نقش آسیای‌میانه در دور زدن تحریم‌ها

گروه بین الملل: روسیه پس از تجاوز نظامی به خاک اوکراین تحت تحریم‌های اقتصادی و تجاری اتحادیه اروپا، ایالات متحده، بریتانیا و دیگر هم‌پیمانان غربی همچون کانادا قرار گرفته ولی همزمان با گسترش مستمر ابعاد این تحریم‌ها روسیه نیز از روش‌های جدیدی برای دور زدن آنها بهره برده است.
موسسه بروکینگز، اندیشکده‌ای آمریکایی، با بررسی داده‌های تجاری منتشر شده توسط صندوق بین المللی پول (IMF) این فرضیه را مطرح کرده که رشد قابل توجه حجم و ارزش تجارت خارجی برخی از کشورها می‌تواند به معنای کمک آنها به روسیه برای تامین کالاهای ساخت کشورهای غربی و صادرات کالاهای ساخت این کشور باشد.این بررسی که بر حجم و ارزش تجارت خارجی کشورهای ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و گرجستان متمرکز بوده، بیش از همه، سوء‌ظن‌ها را نسبت به قرقیزستان برانگیخته است.
صادرات قرقیزستان به روسیه از ۳۹۳ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۱ میلیارد دلار  در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت که نشان دهنده افزایش قابل توجه فعالیت‌های تجاری است که می‌تواند دور زدن تحریم‌های غرب توسط روسیه را تسهیل کرده باشد.این کشور با بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک خود برای ترانزیت کالا، شاهد افزایش خیره‌کننده ۹۵۳ درصدی صادرات به اتحادیه اروپا بوده است.رابرت خاچاتریان، مدیرعامل و بنیانگذار شرکت حمل و نقل جهانی لجستیک  تایید کرد که «قرقیزستان به عنوان مجرای حیاتیِ روسیه برای حفظ تجارت با اروپا در دوره تحریم‌ها ایفای نقش می‌کند.»ایرینا تسوکرمن، رئیس یک شرکت مشاوره در حوزه استراتژی امنیتی نیز گفت: «یکی از مؤثرترین راه‌هایی که روسیه از قرقیزستان برای دور زدن تحریم‌ها و کنترل‌های صادرات و واردات استفاده می‌کند، صادرات مجدد کالا است.»کشورهایی مانند قرقیزستان، قزاقستان و ارمنستان به قطب صادرات مجدد کالا به روسیه تبدیل شده‌اند. زیرا تجارت در اتحادیه گمرکی اوراسیا (EACU) مشمول اظهارنامه و بازرسی‌های گمرکی اجباری نیست.
صادرات مجدد وسایل نقلیه و کالاهای لوکس از قرقیزستان به روسیه به مصرف‌کنندگان روسی کمک کرده است تا به آخرین مدل‌های خودرو و کالاهای لوکس ساخت غرب دسترسی داشته باشند تا ابعاد بحران اقتصادی کمتر به چشم بیاید و احتمال واکنش منفی مردم روسیه علیه ولادیمیر پوتین کاهش یابد.
در مقابل، روسیه در پروژه‌های زیرساختی در قرقیزستان مانند انرژی و حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی سرمایه‌گذاری می‌کند که می‌تواند قابلیت‌های تجاری را افزایش دهد و مسیر کارآمدتری برای کالاهای روسی در جهت رسیدن به بازار اروپا ایجاد کند.
ووک ووکسانوویچ از اندیشکده سیاست خارجی مدرسه اقتصاد لندن،  گفت: «قرقیزستان به عنوان یکی از قطب‌های کلیدی انتقال کالاهای غربی به روسیه در حال ظهور است. اساسا آسیای مرکزی با توجه به جغرافیای استراتژیک منطقه که در مثلث روسیه، چین و اروپا قرار دارد، مسیری کاملا منطقی برای این انتقال است.»
ماریوس دوبنیکواس، اقتصاددان و نایب رئیس کنفدراسیون بازرگانی لیتوانی نیز گفت: «پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، صادرات قرقیزستان به روسیه سه برابر شده است.»
مشکلی که غرب با آن مواجه شده است، این است که اگر قرقیزستان تحریم شود، یک مسیر جدید کشف خواهد شد. چرا اکثریت کشورهای جهان هرگز به تحریم های غرب علیه روسیه نپیوسته‌اند. همچنین، هنوز تعداد زیادی از کشورهای غربی، به ویژه در اروپا، هنوز مایل به تجارت با روسیه و استفاده از خلاءهای قانونی و لجستیکی برای انجام این کار هستند.
موسسه بروکینگز کشورهایی مانند آلمان، هلند، لهستان، لیتوانی، ایتالیا، جمهوری چک و صربستان را به عنوان برخی از کشورهایی که صادرات آنها به قرقیزستان پس از حمله روسیه به اوکراین افزایش یافته است، شناسایی کرد. شرکت‌های فرانسوی نیز به‌شدت در سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و تولید قرقیزستان مشارکت دارند.
بر پایه این بررسی، ایتالیا آشکارا با روسیه تجارت می‌کند و در قرقیزستان به ویژه در بخش کشاورزی و نساجی این کشور منافعی دارد. کالاهای لوکس از ایتالیا از طریق کشورهای آسیای مرکزی مانند قرقیزستان به روسیه می‌رسد، در مقابل، برخی از محصولات کشاورزی روسیه مانند غلات و منسوجات همراه با محصولات قرقیزستان به ایتالیا ارسال می‌شود.
شرکت‌های هلندی نیز از موقعیت قرقیزستان برای دسترسی گسترده‌تر به آسیای مرکزی و روسیه استفاده می‌کنند. لهستان هم روابط تجاری فزاینده‌ای با روسیه و قرقیزستان دارد.