تاثیر غذاها روی دندان؛چی بخوریم و چی نخوریم؟

مواد غذایی که قند و شکر زیادی دارند به تخریب دندان ها کمک زیادی می کنند. توصیه می کنیم مقدار قندی که مصرف می کنید در رژیم غذایی خود کنترل کنید. در بسیاری از نوشیدنی ها و مواد غذایی برچسب حقایق تغذیه ای وجود دارد. در این برچسب میزان قند موجود نوشته شده است.معمول ترین خوراکی هایی که قند زیادی دارند عبارتند از : کیک ، قند ، شکر ، شکلات ، شیرینی ها ، پاستیل ، نوشابه .غذاهایی که نشاسته زیادی دارند نظیر ( چیپس ) نیز در پوسیدگی دندان ها نقش دارند.

کمبود کدام ویتامین باعث پوسیدگی دندان میشود ؟
پوسیدگی دندان نوعی بیماری است که در آن بافت سخت دندان ( مینا و سپس عاج ) تخریب می شوند. این تخریب بوسیله اسیدی که از برخی باکتری ها ( عمدتا استرپتوکوک و موتان ) خارج می شود بوقوع می پیوندد. این اسید خارج شده از باکتری های مخرب تخریب و پوسیدگی دندان ها می شوند.برخی از تحقیقات ثابت کرده اند که کمبود برخی از ویتامین ها در تغذیه فرد می تواند خطر پوسیدگی دندان ها را افزایش بدهد. سه ویتامین اساسی که کمبود آنها می تواند سبب پوسیدگی و خراب شدن دندان ها شود عبارتند از : ویتامین A ، ویتامین D ، ویتامین C

ویتامین A
کمبود ویتامین A سبب اختلال در سلولهای اپیتلیال ( به انگلیسی epithelial cells ) می شود. این سلولها وظیفه ترشح کلسیم ، فسفات ، فلوراید ، منیزیم و .. را بر عهده دارند. همه این مواد به سالم ماندن دندان ها کمک می کنند.کمبود ویتامین A سبب ضعیف شدن مینای دندان می شود . نتیجه این کمبود کاهش تراکم مینای دندان می شود.تخم‌مرغ، شیر، جگر سیاه، هویج، سبزیجات زرد و نارنجی مانند کدو حلوایی، اسفناج و سایر سبزیجات برگ‌سبز، از منابع تأمین ویتامین A هستند.

ویتامین D
ویتامین د یا دی تعادل کلسیم و فسفر را بدن کنترل می کند. کلسیم و فسفر برای سلامت عاج دندان ضروری هستند. در نوشته اناتومی دندان گفتیم که این لایه بیرونی ترین و سخت ترین لایه دندان است.مطالعات نشان داده است که کودکانی که سطح ویتامین D انها بالاست پوسیدگی دندانی کمتری دارند.
برخی از منابع ویتامین D عبارتند از :
• آفتاب
•  منابع گیاهی ( غلات و برخی سبزیجات و میوه ها )
• منابع حیوانی (کره، روغن کبد ماهی، زرده تخم مرغ، خامه، جگر، ماهی ساردین

ویتامین C
کمپود ویتامین C هم می تواند سبب التهاب لثه ها و خونریزی آنها بویژه در هنگام مسواک زدن بشود و سبب ضعف بافت همبند و پوسیدگی دندان ها شود.منابع بیوفلاونوئید عبارتند از: پرتغال، زردآلو، گیلاس و غیره به چه خوراکی هایی لب نزنیم؟
۱- پاپکورن
حتما برایتان پیش آمده وقتی که با لذت مشغول خوردن پاپکورن بودید، با یکی از آن دانه های سفت ذرت غافلگیر شدید و حتی نگران شدید که شاید دندان تان شکسته باشد. در واقع همین دانه های باز نشده ی پاپکورن عامل بسیاری از شکستگی های دندانی هستند. علاوه بر این، پوسته های ذرت ها هم لای دندان ها گیر می کنند و لثه را اذیت می کنند.

۲- میوه های خشک
میوه های خشک بسیار پرطرفدار و لذیذ هستند و میان وعده ی سالمی به نظر می رسند، اما حقیقت این است که این ماده ی غذایی برای دندان ها به شدت مضر است. میوه های خشک علاوه بر قند زیادی که دارند، بسیار چسبنده هستند و در شیارهای دندان های آسیاب باقی می مانند و باعث پوسیده شدن آن ها می شوند.

۳- نوشیدنی های قهوه
دلچسب بودن طعم قهوه و نوشیدنی هایی که با آن تهیه می شوند بر کسی پوشیده نیست اما همان نوشیدنی های شیرینی که از خوردن آن ها لذت می برید، کابوس دندان هایتان هستند. مصرف پیوسته ی شیر و قند در یک بازه ی یک ساعته یا بیشتر، کار بزاق دهان را برای مقابله با قند و اسیدی که از باکتری های درون دهان ما تولید می شود، سخت می کند.بزاق دهان، مهم ترین محافظ دندان ها است اما قند زیادی که با هر جرعه از یک نوشیدنی شیرین وارد دهان می شود، به مرور غده های تولید کننده ی بزاق دهان را بی اثر می کند.

