گروه سیاسی-رسانه ها: روزنامه اعتماد در گزارشی نظر فعالان سیاسی را درباره صندوق های جدید انتخاباتی و سلامت انتخابات پیش رو جویا شده است. از اولين انتخابات مجلس شوراي اسلامي سال ٥٨ تا انتخابات رياستجمهوري و حتي راي آري و نهاي كه ملت ايران به جمهوري اسلامي دادهاند همه در صندوقهاي رايگيري كارتوني انداخته شد كه در لفافهاي سفيد پيچيده شده بود. تا سال ٨٤ صندوقهاي رايگيري با كرباس سفيدي پوشيده ميشد تا طبق اصل ٦٢ قانون اساسي نمايندگان مردم چه در قوه مقننه و چه در قوه مجريه با «راي مخفي» انتخاب شوند. از سال ٨٣ به بعد بود كه اين كارتونها با كرباسهاي سفيد تبديل به صندوقهاي pvc مكعب مربعي با ابعادي حدود ٧٠ در ٦٠ شدند كه هم قانون اساسي مبني بر مخفي بودن راي مردم در آن رعايت شود و هم در عين حال نماي داخل آن از پشت پلاستيكهاي كدر پيويسي تا حدودي مشخص باشد.
حالا در آستانه دهمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي رييسجمهوري از صندوقهاي راي شيشهاي ميگويد كه به شفاف بودن روند انتخابات كمك خواهد كرد. حسن روحاني چندي پيش در همايش سراسري فرمانداران كشور در مورد برگزاري انتخابات و رفع سوءظنها گفته بود اگر قرار است در انتخابات صندوقي در نظر بگيريم، اين صندوق رأي بايد صندوقي پلاستيكي و شفاف باشد تا همه آراي درون صندوق را از دور ببينند و مقوا، پارچه، چسب و دوخته نباشد و صندوقي باشد تا ببينم كه راي درون صندوق افتاد و ديگري نيز راي خود را ببيند تا من كه نفر اول هستم و راي ميدهم، ببينم كه صندوق خالي است و فردا به دروغ به من نگويند كه اين صندوق يكسومش پر بود. حسن روحاني با اشاره به برگزاري شفاف انتخابات تاكيد كرد كه حتي اگر اين تغييرات هزينه هم داشته باشد، ميارزد كه براي انتخاباتي سالم، شفاف و رقابتي، آراي مردم و صندوقها را حقالناس و امانت بدانيم و اعتماد مردم را جلب كنيم. موضوعي كه به نظر ميرسد همه گروهها و جناحهاي سياسي با انجام آن موافق هستند تا آن جا كه محمدنبي حبيبي هم در نشست دبيران حزب موتلفه با اشاره به اظهارات رييسجمهوري در جمع فرمانداران سراسر كشور در مورد اينكه صندوقها شفاف باشد، گفته است اين حرفها حرفهاي درستي است اما بايد اعمالي باشد نه اعلامي. او همچنين تاكيد كرد كه از سال ٨٦ وزارت كشور موظف به استفاده از صندوقهاي پلاستيكي و شفاف شده و از آن سال تاكنون مردم كه به پاي صندوقهاي راي آمدهاند، در صندوقهايي راي ريختهاند كه ميتوانستند راي خود را ببينند.
گرچه اين پيشنهاد مورد استقبال گروههاي سياسي مختلف قرار گرفته است، اما به گفته معاون سياسي وزارت كشور اين طرح نيازمند تاييد شوراي نگهبان است تا چيزي در حدود هزار رايي كه به صندوق ريخته ميشود «مخفي» بماند. سيد محمود ميرلوحي، معاون پارلماني وزارت كشور در دوره اصلاحات به «اعتماد» ميگويد: سبك و سياق صندوقهاي رايگيري به دليل تاكيد قانون اساسي بر مخفي بودن راي مردم است. در صورتي كه در همين قانون اساسي دو لفظ ثبت نام و رايگيري جدا از هم آمده و ما حتي ميتوانيم الگويي شبيه به رايگيري در كشور آلمان را هم پيادهسازي كنيم. در آلمان هر كس به پست منطقه خود اعلام ميكند كه در رايگيري در چه حوزه انتخابيهاي شركت خواهد كرد و بر اساس همين ثبت نام است كه تعداد صندوقهاي راي و برگههاي رايگيري در يك حوزه انتخابيه تعبيه ميشود؛ ضمن اينكه مشكلاتي مانندكمبود صندوق راي يا برگه رايگيري در روز رايگيري را ندارند. حتي علاوه به اين موضوع رايگيري آنلاين هم در بسياري از كشورها مرسوم است كه چون در قانون اساسي ما از آن صحبتي به ميان نيامده، اجرايي نميشود.
