پلمپ سانتریفیوژها جایگزین تضمین‌ها می‌شود؟

گروه سیاسی: یورونیوز در گزارش نوشت: این روزها مقابل هتل کوبورگ وین، رفت و آمد و جنب و جوش‌ها به شکل معناداری در حال افزایش است و شلوغی این منطقه از پایتخت وین نشان از تغییراتی است که احتمالا پشت درهای بسته این کاخ تاریخی در حال رخ دادن است.
دور هشتم مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی برای احیای برجام در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود که تحلیلگران معتقدند احتمال حصول به توافق بیش از شکست در مذاکرات است. با این حال هنوز هم به نظر می‌رسد اختلافاتی میان طرفین باقی مانده که می‌تواند زمینه را برای افزایش چالش‌های پیش‌روی گفتگوها افزایش دهد. روز چهارشنبه ۲۳ فوریه گفتگوها با دیدار علی باقری، مذاکره کننده ارشد ایران و انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در هتل کوبورگ آغاز شد. ملاقاتی که حدود دو ساعت به طول انجامید. شب گذشته هم ملاقات‌هایی از این دست انجام شد و علی باقری و مهدی صفری (معاون اقتصادی وزیر امور خارجه ایران) با استفانی القاق، مذاکره‌کننده ارشد بریتانیایی در وین ملاقات کردند.  خانم القاق سه‌شنبه شب در حساب توییتری خود از ملاقات خود با مقام‌های ایرانی نوشت اما اشاره‌ای به جزئيات این دیدار نکرد. از جمله مسائل مطرح در روابط ایران و بریتانیا موضوع آزادی نازنین زاغری و انوشه آشوری، دو ایرانی - بریتانیایی که در تهران در زندانی هستند و همچنین بدهی ۴۰۰ میلیون پوندی بریتانیا به ایران است. موضوعاتی که می‌تواند در حاشیه مذاکرات هسته‌ای مورد بررسی طرفین قرار گیرد.
بازگشت باقری به تهران
در همین حال یکی از خبرنگاران ایرانی نزدیک به تیم مذاکره کننده هسته‌ای به نقل از منابع آگاه خود، در توییتر مدعی شده که انتظار می‌رود علی باقری هفته آینده به تهران باز گردد. او همچنین اشاره کرده که شورای عالی امنیت ملی ایران روز شنبه جلسه خواهد داشت. همچنین سه‌شنبه شب، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در حساب توییتری خود «تضمین واقعی» برای برنامه هسته‌ای ایران، را «توانمندی هسته‌ای ایران» دانست. شمخانی در ادامه نوشت: «توانمندی صلح‌آمیز هسته‌ای ایران باید چون شمشیر داموکلس همواره بر بالاس سر عهدشکنان باقی بماند تضمینی واقعی برای اجرای تعهداتشان باشد. سال ۹۷ و پس از خروج آمریکا از برجام بهتر بود که از این تضمین ذاتی بیشتر و تاثیرگذارتر استفاده می‌شد.» اشاره شمخانی احتمالا به موضوع درخواست‌های ایران برای دریافت تضمین‌هایی است که طرف آمریکایی بارها اعلام کرده قادر به ارائه آنها در توافق موجود نیست. مذاکره کنندگان ایرانی اعلام کرده‌اند مسئله تضمین برای عدم تکرار تجربه سال ۲۰۱۸ و خروج آمریکا از برجام یکی از خواسته‌های اصلی ایران در توافق است. این در حالیست که طرف آمریکایی می‌گوید بر اساس قوانین ایالات متحده چنین امکانی وجود ندارد که از طرف رئيس دولت آتی این کشور به ایران تعهد دهد.
