خطر می‌کند، زیرا پکن اکنون «جای پای بسیار محکمی» در منطقه به دست آورده است، آن هم در زمانی که رئیس‌جمهور منتخب ترامپ قصد دارد چین را «مهار کند».او می‌گوید: «به نظرم سرانجام شاهد اعمال فشار آمریکا بر کشورهای آمریکای لاتین به دلیل نفوذ چین خواهیم بود.» او می‌افزاید که اکثر کشورها تمایل دارند روابط خوبی با هر دو قدرت بزرگ داشته باشند.«کشورهای منطقه نیازی به انتخاب بین آمریکا و چین ندارند، مگر اینکه در موقعیتی قرار بگیرند که مجبور به این کار شوند، که البته چنین اقدامی بسیار نابخردانه خواهد بود.»
در آینده، کشورهای آمریکای جنوبی مانند پرو، شیلی و کلمبیا به دلیل توافق‌نامه‌های تجارت آزاد دوجانبه با آمریکا، در برابر فشارهای احتمالی آسیب‌پذیر خواهند بود. ترامپ ممکن است به دنبال مذاکره مجدد یا حتی لغو این توافق‌نامه‌ها باشد.
این کشورها با دقت تحولات مربوط به توافق‌نامه ایالات متحده-مکزیک-کانادا را زیر نظر خواهند داشت. این توافق‌نامه قرار است در ژوئیه ۲۰۲۶ مورد بازنگری قرار گیرد، اما مذاکرات مربوط به آن از سال ۲۰۲۵ آغاز خواهد شد.پروفسور مندز از دانشکده اقتصاد لندن معتقد است که فارغ از هر اتفاقی، منطقه نیازمند همکاری بیشتری است.
او با اشاره به دشواری دستیابی به توافق میان ۳۳ کشور برای اتخاذ یک رویکرد مشترک می‌گوید: «نباید همه راه‌ها به پکن یا واشنگتن ختم شوند. آمریکای لاتین باید رویکردی راهبردی‌تر اتخاذ کند و به یک راهبرد منسجم منطقه‌ای نیاز دارد.»اریک فارنزورث، معاون شورای آمریکا در واشنگتن، معتقد است که هنوز حسن نیت زیادی نسبت به ایالات متحده در آمریکای لاتین وجود دارد، اما همسایه شمالی قادر به برآورده کردن «نیازهای گسترده» این منطقه نیست.
او می‌گوید: «آمریکا باید عملکرد خود را در منطقه بهبود بخشد، زیرا اگر جایگزین قابل توجهی برای چین ارائه شود، مردم آن را انتخاب خواهند کرد.»
برخلاف بسیاری دیگر، او نشانه‌هایی از امیدواری در دولت آینده ترامپ می‌بیند، به ویژه با انتصاب مارکو روبیو به عنوان وزیر امور خارجه.
او می‌گوید: «روبیو درک عمیقی از ضرورت تعامل اقتصادی با کشورهای نیمکره غربی دارد، رویکردی که ما سال‌هاست دنبال نکرده‌ایم.»
اما برای رهبران پیشین ایالات متحده، آمریکای لاتین عمدتا از منظر مهاجرت غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر دیده شده است. با توجه به تمرکز ترامپ بر اخراج شمار بی‌سابقه‌ای از مهاجران، بعید به نظر می‌رسد که آمریکا در آینده نزدیک تغییر رویکرد چشمگیری داشته باشد.
همانند سایر نقاط جهان، آمریکای لاتین نیز خود را برای چهار سال پرتنش آماده می‌کند. اگر آمریکا و چین وارد یک جنگ تجاری تمام عیار شوند، این منطقه ممکن است در میان آتش متقابل گرفتار شود.
پربينندهترين مطالب و خبرها
پربحثترين مطالب و خبرها
