خویشتن داری؛ سیاست خارجی ایران درماه‌های اخیر  

گروه سیاسی:  دکتر مسعود پزشکیان، در نخستین نشست خبری خود با خبرنگاران در پاسخ به خبرنگاران درباره غنی سازی اورانیوم ۶۰ درصدی و مسئله برجام گفت: «بار‌ها گفتیم ما دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم، ما به دنبال رفع نیاز‌های علمی و تکنیکی خودمان هستیم، به چارچوب برجام پایبند بودیم و به دنبال حفظ آن چارچوب هستیم. اگر غربی‌ها ادامه ندهند ما هم ادامه نمی‌دهیم. به تعهدی که نوشته شده پایبند باشند، ما هم به تعهداتمان عمل می‌کنیم. مساله FATF و مساله برجام و هرگونه ارتباط با دنیا را باید حل کنیم.» این سخنان با واکنش‌هایی از سوی مقام‌های کاخ سفید و وزارت امور خارجه امریکا مواجه شده است.
به گزارش فرارو، کارین ژان پی یر، سخنگوی کاخ سفید در این باره گفته است: «ما بار‌ها اعلام کرده‌ایم که دیپلماسی را به عنوان بهترین راه برای دستیابی به یک راه حل دائمی موثر برای برنامه هسته‌ای ایران در نظر می‌گیریم. ما در سه و نیم سال گذشته، این اظهارات را تکرار کرده‌ایم و معتقدیم دیپلماسی بهترین روش می‌باشد. با این حال، ما در حال حاضر از آن بسیار دور هستیم.»
متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده نیز با اشاره به استفاده از کلمه «برادری» توسط مسعود پزشکیان مدعی شد: «ما بر اساس عملکرد حکومت ایران قضاوت می‌کنیم نه اظهارات آنها. این برادری باید در عملکرد نشان داده شود نه در گفتارشان. اگر آن‌ها می‌خواهند برادری با آمریکا یا سایر کشور‌ها در جهان نشان دهند باید حمایت از گروه‌های ترروریستی و تشدید فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کنند و از انتقال موشک به روسیه جلوگیری و حقوق بشر را رعایت کنند.»
این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شود که تحلیل سخنان رئیس جمهور در رسانه‌های داخل کشور نیز ادامه دارد و برخی روی کلماتی، چون «برادری» نقد دارند. با توجه به اهمیت برجام برای سیاست خارجی، اقتصاد و توسعه روابط با غرب، پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که سخنان مقامات آمریکایی حاوی چه پیامی برای ایران است و آیا می‌توان به آغاز رایزنی‌های جدید برای برجام امیدوار بود؟ جلال ساداتیان، دیپلمات پیشین ایران در انگلستان و کارشناس ارشد سیاست خارجی در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:
جلال ساداتیان به فرارو گفت: «آقای پزشکیان، پیش از رای آوردن و موفق شدن در انتخابات و در دوران برگزاری کمپین‌های انتخاباتی خود، به این موضوع که ما باید بتوانیم روابطمان را با غرب و کل جهان، توسعه دهیم، تاکید داشتند. همچنین ایشان در بخشی از صحبت‌های خود گفته اند که گرچه اولویت ما ارتباط با همسایگان است، اما همسایگان همه ظرفیت نیازمندی‌های ما را پاسخگو نیستند و نمی‌توانیم به صرف روابط با همسایگان، مسئله را حل کنیم؛ بنابراین دیدگاه ایشان از ابتدا این بوده که روابط با جهان را بهبود داده و مشکلات را حل و فصل کند. اکنون نیز، پس از این که رای آورده و در جایگاه ریاست جمهوری نشسته است، این مسئله را در دستور کار قرار داده است. انتخاب آقای عراقچی به عنوان وزیر امور خارجه نیز نشان می‌دهد، قرار است مسئله به شکل جدی پیگیری شود، چرا که آقای عراقچی در اولین گفتگوی خود با سران کشور‌های خارجی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا صحبت کرده است. همه این ها، نشانه‌هایی دال بر این است که دولت فعلی به عنوان یک جریان جدید در پی توسعه است.»
