دو اختلاف اصلي؛ «غنی‌سازی» و «راكتور آب‌سنگین اراك»

خبرگزاري‌های بین‌المللی از حرکت مجدد وزيران خارجه آمريکا، فرانسه و انگلیس به ژنو برای شرکت در مذاکرات هسته‌ای خبر دادند و مفسران اين خبر را به معنای رسيدن به يك توافق اوليه در پي ارائه برخي امتيازها از سوی طرفين دانستند که وزيران خارجه 1+5 را تشويق به شرکت غيرمنتظره برای دومین بار در اين مذاکرات کرده است. شبکه خبری سی‌ان‌ان در گزارشی نوشت: بیانیه‌های وزیران خارجه کشورهای 1+5 برای سفر به ژنو، احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای را افزایش داده است.

به نظر می‌رسد توافق احتمالی در واقع تن دادن به طرح مورد نظر آمريکا برای یک مدت شش ماهه است که در آن توقف فعاليتهای هسته‌ای در ازای تخفيف جزيی در تحريم‌ها و دارايی‌های بلوکه شده پيش بينی شده است. ماری هرف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که در ژنو به سر می‌برد، گفت: دیدار کاترین اشتون، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و تیم او با ایرانیان تا ساعات دیر وقت جمعه شب ادامه یافت. عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، هم گفت: روز جمعه پیشرفت‌هایی در مذاکرات حاصل شده اما بعضی از موارد اصلی همچنان باقی مانده است اما به میزان خوبی در مذاکرات به توافق نزدیک شده‌ایم.

ناظران و منابع خبری با اشاره به حضور وزیر امور خارجه آمریکا، درباره حصول یک توافق ابراز خوش‌بینی کرده‌اند. دور قبلی مذاکرات هم دو هفته قبل در شهر ژنو برگزار شده بود و این سومین دور از مذاکرات هسته‌ای در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی است. هدف این نشست دستیابی به یک توافق مقدماتی جهت تعلیق بعضی از بخش های حساس برنامه اتمی ایران برای مدت شش ماه و در مقابل ارائه بعضی مشوق های مالی به ایران جهت دست یافتن به یک توافق نهایی در این مدت است.

مسئله غنی‌سازی و آب‌سنگین

عراقچی در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره اظهارنظر یک دیپلمات غربی مبنی بر این‌که کشورهای ۱+۵، غنی‌سازی در خاک ایران را پذیرفته‌اند، گفت: "از آن‌جا که مذاکرات هنوز نهایی نشده است، نه تکذیب می‌کنم و نه تایید." معاون وزیر امور خارجه ایران در روز دوم مذاکرات ژنو گفته بود اصل غنی‌سازی اورانیوم برای ایران قابل مذاکره نیست، اما می‌توان درباره حجم، سطح و محل غنی‌سازی اورانیوم مذاکره کرد. در میانه روز سوم مذاکرات، خبرگزاری ایرنا به نقل از یک مقام آگاه خبر داده بود که اگر حق غنی‌سازی در داخل ایران هم در متن قرارداد و هم در عمل لحاظ نشود، ایران توافق را نخواهد پذیرفت.

موضوع دیگری که گزارش شده بود از موارد محل اختلاف در دور قبلی مذاکرات بود، رآکتور آب سنگین اراک است؛ تاسیساتی که به گفته مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، "ماه‌ها" تا تکمیل آن باقی مانده اما محل نگرانی اسرائیل و غرب شده است که درباره وجود ابعاد احتمالی نظامی در برنامه اتمی ایران، بدگمان هستند.

به خصوص گزارش شد که فرانسه در دور قبلی مذاکرات خواستار محدود شدن فعالیت ساخت راکتور اراک شده بود. نمایندگان کنگره آمریکا تاکید کرده اند که اگر طرف ها ظرف چند هفته به توافق دست نیابند بر تحریم ها علیه ایران خواهند افزود. هری رید رهبر دموکرات سنا روز پنجشنبه گفت: در صورت شکست مذاکرات از "گسترش ابعاد" تحریم های نفتی و تجاری علیه ایران حمایت خواهد کرد. مجلس نمایندگان اوایل تابستان مجموعه تحریم های تازه علیه ایران را وضع کرده بود اما مجلس سنا به درخواست دولت آمریکا هنوز آنها را تصویب نکرده است.