تلاش اروپا برای توازن تجارت با چین

گروه بین الملل: در میانه شتاب‌گیری سهمگین تراز منفی تجاری غرب با چین و یک ماهی پس از سفر نخست‌وزیر اسپانیا به پکن با اهداف تجاری، رئیس‌جمهوری فرانسه و رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا نیز راهی چین شدند.
به غیر از موضوع تشویق چین برای اعمال فشار بر روسیه جهت توقف جنگ اوکراین، مهم‌ترین هدف سفر رهبران اروپایی به پکن، نگرانی‌های فزاینده از شتاب گرفتن تراز تجاری منفی ۲۷ عضو اتحادیه اروپا با چین است.آمارهای اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که از سال ۲۰۲۰ تا پایان سال گذشته میلادی، واردات ۲۷ عضو این اتحادیه از چین با جهشی ۶۲ درصدی به ۶۲۶ میلیارد یورو اوج گرفته، در حالی که صادرات اتحادیه اروپا به چین تنها ۱۳ درصد رشد کرده و به رقم ۲۳۰ میلیارد یورو رسیده است.نتیجه اینکه، سال گذشته تراز تجاری طرفین ۳۹۶ میلیارد یورو به زیان اتحادیه اروپا بوده است.چنین حجم عظیمی در شکاف تراز تجاری در حالی است که اتحادیه اروپا به شدت نیازمند رونق تجارت خارجی برای بهبود وضعیت اقتصادی است.
تحریم اتحادیه اروپا علیه روسیه باعث شده است تا مسکو مجبور به ارائه تخفیف‌های چشمگیر نفت به پالایشگاه‌های چینی باشد و هزینه تولید کالاهای چینی در مقایسه با تولیدات اتحادیه اروپا کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.
در این میان، ارائه یارانه‌های دولتی چین به شرکت‌های داخلی به همراه نیروی کار ارزان، در عمل توان شرکت‌های اروپایی برای رقابت با شرکت‌های چینی در عرصه جهانی را نیز سلب کرده است.
برای نمونه، آمارهای گمرکی چین نشان می‌دهد که طی سال گذشته میلادی ۴۵ میلیارد دلار صادرات و ۳۵ میلیارد دلار واردات از فرانسه داشته است. در مورد اسپانیا حتی تراز تجاری بسیار بیشتر به نفع پکن بوده و در ازای واردات کمتر از ۱۰ میلیارد دلار کالا، بیش از ۴۰ میلیارد دلار صادرات به اسپانیا داشته است.
اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا نیز در دیدار با نخست‌وزیر و رئیس‌جمهوری چین به این موضوع پرداخت و خواستار تساوی شرایط رقابت شرکت‌های اروپایی و چینی شد.
او همچنین به نکته‌ای اشاره کرد که یکی از مهم‌ترین چالش‌های تجاری آتی اتحادیه اروپا است: وابستگی شدید اتحادیه اروپا به برخی سنگ‌های معدنی نادر جهان که در تکنولوژی‌های مدرن کاربرد دارند.
به گفته خانم فون در لاین، اتحادیه اروپا در تامین فلزات نادر صنعتی ۹۸ درصد به چین وابسته است. او گفت، چین می‌خواهد وابستگی خود به جهان را کاهش داده و وابستگی جهان به خود را افزایش دهد. آمارهای اتحادیه اروپا نیز نشان می‌دهد که این اتحادیه در تامین سنگ "لیتیوم" که در ساختن باتری خودروهای برقی کاربرد دارد، ۹۷ درصد به چین وابسته است و در مورد منیزیم که آن هم در تولید باتری خودروها کاربرد دارد، این وابستگی ۹۳ درصد است.
اتحادیه اروپا در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ وابستگی به واردات این فلزات را به ۶۰ درصد کاهش دهد.
نتیجه وابستگی شدید اتحادیه اروپا به لیتیوم و منیزیم وارداتی از چین و اعمال محدودیت عمدی چین در صادرات این عناصر، باعث شده است که صادرات خودروهای برقی چینی به اتحادیه اروپا از ۸۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ به ۶.۹ میلیارد دلار در سال گذشته میلادی اوج بگیرد و انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۲۵ بیش از دو برابر شود.همچنین اتحادیه اروپا در سال گذشته مجبور شد ۲۱ میلیارد یورو پنل‌های برق خورشیدی از چین وارد کند که معادل ۸۰ درصد از واردات پنل اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ است.
