چرا هند، خواهان فرزندان بیشتر است؟

گروه بین الملل: بر اساس برآوردهای سازمان ملل متحد، هند در سال ۲۰۲۳ با پشت سر گذاشتن چین به پرجمعیت‌ترین کشور جهان تبدیل شد.
شاید فکر کنید با جمعیتی نزدیک به ۱/۴۵ میلیارد نفر، این کشور دیگر نباید دغدغه فرزندآوری بیشتر داشته باشد. اما این بحث ناگهان در هند داغ شده است.
رهبران دو ایالت جنوبی آندرا پرادش و تامیل نادو اخیرا خواهان افزایش تعداد فرزندان خانواده‌ها شده‌اند.
آندرا پرادش که نگران نرخ پایین باروری و پیر شدن جمعیت است، در حال بررسی ارائه مشوق‌هایی برای فرزندآوری بیشتر است. این ایالت همچنین قانون داشتن «حداکثر دو فرزند» را به عنوان شرطی برای نامزدی در انتخابات محلی لغو کرده و گزارش‌ها نشان می‌دهند که تلنگانا، ایالت همسایه هم ممکن است به زودی همین کار را انجام دهد. تامیل نادو نیز اقدامات مشابهی را دنبال می‌کند.
نرخ باروری در هند به شدت کاهش یافته است: از میانگین ۵/۷ تولد به ازای هر زن در سال ۱۹۵۰، به نرخ فعلی دو فرزند.
در ۱۷ ایالت و منطقه از ۲۹ ایالت و قلمرو هند، نرخ باروری به زیر سطح جایگزینی رسیده است. سطح جایگزینی، سطحی است که در آن تعداد تولدهای جدید برای ثابت نگه داشتن جمعیت کافی است.
پنج ایالت جنوبی هند پیشگام گذار جمعیتی بوده‌اند و بسیار زودتر از مناطق دیگر به نرخ باروری در سطح جایگزینی دست یافته‌اند. کرالا در سال ۱۹۸۸ به این نقطه عطف رسید، تامیل نادو در سال ۱۹۹۳ و سه ایالت دیگر در اواسط دهه ۲۰۰۰.
در حال حاضر نرخ باروری در پنج ایالت جنوبی زیر ۱/۶ است؛ کارناتاکا ۱/۶ و تامیل نادو ۱/۴. به عبارت دیگر نرخ باروری در این ایالت‌ها برابر با یا کمتر از بسیاری از کشورهای اروپایی است.
اما این ایالت‌ها نگرانند که تغییرات جمعیتی هند، با نسبت‌های مختلف جمعیت ایالت‌ها، به شدت بر نمایندگی انتخاباتی و تخصیص کرسی‌های پارلمان و منابع مالی فدرال تاثیر بگذارد.
سرینیواس گولی، استاد جمعیت‌شناسی در موسسه بین‌المللی علوم جمعیتی،  گفت: «آن‌ها نگرانند که با وجود عملکرد اقتصادی بهتر و سهم قابل توجهی که در درآمدهای ملی دارند، به خاطر سیاست‌های موفق کنترل جمعیتی خود، مجازات شوند.»
ایالت‌های جنوبی با نگرانی بزرگ دیگری هم روبرو هستند، چون هند برای اولین بار از سال ۱۹۷۶ تاکنون، خود را برای نخستین بازنگری در مرزبندی‌های انتخاباتی آماده می‌کند که قرار است در سال ۲۰۲۶ اعلام شود.
این بازنگری که هدفش بازتاب تغییرات جمعیتی است، احتمالا تعداد کرسی‌های پارلمانی ایالت‌های اقتصادی موفق جنوبی را کاهش خواهد داد. از آنجا که تخصیص منابع فدرال بر اساس جمعیت ایالت‌ها انجام می‌شود، بسیاری نگرانند که این اقدام، مشکلات مالی آنها را تشدید و آزادی سیاست‌گذاری آنها را محدود کند.
