تیک تاک ساعت برای بازگشت به برجام

گروه سیاسی: پس از یازده روز تنفس در مذاکرات و رایزنی‌ سیاسی هیات‌های مذاکره کننده در پایتخت‌ها، مذاکره‌کنندگان  به وین باز گشتند.تاکنون طرفین توانسته‌اند در زمینه نگارش متن و نزدیک کردن دیدگاه‌ها در موضوعات اصلی پیشرفت قابل توجهی به دست آوردند. اکنون از میزان پرانتزها و موارد اختلافی کاسته شده است و در رابطه با دو موضوع "راستی‌آزمایی" و "تضمین‌ها" که در دو هفته اخیر مورد بحث بوده است، پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای به دست آمده است. اما در حوزه‌های رفع "تحریم‌"ها و "اقدامات هسته‌ای" هنوز به تصمیمات سیاسی طرف ها نیاز است.
منابع نزدیک به هیات مذاکره کننده ایران تصریح دارند که "به طور کلی چارچوب و تصویر توافق نهایی در حال حاضر روشن و مشخص است و در صورتی که طرف‌های مقابل به ویژه آمریکا در روزهای آتی تصمیمات لازم را اتخاذ کرده باشند، می‌توان به توافقی مرضی الطرفین دست یافت.
در همین حال رئیس هیات روسی و نماینده دائم فدراسیون روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین گفـت: روند مذاکرات برجام به خط پایان نزدیک شده و یک سند نهایی ۲۰ صفحه‌ای در مورد احیای توافق در روی میز مذاکره آماده شده است.میخائیل اولیانوف،  در گفت و گو با روزنامه روسی کامرسانت گفت: مرحله فعلی را می توان مرحله نهایی نامید. روند مذاکرات قبلاً راه طولانی را طی کرده است. پیش نویس سند نهایی تهیه شده است. چندین نکته وجود دارد که نیاز به توضیح بیشتر دارد، اما توافق از قبل روی میز است.  این مبنایی است که بر اساس آن می توان مذاکرات را در زمان نسبتاً کوتاهی تکمیل کرد».
اولیانوف تصریح کرد: در مرحله پیشرفته کنونی مذاکرات - مرحله بسیار پیشرفته - ایجاد تنش غیرضروری و به خطر انداختن دستیابی به نتیجه مثبت مطلقاً غیرقابل قبول است. پنج دقیقه با خط پایان فاصله داریم و ما باید این بخش آخر را با عزت، سریع و کارآمد بگذرانیم.وی در عین حال گفت:  تجربه انجام این مذاکرات حاکی از آن است که بهتر است از این گونه ارزیابی ها و همچنین از پیش بینی تاریخ های خاص خودداری شود. ما هنوز باید تعدادی از مسائل، از جمله مسائل نسبتاً اساسی را حل کنیم.  هیات ایرانی  به وین باز می گردد و موضع خود را ارائه می کند. بسته به خواسته‌هایی که طرف ایرانی مطرح می‌کند، مشخص می‌شود که چقدر تا پایان روند مذاکرات باقی مانده است.وی در پاسخ به این سوال که آیا سند نهایی توافق مستلزم اقداماتی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد است که در سال ۲۰۱۵ قطعنامه خاصی در حمایت از برجام اتخاذ کرد؟  جواب داد:  این یک سند سیاسی خواهد بود که مراحل مشخصی را برای بازگشت به برجام اولیه تعیین می کند. بخش سیاسی و کاربردها در این سند به رفع تحریم‌های آمریکا و همچنین اقداماتی که ایران باید در زمینه هسته‌ای انجام دهد و در نهایت روند اجرای این توافق‌ها اشاره می‌کند. پس از حصول توافق نهایی، دوره آماده سازی برای اجرای آن آغاز خواهد شد. ممکن است یک یا دو ماه طول بکشد. پس از آن، روزی فرا می رسد که در نهایت شاهد اجرای برجام همانطور که در سال ۲۰۱۵ توافق شد خواهیم بود. اما این فقط یک طرح تقریبی است که هنوز کارهایی برای انجام دادن وجود دارد. در مورد قطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل، این موضوع هنوز مورد بحث قرار نگرفته است. ممکن است مورد نیاز نباشد.»وی تصریح کرد: «در دیپلماسی چندجانبه این اتفاق نمی‌افتد که خواسته‌های یک طرف ۱۰۰ درصد مورد توجه قرار گیرد. در هر صورت من چنین نمونه هایی را نمی شناسم. اینها همیشه سازش هستند، گاهی اوقات مصالحه سنگین. گاهی اوقات این روند تا حدودی یادآور یک طناب کشی است. ظاهراً اکنون چندین موضوع وجود دارد که ایران می‌خواهد به آنها بیشتر دست یابد.»
