محمد توکلی
همزمان با بالا گرفتن روزافزون تنشها میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده پیشنهادهای مختلفی برای گذر از این وضعیت بحرانی مطرح میشود. طیفی گسترده که از پیشنهاد مذاکره مستقیم با دولت ترامپ آغاز میشود تا خروج از برجام و NPT جهت دست یافتن به بازدارندگی نظامی!
چند روزی است که موضوع پیشنهاد استفاده از ظرفیت طرفهای ثالث برای مدیریت تنشها بیشتر از قبل شنیده میشود. کشورهایی همچون عمان، عراق و قطر آمادگی خود را جهت میانجیگری در رابطه ایران و آمریکا اعلام کردهاند و بنا بر برخی شنیدهها پیغامهایی نیز در این ارتباط رد و بدل شده است.
در همین ارتباط اخیراً رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس پیشنهاد برپایی میز قرمز در یک کشور ثالث را مطرح کرده است. پیشننهادی که البته با واکنش تند و عجیب دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی مواجه شد، اما واقعیت این است که این تنشهای فزاینده و روزافزون را که مستقیماً امنیت ملی کشور نشانه رفته است نمیتوان با دست رو دست گذاشتن مدیریت کرد.
اکنون که به هر دلیلی دستهای دیپلماتهای وزارت امور خارجه برای استفاده از ابزار مذاکره بسته است به نظر میرسد در یک دو راهی قرار گرفتهایم. راه نخست آن که در مواجهه با اقدامات و طراحیهای مثلث دولت ترامپ، رژیم اسرائیل و برخی کشورهای عربی منطقه اقدامی مبتکرانه را در دستور کار قرار نداده و با همین رویکرد انفعالی مسیر را ادامه دهیم که نتیجه آن قاعدتاً همراه با رخدادهای قابل پیشبینی ناخوشایندی همراه خواهد شد و به افزایش بیشتر از قبل تحریمها، به موفقیت رسیدن پروژه منزویسازی ایران، افزایش احتمال برخورد سخت در سطح محدود و یا گسترده، امنیتیسازی موقعیت جمهوری اسلامی و... منجر میشود. و یا با استفاده از راهحلهای ابتکاری به سمت و سوی مدیریت تنشهای موجود میان ایالات متحده و ایران حرکت کرده و در صورت موفقیت این تنشهای خطرآفرین را پس از مدیریت، کاهش دهیم.
پیشنهاد برپایی میز قرمز در یکی از کشورهای داوطلب میانجیگری یکی از همین ابتکارات است که علاوه بر تاثیرات روانی آن در جامعه سبب آن خواهد شد که افرادی که در طرفهای مختلف این تنش در پی به وجود آوردن بحرانی بزرگتر هستند نیز مدیریت شوند. بهعنوان مثال در هنگام وقایع مشکوکی همچون آنچه در حادثه بندر الفجیره رخ داد و یا شنیده شدن صدای انفجار در نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد در صورت وجود راه ارتباطی با طرفهای آمریکایی حتی با واسطههایی بهتر میتوان از اثرات سوء آن جلوگیری به عمل آورد. حال باید منتظر ماند و دید که تصمیمگیران کشور در نهایت کدام مسیر را انتخاب خواهند کرد.