کی‌اس جیمز و شوبرا کریتی، که هر دو جمعیت‌شناس هستند، پیش‌بینی می‌کنند ایالت‌های پرجمعیت شمالی مانند اوتار پرادش و بیهار در این بازنگری کرسی‌های بیشتری کسب خواهند کرد، در حالی که ایالت‌های جنوبی مانند تامیل نادو، کرالا و آندرا پرادش احتمالا با کاهش کرسی‌ مواجه می‌شوند که باعث تغییرات بیشتر در نمایندگی سیاسی ایالت‌ها خواهد شد.
بسیاری از مقام‌ها از جمله نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، اشاره کرده‌اند که تغییرات در سهم‌های مالی و تخصیص کرسی‌های پارلمان، به صورت شتاب‌زده انجام نخواهد شد.
 گولی می‌گوید: «به‌عنوان یک جمعیت‌شناس فکر نمی‌کنم لازم باشد ایالت‌ها بیش از حد نگران این مسائل باشند. این چالش‌ها می‌تواند از طریق مذاکرات سازنده میان دولت فدرال و ایالت‌ها حل و فصل شود. نگرانی من از جای دیگری است.»
به گفته جمعیت‌شناسان چالش اصلی، پیری سریع جمعیت هند است که ناشی از کاهش نرخ باروری است. در حالی که در کشورهایی مانند فرانسه و سوئد به ترتیب ۱۲۰ و ۸۰ سال طول کشید تا جمعیت سالمندان از ۷ درصد به ۱۴ درصد برسد، پیش‌بینی می‌شود هند تنها در ۲۸ سال به این نقطه برسد.
این پیری سریع جمعیت به موفقیت منحصر به فرد هند در کاهش باروری مرتبط است. در بیشتر کشورها استانداردهای زندگی بهتر، آموزش و شهرنشینی باعث کاهش طبیعی باروری می‌شود، چون نرخ مرگ و میر کودکان کاهش می‌یابد.اما در هند با وجود پیشرفت‌های محدود اجتماعی-اقتصادی، نرخ باروری به سرعت کاهش یافت. دلیل آن برنامه‌های گسترده رفاه خانواده بود که خانواده‌های کم‌ جمعیت را از طریق تعیین اهداف، ارائه مشوق‌ها و اعمال محدودیت‌ها ترویج می‌کرد.
نتیجه ناخواسته این رویکرد چه بود؟ ایالت آندرا پرادش را در نظر بگیرید. نرخ باروری آن ۱/۵ است که شبیه سوئد است، اما درآمد سرانه آن ۲۸ برابر کمتر است. آقای گولی می‌گوید: «با افزایش بدهی و منابع محدود، آیا ایالت‌هایی مانند این می‌توانند از پس پرداخت مستمری‌های بیشتر یا تامین اجتماعی برای جمعیت سالمند رو به رشد خود بربیایند؟»
بر اساس گزارش اخیر «سالخوردگی در هند» که صندوق جمعیت سازمان ملل متحد منتشر کرده، بیش از ۴۰ درصد سالمندان هند (۶۰ سال به بالا) از نظر توزیع ثروت در ۲۰ درصد پایین‌ جامعه قرار دارند.
به عبارت دیگر  گولی می‌گوید «هند قبل از ثروتمند شدن، پیر می‌شود.»
کاهش تعداد فرزندان همچنین به معنای افزایش نسبت وابستگی سالمندان است و تعداد کمتری مراقب و پرستار برای جمعیت سالمند رو به افزایش وجود خواهد داشت. جمعیت‌شناسان هشدار می‌دهند که نظام سلامت، مراکز اجتماعی و خانه‌های سالمندان هند برای این تغییر آمادگی ندارند.
شهرنشینی، مهاجرت و تغییر در بازار کار، به تدریج سیستم سنتی حمایت خانواده را که نقطه قوت هند به شمار می‌رفت، تضعیف کرده و سالمندان بیشتری را تنها گذاشته است.
در حالی که مهاجرت از ایالت‌های پرجمعیت به ایالت‌های کم‌جمعیت‌تر می‌تواند شکاف جمعیت در سن کار را کاهش دهد، اما هم‌زمان نگرانی‌های ضد مهاجرتی را نیز برمی‌انگیزد. گولی می‌گوید: «سرمایه‌گذاری‌های گسترده در برنامه‌های مربوط به پیشگیری [از تشدید مشکلات و بیماری]، مراقبت‌های تسکینی و زیرساخت‌های اجتماعی برای رسیدگی به جمعیت سالمند به شدت ضروری است.»