 این مسئله تضمین‌ها به یکی از بن‌بست‌ها در مسیر مذاکرات بدل شده بود. اما در عین حال مسئله آینده تاسیسات هسته‌ای پیشرفته ایران هم از مسائل مورد بحث طرفین در ادوار پیشین مذاکرات بوده است. یک منبع نزدیک به مذاکره کنندگان اروپایی در این خصوص به یورونیوز فارسی می‌گوید: « موضوع آینده تاسیسات غنی‌سازی پیشرفته‌تر ایران یکی دیگر از موضوعات مورد اختلاف طرفین بوده است. ایران خواهان باقی ماندن سانتریفیوژهای نسل جدیدتر در داخل کشور است و آمریکا هم این مسئله را پذیرفته و دیگر خواستار نابودی کامل این تاسیسات نیست. اما ایران دیگر اجازه نخواهد داشت از آنها استفاده کند و این تاسیسات باید تحت نظارت آژانس در ایران پلمپ شوند. هرچند این موضوع هنوز بین طرفین نهایی نشده اما انتظار می‌رود ایران و آمریکا بر سر این مسئله با یکدیگر به توافق برسند.» مسئله آینده سانتریوفیوژها یکی از مسائل کلیدی حل نشده در ادوار پیشین میان طرفین بوده است. ایران مطابق برجام تنها حق استفاده از سانتریفیوژهای غنی سازی نسل نخست یا IR1 را دارد. این در حالیست که بعد از خروج برجام و آغاز روند کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، تهران نسبت به استفاده از نسل‌های پیشرفته‌تر از جمله IR6 گام برداشته است. اظهارات شمخانی احتمالا نشان می‌دهد مقام‌های ایرانی بعد از ناامیدی از دریافت تضمین‌های مورد نظر از طرف آمریکایی، قصد دارند مسئله پلمپ سانتریفیوژهای نسل پیشرفته‌تر در ایران را به مثابه یک پیروزی به افکار عمومی عرضه کنند و از آن به عنوان «تضمین ذاتی» در تبلیغات داخلی خود بهره جویند.
 به این ترتیب تیم مذاکره کننده جدید بعد از رسیدن مذاکرات به نتیجه نهایی، احتمالا در تبلیغات داخلی خود، این مسئله را به عنوان «دست‌آورد» به مخاطب داخلی ارائه می‌کند و تاکید خواهند داشت که با باقی ماندن سانتریفیوژهای پیشرفته در داخل کشور، هر زمان که آمریکا از برجام خارج شود، ایران هم بلافاصله با فک پلمپ استفاده از سانترفیوژهای پیشرفته را از سر خواهد گرفت. هرچند مسئله باقی ماندن این تاسیسات در ایران، از نظر تهران می‌تواند امتیازی قابل توجه تلقی شود، اما هنوز جزئياتی در این خصوص وجود دارد که می‌تواند این مسئله را پیچیده‌تر کند. از آن جمله جداسازی یا باقی‌ماندن ادوات و دستگاه‌های متصل به این سانتریفیوژها است که که می‌تواند سرعت بازگشت ایران به غنی‌سازی سطوح بالاتر را تحت تاثیر قرار دهد.
مجموعه این اتفاقات باعث شده تا در وین، مسئله احتمال بازگشت علی باقری به تهران برای دریافت آخرین مشورت‌های سیاسی مطرح شود. با این حال، یکی از افراد نزدیک به تیم مذاکره کننده ایرانی در وین، در گفتگو با یورونیوز این خبر را تایید نکرد. این منبع در ادامه می‌گوید: «هنوز برنامه‌ای برای بازگشت آقای باقری به تهران در نظر گرفته نشده است. ممکن است چنین اتفاقی بیفتد ولی دست‌کم فعلا برنامه‌ای وجود ندارد.» هرچند خبر انجام چنین سفرهایی تا آخرین دقایق رسانه‌ای نمی‌شود و همچنان احتمال بازگشت مذاکره کننده ارشد ایرانی به تهران برای دریافت آخرین مشورت‌ها وجود دارد. با این حال، به نظر می‌رسد فضای سرد اطلاع‌رسانی در وین نیز به تدریج در حال گرم‌تر شدن است و از روز چهارشنبه تعداد خبرنگارانی که از رسانه‌های جهان برای پوشش خبری مذاکرات ایران و قدرت‌های جهانی خود را به وین رسانده‌اند افزایش یافته است. همچنین شنیده‌ها حاکی از این است از روز پنجشنبه بر تعداد کارشناسان، روزنامه‌نگاران و شخصیت‌های حقوقی و حقیقی که مسئله هسته‌ای ایران را دنبال می‌کنند، به شکل قابل توجهی افزوده خواهد شد. موضوعی که می‌تواند از نزدیک بودن توافق حکایت داشته باشد.