سرخوردگی نیروهای امر به معروف عربستان

گروه بین الملل: نیروهای شاغل در پلیس دینی عربستان سعودی که تحت کمیته امربه معروف و نهی از منکر فعالیت می‌کنند «سرخورده و نا‌امید» هستند. سیاست‌های پادشاهی سعودی به‌ویژه در سال‌های اخیر در کم‌رنگ‌‌ کردن محدودیت‌های اجتماعی به‌ویژه برای‌ زنان در عمل بر کارایی و وظیفه این نیروها تاثیر گذاشته است.
«فیصل» یکی از این نیروها بوده که به‌واسطه از بین رفتن ماهیت وظیفه‌‌اش مجبور به استعفاء شده است. او که برای فاش نشدن هویت واقعی‌اش با این نام سوری روبروی دوربین خبرگزاری فرانسه نشسته، می‌گوید: «تمام کارهای ممنوعی که باید جلویشان را می‌گرفتم الان دیگر آزاد شده‌اند.»این پلیس مذهبی سابق می‌گوید: «اکنون ماموران اخلاق از امتیازات سابق بهره‌مند نیستند و وظیفه واقعی آن‌ها مشخص نیست.»
از سال ۲۰۱۶ اختیارات «هیات ارشاد» موسوم به «مطاوعة» به‌طرز قابل توجهی کاهش یافته و این نهاد مذهبی به حاشیه رانده شده است. «مطاوعة» پیش‌تر نقش محوری در اجرای قوانین شریعت در عربستان ایفاء می‌کرد.مسئولان این کشور محافظه‌کار مذهبی چندین سال است تلاش می‌کنند چهره «ملایم‌تری» از خود در جامعه بین‌الملل جا بیندازند. اما کماکان بسیاری از رفتارها برچسب «غیراخلاقی» دارند و برخی اعمال نظیر مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر منع قانونی دارند.
طی چند دهه گذشته نیروهای پلیس امر به معروف در «خط مقدم» دفاع از «هنجارها» و «قوانین شریعت» در عربستان بودند. نظارت بر پوشش زنان (عبای سیاه سنتی) و جدایی بین زن و مرد در اماکن َعمومی از وظایف اصلی آن‌ها بوده است.
از زمان انتصاب محمد بن‌سلمان به‌مقام ولیعهدی در سال ۲۰۱۷ رفته‌رفته این کشور محافظه‌کار سیاست‌های ملایم‌تری در پیش گرفت. تسهیل مقررات مربوط به پوشیدن عبا یا اجازه باز بودن مغازه‌‌ها و فروشگاه‌‌ها در ساعت نماز و رعایت نشدن جدایی بین زن و مرد در بسیاری از اماکن، نتایج ملموس دوران قدرت محمد بن‌سلمان است.
فیصل در ادامه گفتگوی خود به طنز می‌گوید: «سابقا برای ترویج تقوا فقط از این کمیته امر به معروف حرف می‌زدیم اما حالا در مورد همه برنامه‌های سرگرم‌کننده این اداره کل است که تصمیم می‌گیرد. نهادی که در سال ۲۰۱۶ تاسیس شده و بطور منظم جشنواره‌‌‌ها و کنسرت‌های موسیقی را در این کشور برگزار می‌کند؛ از موسیقی پاپ گرفته تا موسیقی الکترو.»
ترکی، یکی دیگر از ماموران سابق امر به معروف که ۱۰ سال برای «مطاوعة» کار کرده، معتقد است که شغلش حتی در ظاهر هم دیگر وجود ندارد. او می‌گوید: «ما دیگر حق مداخله نداریم. حتی نمی‌توانیم بگوییم این رفتار یا کردار نامتناسب است.» او با ابراز تاسف از وضعیت به‌وجود آمده می‌گوید بسیاری از همکارانش فقط برای حقوق و امرار معاش تا به‌حال استعفاء نداده‌اند.
لما که در ریاض زندگی می‌کند و دگمه‌های عبای خود را بازگذاشته حالا با «کمرنگ» شدن حضور پلیس امربه معروف در خیابان‌‌ها احساس آزادی بیشتری دارد. او با خیال راحت سیگار خود را در خیابان روشن می‌کند، کاری که چند سال پیش فکرش هم به ذهنش خطور نمی‌کرد بتواند انجام دهد.
یکی از مسئولان سعودی بشرط فاش نشدن هویت گفته که «مطاوعة» دیگر به «حاشیه» رفته و تعداد نیروهایش هم به‌طرز قابل توجهی کم شده است.
«هیات ارشاد» عربستان، کشوری که بیش از نیمی از جمعیتش را جوانان زیر ۳۵ سال تشکیل می‌دهند امروز رسما می‌گوید که به‌فکر «اصلاحات» و بازبینی در وظایف و عملکرد خود است. واقعیتی که از یک «تغییر بنیادین» در جامعه «محافظه‌کار» سعودی حکایت دارد.
باید دید سران این کشور«سنتی» تا چه‌اندازه «آمادگی» دارند همداستان با تغییرات جامعه، قوانین و مقررات را از بالا اصلاح کنند. سازمان‌های فعال در زمینه حقوق بشر می‌گویند که هر چند با قدرت گرفتن محمد بن‌سلمان پلیس امربه معروف عملا به حاشیه رفته است اما «سرکوب سیاسی» نه‌تنها کم نشده که افزایش هم پیدا کرده است، قاعده‌ای که در مورد فعالان حقوق زنان هم مصداق دارد.