در همین زمینه خانم فون در لاین به موضوع فشار چین بر شرکت‌های اروپایی برای انتقال فناوری‌ها به چین در ازای ورود به بازارهای داخلی این کشور اشاره کرده و گفته است که در برخی حوزه‌ها مانند پزشکی، چین حتی از ورود شرکت‌های اروپایی به بازارهایش جلوگیری می‌کند.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه نیز با امید به افزایش صادرات کشورش به چین، هیأتی بلندپایه با همراهی ۵۰ مقام ارشد شرکت‌های بزرگ فرانسوی را به پکن برده است.
آمارهای گمرکی چین نشان می‌دهد، کل صادرات کالای این کشور به بازارهای جهانی در سال گذشته میلادی به ۳.۶ تریلیون دلار رسیده، اما وارداتش تنها کمی بیش از ۲.۷ تریلیون دلار بوده است. بدین ترتیب، تراز تجاری چین با جامعه جهانی به شدت به نفع این کشور است و به نظر نمی‌رسد تمایلی به کاهش شکاف واردات و صادرات داشته باشد.
این وضعیت برای تجارت چین و آمریکا نیز دست کمی از اروپا ندارد. چین سال گذشته ۵۸۱ میلیارد دلار صادرات به ایالات متحده آمریکا داشت، اما تنها کمتر از ۱۸۰ میلیارد دلار واردات از این کشور انجام داد.شکاف تراز تجاری چین و آمریکا نیز طی یک دهه گذشته مانند اروپا به شدت به نفع چین شده است.
تولید ناخالص داخلی چین با رقمی بالای ۱۸ تریلیون دلار از مجموع اقتصاد ۲۷ عضو اتحادیه اروپا فراتر رفته و اکنون می‌رود تا به سطح اقتصاد ایالات متحده آمریکا برسد.
البته همکاری‌های اقتصادی پیچیده و تنگاتنگی نیز میان چین و اتحادیه اروپا و آمریکا برقرار است. اعضای اتحادیه اروپا و آمریکا روی‌هم‌رفته یک‌سوم بازار خارجی محصولات چینی را تشکیل می‌دهند و برای پکن مهم است که این بازارها را حفظ کند و سهم چین در صادرات اتحادیه اروپا و آمریکا نیز قابل اغماض نیست.همچنین چین از سال ۲۰۰۵ تاکنون بیش از ۲۲۰۰ میلیارد دلار در کشورهای مختلف سرمایه‌گذاری کرده و سهم آمریکا و اتحادیه اروپا از این رقم به ترتیب ۱۹۰ میلیارد دلار و ۱۲۰ میلیارد یورو بوده که رقم چشمگیری است. حجم سرمایه‌های آمریکایی و اروپایی در چین نیز دست کمی از این اعداد ندارد.
حدود یک دهه پیش، اتحادیه اروپا و چین سند "برنامه سرمایه‌گذاری جامع" را نیز امضا کردند، اما به خاطر اعمال محدودیت‌های گسترده چین بر شرکت‌های خارجی، این سند عملا روی کاغذ ماند.
اگر چین در مقابل دریافت امتیازاتی از غرب، حاضر به همکاری‌های بیشتر تجاری باشد، وضعیت بر ایران، روسیه و کشورهای دیگری که به امید تنش‌های چین با کشورهای غربی، دل به حمایت پکن بسته‌اند، سخت‌تر خواهد شد.
اکنون چین با فرصتی که تنش‌های غرب با ایران، ونزوئلا و روسیه ایجاد کرده، به سرعت نه تنها بازارهای این کشورها را تسخیر می‌کند، بلکه مواد خام، از جمله نفت این کشورها را با تخفیف‌های زیادی خریداری می‌کند. اما اقتصاد چین نیز به شدت وابسته به تکنولوژی غربی است و همیشه دست به عصا راه می‌رود و مواظب است از خطوط قرمز غرب عبور نکند.
برای نمونه چین به شدت نیازمند واردات ریزپردازنده‌ها از غرب، خصوصا آمریکا است و بدون آن حوزه صنعت چین درگیر بحران می‌شود.