پنج خطای تاریخی در فیلم جدید «300»

پل کارتلج پروفسور فرهنگ و تاریخ یونانی دانشگاه کمبریج درباره این که چقدر این فیلم فارغ از حقیقت است چنین گفته است:
1. مشکل اول عنوان فیلم است. کدام «امپراتوری» قرار است اینجا در حال طلوع باشد؟ امپراتوری آتنی؟ این امپراتوری تا حداقل دو سال بعد از اتفاقاتی که در این فیلم نشان داده می‌شود – یعنی نبردهای دریایی آرتمیسیوم و سالامیس که در هر دو در سال 480 قبل از میلاد مسیح رخ دادند – آغاز نمی‌شود.

2. این فیلم با نمایش پیکانی که به طرز خارق‌العاده‌ای غیرتاریخی است، کار خود را آغاز می‌کند. این خدنگ توسط تمیستوکلس قهرمان آتنی در میدان نبرد ماراتون که نزدیک شهر آتن بود در سال 490 قبل از میلاد مسیح پرتاب می‌شود و پادشاه داریوش اول را آن هم درست هنگامی که پسر و جانشینش خشایار کنارش ایستاده است، به قتل می‌رساند. اما واقعیت این است که با وجود اینکه داریوش آغازگر حمله بزرگ ایران - که در نهایت در ماراتون به پایان رسید- بود، نه شخص او و نه خشایار در صحنه نبرد حضور نداشتند.

3. از صحنه شکست ایرانی‌ها در نبرد ماراتون – که از نظر تاریخی دلیل اصلی حمله بعدی انتقام جویانه خشایار شاه بود – فیلم یک دهه جلوتر می‌رود و ناوگان دریایی ایرانی‌ها را نشان می‌دهد. این ناوگان تحت فرمان یک زن یونانی است – ملکه آرتمیس اهل هالیکارناسوس که نقشش را ایوا گرین بازی می‌کند. ما از گزارش‌های تاریخی هردوت که تاریخدان معاصر آرتمیس و نویسنده داستان‌های جنگ‌های ایرانی-یونانی بود می‌دانیم که آرتمیس واقعی بوده است. او مسلما یک ملکه یونانی بوده که در سالامیس برای ایرانی‌ها جنگید. اما او به هیچ وجه فرمانده کل نیروهای دریایی نبود و از میان چیزی حدود 600 کشتی جنگی، او تنها چندین عدد از آنها را فراهم کرده بود.

4. فیلمسازان رابطه‌ای را نیز میان تمیستوکلس و آرتمیس که دشمن یکدیگر هستند به وجود می‌آورند، آن هم در میان نبردهای آرتمیسیوم (که در فیلم به عنوان شکست یونانی‌ها نشان داده شد، ولی در حقیقت نتیجه آن تساوی بود) و سالامیس. که طبیعتا تمام اینها به نام دیپلماسی انجام داده می‌شود.

5. و البته در نهایت، بزرگترین و مضحک‌ترین خطای تاریخی این فیلم، این تصور است که تمیستوکلس و سپاهیان آتنی‌اش برای برنده شدن در نبرد سالامیس نیازمند کمک نیروی دریایی عظیم اسپارتانی‌ها بودند که طبیعتا درست به موقع از راه می‌رسد و فرمانده‌اش نیز کسی نیست جز یک ملکه یونانی دیگر به نام گورگو (همسر بیوه لئونایداس، قهرمان فیلم «300»)، که نقشش را لینا هدی بازی می‌کند. اما در حقیقت از میان 400 کشتی جنگی‌ای که در آن نبرد در سمت آتنی‌ها حضور داشتند، اسپارتی‌ها تنها 16 عدد را فراهم کرده بودند که درست مانند تعداد کشتی‌های ملکه آرتمیس، هیچ تاثیری در نتیجه نهایی نبرد که پیروزی قطعی آتنی‌ها بود نداشتند.