گویی نگرانی‌های ایالت‌های جنوبی کافی نبود، رئیس سازمان ملی‌گرای هندوی «راشتریا سوایام‌سواک سانگ» که ستون ایدئولوژیک حزب بهارتیا جاناتا،‌ حزب نخست‌وزیر مودی است، از زوج‌ها خواسته حداقل سه فرزند داشته باشند تا آینده هند تضمین شود. موهان بهاگوات اخیرا در نشستی گفت: «علم جمعیت‌شناسی می‌گوید وقتی رشد جمعیت به زیر ۲/۱ برسد، یک جامعه خودبه‌خود از بین می‌رود. لازم نیست کسی آن را نابود کند.»
در حالی که نگرانی‌های بهاگوات ممکن است بخشی از واقعیت را بازتاب دهد، اما به گفته جمعیت‌شناسان کاملا دقیق نیست. تیم دایسون، جمعیت‌شناس در مدرسه اقتصاد لندن، گفت که پس از یک یا دو دهه، ادامه نرخ‌های بسیار پایین باروری منجر به کاهش سریع جمعیت خواهد شد.
نرخ باروری ۱/۸ تولد به ازای هر زن، به کاهش آهسته و قابل کنترل جمعیت منجر می‌شود. اما نرخ ۱/۶ یا کمتر می‌تواند باعث «کاهش سریع و غیر قابل کنترل جمعیت» شود.
 دایسون می‌گوید: «با کاهش تعداد افرادی که به سن باروری و سن کار می‌رسند، این مسئله از نظر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی فاجعه‌بار خواهد بود. این یک فرآیند جمعیتی است که بازگرداندن آن بسیار دشوار است.»این وضعیت همین الان در برخی کشورها در حال وقوع است.
در ماه مه رئیس جمهور کره جنوبی نرخ زاد و ولد کم‌سابقه این کشور را یک «وضعیت اضطراری ملی» اعلام کرد و از برنامه‌هایی برای تاسیس یک وزارتخانه اختصاصی در این زمینه خبر داد.در یونان نرخ باروری به ۱/۳ سقوط کرده که نصف سال ۱۹۵۰ است. این مسئله باعث هشدار نخست‌وزیر یونان درباره یک تهدید «وجودی» برای جمعیت این کشور شده است.
اما جمعیت‌شناسان معتقدند تشویق مردم به داشتن فرزند بیشتر بی‌فایده است.  دایسون می‌گوید: «با توجه به تغییرات اجتماعی، از جمله کاهش چشمگیر نابرابری‌های جنسیتی و شباهت روزافزون زندگی زنان به مردان، بعید است این روند معکوس شود.»
کاهش باروری را معکوس کنند، بر سالمندی سالم و فعال تمرکز کرده‌اند که شامل افزودن پنج تا هفت سال به دوره کاری افراد و افزایش بهره‌وری در میان جمعیت سالمند است.
جمعیت‌شناسان می‌گویند هند باید به طور معناداری سن بازنشستگی را افزایش دهد و سیاست‌ها باید بر افزایش سال‌های سالم زندگی از طریق بهبود غربالگری‌های سلامت و تقویت تامین اجتماعی متمرکز شود تا جمعیت سالمند فعال و مولدی داشته باشد.
هند همچنین باید به شکل بهتری از «مزیت جمعیتی» خود بهره‌برداری کند؛ رشد اقتصادی بالقو‌ه‌ای که زمانی رخ می‌دهد که اغلب جمعیت یک کشور در سن کار هستند. گولی معتقد است تا سال ۲۰۴۷ فرصت مناسبی وجود دارد تا اقتصاد تقویت شود، شغل برای جمعیت در سن کار ایجاد شود و منابع لازم برای جمعیت سالمند اختصاص یابد. او می‌گوید: «ما فقط از ۱۵ تا ۲۰ درصد این مزیت بهره‌برداری کرده‌ایم، در حالی که می‌توانیم عملکرد بسیار بهتری داشته باشیم.»