اثر منفی دعواهای خانگی روی فرزندان

مژگان ناقل با بیان اینکه خشونت‌ خانگی دارای جنبه‌های مختلف فیزیکی (دعوا، کتک زدن و پرت کردن اشیاء)، هیجانی (رفتارهای کنترل‌گرایانه،‌ تهدید کردن و...) و جنسی است، افزود: اغلب خشونت‌هایی که میان زوجین اتفاق می‌افتد خشونت‌های فیزیکی و هیجانی هستند.وی با اشاره به اینکه به طور کلی خشونت‌ در انواع مختلف بر زندگی، جسم، روان و رفتار کودکان اثر مستقیم دارد، گفت: برخی مسائل روانی کودکان ریشه در محیط خانوادگی آن‌ها دارد. در واقع کودکان از طریق مشاهده و تقلید، مدل‌های متفاوت رفتاری را آموخته و آن را بروز می‌دهند. این روانشناس در ادامه با اشاره به تاثیر خشونت بر جسم و روان کودکان بیان کرد: باتوجه به اینکه کودکان نسبت به بزرگسالان از منطق و علم پایین‌تری برخوردارند، در مواجهه با مسائل و مشکلات عاطفی میان والدین‌شان خود را مقصر می‌دانند. این احساس گناه و مقصر بودن درنهایت موجب افزایش اضطراب و استرس آنها می‌شود. در واقع کودکانی که شاهد کتک زدن یا کتک خوردن والدین، تهدید و رفتارهای خشونت‌آمیز هستند، دچار شب ادراری،‌ رفتارهای وحشت‌زدگی، کابوس، استرس،‌ پرخاشگری و ناآرامی دائمی، اضطراب،‌ بی‌قراری، ترس از جدایی از والدین و احساس گناه می‌شوند.

بنابر اظهارات ناقل، مشاهده خشونت در دوران نوجوانی نیز واکنش‌های متفاوتی را در نوجوان بروز می‌دهد، به طور مثال نوجوانانی که شاهد بروز خشونت از سوی والدین‌شان هستند برای پیش بردن کارهای خود رفتارهای پرخاشگرانه‌ای از خود بروز می‌دهند، گاه و بی‌گاه با همسالان خود دعوا می‌کنند،‌ به مصرف مواد مخدر و سیگار روی می‌آورند و اقدام به رفتارهای تکانشی و ضد اجتماعی می‌کنند تا از این طریق هیجانات خود را تخلیه کنند. وی با اشاره به اینکه خشونت‌ میان والدین می‌تواند در دراز مدت کودکان را دچار مسائل روانشناختی جدی کند، گفت: افرادی که در دوران کودکی شاهد خشونت و درگیری بوده‌اند در محل کار، برقراری ارتباط با جنس مخالف یا والدین الگوهای دوران کودکی‌شان را تکرار می‌کنند و باتوجه به اینکه آخرین راه حل والدین این دسته از کودکان تهدید و خشونت بوده است، این موضوع باعث می‌شود کودکان در دوران بزرگسالی برای حل مسائل خود از توانایی کمتری برخوردار باشند، در برقراری ارتباط با دیگران و زندگی زناشویی با مشکل بیشتری مواجه شوند و در برابر دیگران خشونت بیشتری از خود بروز دهند و حتی نسبت به کودکان خود خشونت داشته باشند.

به گفته این روانشناس، در واقع خشونت پدیده‌ای است که همانند دستگاه کپی در ذهن افراد کپی و به افراد دیگر منتقل می‌شود.ناقل دلایل مالی و اقتصادی، عدم تفاهم والدین و ناتوانی در ارائه روش‌های حل مسئله را از عوامل اصلی بروز خشونت میان والدین عنوان کرد و به ارائه روش‌هایی برای کاهش تاثیر خشونت بر فرزندان پرداخت.این روانشناس یادآور شد: در هر صورت اختلاف میان والدین امری است اجتناب‌ناپذیر که نمی‌توان والدین را از بروز آن منع کرد. اما باتوجه به تاثیرات خشونت بر فرزندان لازم است والدین برای پنهان این مسئله راهکارهایی در پیش گیرند.وی ادامه داد: کنترل هیجان خشم و مدیریت رفتارهای تکانشی، مدیریت حل مسئله که یکی از مهم‌ترین مهارت‌های ۱۰ گانه زندگی سالم به شمار می‌رود (که البته اکثرا خانواده‌های ایرانی از این توانایی برخوردار نیستند) از مهم‌ترین روش‌های کاهش خشونت میان والدین است. والدین باید بیاموزند که همراه با کنترل خشم توانایی حل مسئله را در خود پرورش دهند. در صورتی که اختلاف میان زوجین اوج گرفت، والدین باید حتی‌ الامکان از دعوا کردن در محیطی که کودک در آن حضور دارد پرهیز کنند. 

این روانشناس بیان کرد: یک‌بار دعوا یا خشونت میان والدین نمی‌تواند اثرات منفی روی کودک داشته باشد، اما تداوم نزاع و دعواهای میان والدین می‌تواند به مرور زمان اثرات منفی داشته باشد. میزان خشونت باید در محیط خانه کم باشد زیرا کودکانی که به صورت مستمر تحت تاثیر درگیری میان والدین‌شان قرار می‌گیرند و در معرض خشونت‌ قرار دارند به مرور رفتارهای پرخاشگرانه یا مسائل روانی در آنها پدیدار خواهد شد.