رئیس هیات مذاکره کننده روسی در پاسخ به سوال خبرنگار کامرسانت که پرسید آیا سند نهایی تهیه شده به احیای کامل توافق هسته ای ایران، به شکلی که در سال ۲۰۱۵ توافق شده بود، اشاره دارد؟ یعنی در مورد راه حل میانی نیست؟ گفت: تمام توجه بر بازگرداندن برجام اولیه متمرکز شده است. ما تکرار می کنم به رسیدن به این هدف بسیار نزدیک شده ایم.
اولیانوف افزود: فرض بر این است که برجام به شکل اولیه خود - بدون پیوست و معافیت - بازیابی خواهد شد. اگرچه، شاید به دلیل این واقعیت که وضعیت در چند سال گذشته بسیار تغییر کرده است، ممکن است برخی تفاوت های ظریف جدید ظاهر شود. اما همه اینها موضوع مذاکرات در مرحله نهایی روند خواهد بود.او گفت: در مورد ارتباط با جلسه ماه مارس شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، به نظر من، هیچ ارتباطی در اینجا وجود ندارد. البته برجام و دستور کار شورای حکام تا حدودی با هم تلاقی می کنند، اما من در اینجا وابستگی متقابل مستقیمی نمی بینم. در هر صورت ما تلاش خواهیم کرد تا مذاکرات را در اسرع وقت و ترجیحا در این ماه به نتیجه برسانیم.اولیانوف در باره  تعامل اخیر ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: تا جایی که من فهمیدم، کاملاً آرام و عادی در حال توسعه است. طرف ایرانی اساسا درجه بالایی از همکاری را نشان می دهد.
او افزود:  هر دو طرف مصمم به گفت و گو در مورد این موضوع و در آینده بسیار نزدیک هستند. ما انتظار داریم در نتیجه این عوامل تحریک کننده به همراه ماده ای که به طور خاص به اجرای پادمان ها در ایران می پردازد از دستور کار شورای حکام حذف شود.وی در باره تصمیم اخیر آمریکا برای لغو محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران گفت: این اقدامی است که باید از مدت ها قبل برداشته می شد. نکته اینجاست که اکنون از ۱۳ فوریه که تصمیم مربوطه اعلام شد، پروژه‌های هسته‌ای مرتبط با برجام مشمول رژیم تحریم‌های فراسرزمینی آمریکا نمی‌شوند.
اولیانوف تصریح کرد: این به طور مثبت بر منافع ما (روسیه ) نیز تأثیر می گذارد. ما در حال اجرای تعدادی پروژه تحت برجام هستیم. به عنوان مثال، پروژه ای برای تولید ایزوتوپ های پزشکی پایدار در یک مرکز در فردو.جنبه های دیگری نیز وجود دارد، مانند نحوه برخورد با ذخایر مازاد اورانیوم غنی شده در جمهوری اسلامی ایران که فراتر از پارامترهای اصلی برجام است. این اورانیوم یا باید رقیق شود یا حذف شود. در صورت صادرات به خارج از ایران، طرفی که این کار را انجام می دهد نیز باید مطمئن باشد که مشمول تحریم های آمریکا نخواهد شد.بنابراین ارزیابی (از تصمیم ایالات متحده) مثبت است. این مرحله بازیابی برجام را تسریع خواهد کرد. و احتمالاً این نیز نشانه آن است که مذاکرات واقعاً وارد فاز نهایی شده است و آمریکایی ها دیگر نمی توانند اتخاذ چنین تصمیمی را به تعویق بیندازند.
اولیانوف در باره این سوال که آیا شهروندان آمریکایی بازداشت شده در ایران می توانند تلاش ها برای بازسازی برجام را از مسیر خارج کنند؟ اظهار داشت: «فکر نمی کنم. اگرچه این موضوع برای طرف آمریکایی اهمیت فوق العاده ای دارد. آنها چهار نفر در ایران دارند که یا در زندان هستند یا با وثیقه ازاد هستند و اتفاقاً در آمریکا تا آنجایی که من به یاد دارم چندین ایرانی در بازداشت هستند. اما همه اینها ارتباط مستقیمی با موضوع مذاکرات وین ندارد. امید است که دو کشور راه حل هایی را خارج از روند مذاکرات وین بدون لطمه به احیای برجام بیابند. در سال 2015 زمانی که ما در حال مذاکره بر سر توافق هسته ای بودیم، این اتفاق افتاد. احتمالا الان هم چنین چیزی امکان پذیر است، اما تکرار می کنم، این سوال به حوزه مسئولیت من تعلق ندارد.»