وی افزود: «به همین دلایل است که به سخنان سخنگوی کاخ سفید و نگاه کاخ سفید، انتقاد وارد است. آن‌ها به درستی موفق به تحلیل موقعیت جدید نشده اند و پاسخ سخنگوی کاخ سفید به خبرنگاران درباره ایران نیز، پاسخی نبود که در خور پالس‌هایی باشد، که ایران، اخیرا ارسال می‌کند. درست است که استفاده از کلمه «برادری» توسط رئیس جمهور کشورمان، توسط برخی رسانه‌های داخل و خارج مورد دستاویز قرار گرفته و سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم از آن استفاده کرده است، اما این کلمه، دچار بدفهمی شده است. منظور و محتوای سخن آقای پزشکیان کاملا واضح بود. آقای پزشکیان سعی داشت حسن نیت و پالس‌های مثبت سیاست خارجی ایران برای شکل گیری توافق را تشریح کند. ایشان صراحتا تاکید کرد که هم در مسئله برجام و هم در مسئله FATF و مدیریت تخاصم‌های منطقه‌ای آمادگی کامل وجود دارد. وقت آن رسیده که آمریکایی‌ها هم متوجه شوند که نه فقط ایران نسبت به اسرائیلی‌ها احساس تخاصم دارد، بلکه اروپایی‌ها و دیگرانی هم که مدافع اسرائیل بودند، اکنون، اسرائیل را مورد نقد قرار می‌دهند. حتی داخل آمریکا و اسرائیل نیز، سیاست‌های نتانیاهو مورد نقد شدید قرار دارد.»‌
دیپلمات پیشین ایران در انگلستان در ادامه گفت: «نمی شود که آمریکا در برابر تحلیل اخبار کور باشد و صرفا روی ظاهر خبر و کلمات متمرکز شود و بلافاصله روی خبر‌ها واکنش نشان دهد. البته این موضوع را نیز نمی‌توان انکار کرد که با توجه به شکل گیری دشمنی ۴۵ ساله بین ایران و ایالات متحده، حل و فصل اختلافات با هدف به ثمر رساندن برجام، چندان ساده نخواهد بود. این جا است که کلمه برادری به مشکل بر می‌خورد، چرا که برادری به بالاترین سطح روابط دیپلماتیک و ارتباط بین دو کشور معطوف می‌شود و طبیعتا این کلمه در تعریف روابط ایران و آمریکا جایگاهی ندارد. انتظار می‌رود رئیس جمهور کشورمان در استخدام کلمات دقت بیشتری داشته باشند هرچند که این هم یک واقعیت است که آقای پزشکیان سابقه سیاسی طولانی در بخش سیاست خارجی و مسائل استراتژیک ندارند و در نتیجه تا آشنا شدن ایشان با حساسیت‌های به کارگیری برخی کلمات زمان لازم است. هر چند، همانطور که گفتم، منظور آقای پزشکیان از جملاتی که درباره آمریکا گفتند مشخص بود. آقای پزشکیان، خود، بار‌ها تاکید کرده اند که کارشناس و متخصص برخی حوزه‌ها نیستند و از کارشناسان مشاوره می‌گیرند.»
وی افزود: «ظاهرا قرار است آقای ظریف در سفر آقای پزشکیان ایشان را همراهی کند و احتمالا در تدوین نطق‌های رئیس جمهور در سازمان ملل نیز مشارکت خواهد داشت؛ بنابراین انتظار می‌رود چه در سخنرانی ها، چه در دیدار‌های رئیس جمهور، مسائل، با دقت بالاتری پاسخ داده و بررسی شوند. در نشست رئیس جمهور، با خبرنگاران، برخی از پرسش‌ها قابل پیش بینی و برخی قابل پیش بینی نبود، به همین دلیل نمی‌شود ایراد را بر مشاوران وارد دانست و گفت چرا به شکل کامل، آقای پزشکیان را آماده یا توجیه نکرده اند. اما طبیعیست که پس از چند ماه آقای پزشکیان در مسند ریاست جمهوری جا افتاده و با دقت بالاتری پاسخگو باشند. ایران در ماه‌های اخیر بالاترین سطح خویشتن داری را نشان داده و چه در برابر اقدامات جنگ طلبانه اسرائیل و چه در برابر حساسیت‌های منطقه ای، بسیار خوددار عمل کرده و علیرغم توان ورود به این مناقشات، سعی کرده بالاترین سطح آرامش را بر دیپلماسی برقرار کند. با توجه به این موضوع، از آمریکا هم انتظار می‌رود با هر سخن یا اقدام مقامات ایران، واکنش‌های تند نشان نداده و رفتاری متناسب‌تر نشان دهد. گرچه ایالات متحده در حال حاضر درگیر مسئله انتخابات است، اما اگر قرار باشد کامالا هریس رئیس جمهور بعدی آمریکا باشد، پاسخ دهی به پالس‌های ایران از هم اکنون، حائز اهمیت است.»