اعتماد عمومی و تلگرام

بروز اعتراض‌های دی‌ماه سال گذشته و تداوم آن در شهرهای کوچک ذهن بسیاری از مسئولان امر و سیاست‌گذاران به کنار گذاشتن ابزارهای اطلاع‌رسانی که سرورهای آنها در خارج از کشور هستند و فیلتر کردن اینگونه ابزارها کشیده شد، راه حلی موقت و آسان.
همان رویکردی که سال‌های قبل در قبال فیسبوک، یوتوب و توییتر اتخاذ شد، در حال حاضر و برای مرتبه‌ای دیگر در جهت مقابله با شبکه‌های اجتماعی پیگیری می‌شود، فارغ از اینکه اجرایی کردن چنین سیاست‌هایی نه تنها مفید فایده نخواهد بود بلکه گره اصلی و دشواره مهمتر را به کنار نهاده و تنها با دقت و اجرایی کردن عدم دسترسی شهروندان سعی در حل ماجرا دارد. براساس نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، ۶۰ درصد از پاسخ دهندگان گفته‌اند بعد از فیلتر شدن تلگرام با استفاده از فیلتر شکن به این شبکه متصل می‌شوند و از پیام‌ رسان‌های داخلی استفاده نمی‌کنند، آنچه در این نظرسنجی جالب توجه می‌نماید تردید ۱۴ درصد از شهروندانی است که هنوز نمی‌دانند به وسیله فیلتر شکن همچنان به تلگرام متصل خواهند شد و یا به یکی از شبکه‌های داخلی وصل می‌شوند. با توجه به گفته‌های ریاست مجلس، در مدت زمانی که تلگرام بعد از حوادث دی‌ماه در کشور فیلتر شد نه تنها عضویت شهروندان در شبکه‌های اجتماعی داخلی افزایش نیافت بلکه مردم با خرید و تهیه فیلترشکن همچنان از همان شبکه‌های قبل استفاده کردند.
به نظر می‌رسد عدم ثبت‌نام و استفاده نکردن از شبکه‌های داخلی ریشه در جایی دیگر دارد. طی سال‌های گذشته و حداقل یک دهه قبل شرکت‌ها و مجموعه‌های بسیاری تلاش کردند تا با انجام تبلیغات شهروندان را متقاعد به استفاده از سرویس دهندگان ایمیل داخلی کنند، حتی جوایزی برای ثبت‌نام کنندگان در نظر گرفتند، وضعیت فعلی حکایت از آن دارد که این تجربه و رویکرد موفق نبوده است و سرویس‌دهندگان ایمیل خارجی همچنان رتبه نخست را در ارایه سرویس دارا  می‌باشند. وقتی شهروندان با یکی از فیلدهای صفحه ثبت‌نام که شماره شناسنامه و کد ملی را در هنگام ایجاد ایمیل درخواست می‌کرد روبرو می‌شدند، از خیر و شر ثبت‌نام و کسب جایزه و استفاده از سرویس ایمیل داخلی می‌گذشتند. در حال حاضر نیز اکثر شهروندان با ذهنیت منفی با پیام‌رسان‌های داخلی برخورد می‌کنند؛ پخش برنامه‌های مکرر از صدا و سیما و برخی نشریات نه تنها موفق به همراه کردن شهروندان نشده است، بلکه طیف بی‌واکنش شهروندان را نیز به واکنش کشانده است. با فیلتر کردن پیام‌ رسان‌های خارجی نه تنها موفقیتی کسب نخواهد شد، بلکه ما همچنان با پدیده پایین بودن اعتماد روبرو خواهیم بود، به نظر می‌رسد تا زمانی که موفق به ارتقای اعتماد میان مسئولان و شهروندان به عنوان مصرف کنندگان اصلی تکنولوژی نرم‌افزارهای پیام رسان نشویم، امید چندانی در میان نیست. مادامی که صاحبان این پیام‌ رسان‌ها و مسئولان امر موفق به کسب اعتماد شهروندان و ایجاد جو احساس امنیت در مردم موفق نشوند، نه تنها اینگونه تبلیغات به همراه اعمال محدودیت راه به جایی نخواهد برد،‌ بلکه صرفا فضایی گشوده برای فیلترشکن‌های مختلف فراهم می‌کنند. به عبارتی با اجرایی شدن چنین طرحی، همان اندک فضایی که توسط دیدگاه‌های مختلف فیلتر شده بود، با فیلترشکن‌های جدید به باد می‌رود! بهتر می‌نماید به جای فربه‌تر کردن لایه‌های مختلف فیلتر در اینترنت، چاره‌ای اساسی به حال ارتقای اعتماد شهروندان به نحوه تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها کنید.