گرچه بسياري شمارش آرا را به عنوان مهمترين مرحله در شفافيت انتخابات ميدانند اما تبديل صندوقهاي پلاستيكي به شيشهاي براي هر چه شفافتر شدن روند انتخابات همچنان نيازمند نظر قطعي شوراي نگهبان و تطابق آن با قانون اساسي است. بايد منتظر ماند و ديد صندوقهاي راي در انتخابات مجلس چه شكل و شمايلي خواهند داشت؛ پلاستيكي يا شيشهاي؟
كمك به اعتماد بيشتر مردم
محمد هاشمي: متولي برگزاري انتخابات وزارت كشور است ضمن اينكه شوراي نگهبان هم در برگزاري سالم انتخابات تاثير زيادي دارد. چندي پيش رييسجمهوري هم در نشستي كه با فرمانداران داشت بر سلامت انتخابات تاكيد كرد و گفت اگر قرار است سوءظني نباشد، بايد صندوقهاي راي پلاستيكي و شفاف باشد تا همه آراي درون صندوق ديده شود. اين موضوع قطعا به برگزاري سالم، شفاف و رقابتي انتخابات پيش رو كمك خواهد كرد. به هر حال صندوقهاي راي شفاف كمك ميكند كه مردم به سيستم برگزاري انتخابات راحتتر اعتماد كنند. اعتماد به برگزار كنندگان انتخابات ركن مهمي در برگزاري انتخابات است و بايد شرايطي فراهم شود كه مردم اعتماد بيشتري به صندوقهاي راي داشته باشند. شفافيت هميشه ميتواند در جلب اين اعتماد موثر باشد. مجريان اين امر هم بايد به هرچه شفافتر شدن روند برگزاري انتخابات كمك كنند تا مردم احساس كنند رايي را كه در صندوق ميريزند، ميبينند.
كاهش نگراني راي دهندگان
محسن غرويان: مردم در انتخابات اساسيترين نقش را داشته و مهمترين ركن محسوب ميشوند. اين مردم هستند كه پشتوانه تمام عيار نظام و سياستهاي آن محسوب ميشوند و همواره تعلق خاطر مردم اميدبخش نظام و برگزاري انتخابات بوده است و اين مردم هستند كه درصد توطئه دشمن براي نظام و كشور را به پايينترين سطح ممكن ميرسانند. با در نظر گرفتن اين نكات بايد شرايطي را فراهم كنيم كه مردم با اطمينان خاطر پاي صندوقهاي راي حاضر شوند. اين موضوعي است كه همواره مورد تاكيد رهبري هم بوده و رييسجمهوري هم چندي پيش بر آن تاكيد كرد. اساسا شفافسازي در هر موضوعي باعث ميشود از پتانسيل مردم به نفع نظام و كشور استفاده كرد. شفاف كردن صندوقهاي راي هم قطعا باعث كاهش نگراني و حتي به صفر رساندن آن ميشود. اين موضوع، هم مشاركت سياسي ملت را افزايش ميدهد و هم حقالناس ناديده گرفته نميشود.
افزايش شفافيت انتخابات
محمدرضا خباز: در همه ادوار انتخابات رسم است كه عاليترين مقام اجرايي كشور براي دستگاههاي اجرايي كشور سخناني را مطرح ميكند تا علاوه بر قانون، منويات رييسجمهور هم اتمام حجتي براي مسوولان برگزاري انتخابات باشد. پيش از اين و در آستانه انتخابات رياستجمهوري سال ٩٢ هم در حالي كه برخي علما تبليغ ميكردند كه راي ماليت ندارد و ميتوان بنا بر مصلحت، آرا را بالا و پايين كرد رهبري با بيان اينكه راي مردم حقالناس است با همه اتمام حجت كرد. سخنان اخير رييسجمهوري هم اتمام حجتي براي تمام دستگاههاي اجرايي كشور بود. موضوع شفاف و شيشهاي كردن صندوقهاي راي هم ميتواند به شفافيت محتوايي وهم به شفافيت عملي انتخابات كمك كند. زماني كه صندوقها شيشهاي باشد و در حضور خبرنگاران اين پروسه انجام شود يك راي هم بالا و پايين نميشود و هم در رايگيري و هم در شمارش آرا كه از مهمترين قسمتهاي اين پروسه است به درستي انجام ميگيرد. شفافيت در برگزاري انتخابات به هر نحوي كه باشد آبروي نظام را حفظ و اتهامات را دور ميكند.
توجه به يك مطالبه مردمي
اسدالله بادامچيان: با توجه به نظر حضرت امام ميزان، راي ملت است و رهبري هم با تاكيد بر حقالناس بودن آراي مردم به نظر ميرسد كه اين شفافيت نه تنها خواست حاكميت بلكه مطالبه مردمي است. بايد مطالبه مردم به سمتي برود كه دخل و تصرفي در راي مردم وجود نداشته باشد. بايد مكانيزمهايي وجود داشته باشد كه فضاي توليد شايعهي و يا تصور تقلب ايجاد نشود. فضاي شيشهاي صندوقها اطمينان قلبي در مردم ايجاد ميكند كه آراي خود را به صندوقهاي خالي مياندازند. البته شفافيت در برگزاري انتخابات چهار مرحله دارد. مرحله اول فضاي ايجاد شده براي انتخابات است كه نبايد غبارآلود باشد. مرحله دوم كانديداها هستند كه هم در مورد خودشان و هم در صورت اعتراض داشتن، فضاي انتخابات را مبهم نكنند. مرحله سوم رايگيري است كه همانطور كه رييسجمهوري هم تاكيد داشتهاند بايد هر اقدامي در جهت شفافتر شدن آن انجام شود و البته مرحله چهارم كه از مراحل مهم است، شمارش آرا است. در اين مرحله است كه بايد تمام اقدامات لازم صورت گيرد تا شك و شبههاي ايجاد نشود.