۴- تخمه
تخمه های خوشمزه پای ثابت بسیاری از لحظات مفرح ما هستند، اما اگر دندان هایتان را دوست دارید خوردن تخمه را کنار بگذارید. از آنجایی که برای خوردن تخمه باید پوست آن ها را با دندان های جلویی خود بشکنید، همین خوردنی خوشمزه می تواند باعث شکسته شدن لبه ی دندان های جلویی تان شود.

۵- آب گرم و لیموترش
اگر در مورد خواص نوشیدن آب گرم و لیموترش شنیده اید و به خاطر سلامتی بدن تان هر روز آن را می خورید، بهتر است دیگر این کار را انجام ندهید چون دندانپزشکان خبرهای بدی برای مینای دندان هایتان دارند. خاصیت اسیدی لیموترش باعث فرسوده شدن مینای دندان و درنتیجه فرسایش دندان ها می شود.قرارگیری مکرر و پی در پی در معرض نوشیدنی ها و مواد غذایی اسیدی می تواند مینای دندان را از بین ببرد. بعد از آن، لایه ی زیرین دندان بیرون می آید که به آن عاج دندان گفته می شود و زردتر از مینای دندان و بسیار حساس است.

۶- یخ
اگر از آن دست افرادی هستید که از جویدن یخ لذت می برند، باید این عادت مخرب را ترک کنید. یخ برای دندان ها بیش از حد سفت است و باعث شکستگی های تنشی (شکستگی ناکامل و ترک های کوچک) در دندان می شود. حتی ممکن است تکه ای از دندان را بشکند.

۷- نوشیدنی های انرژی زا
نوشیدنی های انرژی زا به شدت اسیدی هستند و pH پایین و قند زیادی دارند. بعد از خوردن چنین نوشیدنی هایی، یک لایه از آن ها روی تمام دندان ها باقی می مانند و روی همه ی آن ها به یک اندازه تأثیر می گذارد. بنابراین شما می مانید و دهانی که همه ی دندان های درونش پوسیده اند!

۸- نوشیدنی های ورزشی
نوشیدنی های وزشی برای تأمین دوباره ی آب از دست رفته و مواد مغذی و الکترولیت های مورد نیاز بدن ورزشکارها تولید شدند. با این حال، قندی بسیار زیاد این نوشیدنی ها، فواید آن ها را تحت تأثیر قرار داده است. قندهای مایع باعث بروز پوسیدگی در نقاطی از دندان ها می شوند که دسترسی به آن ها دشوار است و اگر زمانی که دهان خشک است وارد آن شوند، مضرات آن ها بیشتر هم می شود. برای تأمین آب از دست رفته ی بدن خود، هیچ نوشیدنی ای بهتر و سالم تر از آب ساده نیست. ۹- کمپوت میوه
کمپوت میوه به دلیل اینکه از تکه های میوه تهیه می شود، میان وعده ی سالمی به نظر می رسد. گرچه میوه ماده ی غذایی سالمی است، اما میوه ی کنسرو شده در اغلب بسیار ناسالم است. میوه ای که با مقدار زیادی شکر آماده شده و درون شربت قرار گرفته، مضرات آن دست کمی از آبنبات ندارد.

۱۰- نوشیدنی های گازدار
تحقیقات علمی نشان داده است مصرف نوشیدنی های کربناته مثل نوشابه ها و آب میوه های گازدار می تواند به مینای دندان آسیب بزند.

۱۱- پاستیل
پاستیل شاید یکی از پرطرفدارترین تنقلات دنیا باشد، اما باید از خوردن پاستیل و تمامی خوراکی های شبیه به آن پرهیز کنید چون باعث تخریب دندان می شوند. پاستیل به تمامی قسمت های دندان می چسبد و دندان ها هر چه به مدت طولانی تری با مواد قندی در تماس باشد، اسید بیشتری از باکتری های عامل پوسیدگی تولید می شود.

۱۲- شیرینی های گرانولا
شیرینی های گرانولا شاید سرشار از فیبر و مواد معدنی باشند، اما برای سلامت دهان و دندان بسیار مضر و ناسالم هستند. این شیرینی ها قند بسیار زیادی دارند و به همی دلیل برای دندان ها بسیار مضر هستند.
بعضی از این شیرینی ها دو لایه و بسیار سفت هستند، در نتیجه، علاوه بر ضرری که به خاطر قند زیادشان برای مینای دندان دارند، ممکن است باعث شکستن دندان ها هم شوند.

مواد غذایی که برای دندان‌ها و لثه‌ها مفید هستند:
وقتی در مورد بهداشت دهان و دندان خوب صحبت می‌کنیم در واقع منظور پیشگیری است. داشتن عادت غذایی و بهداشتی خوب و منظم بهترین راه برای داشتن دندان‌ها و لثه‌های سالم می‌باشد. عادت‌های خوب مانند استفاده از تکنیک‌های مناسب در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن‌های روزانه که به حذف پلاک و باکتری موجود در حفره‌های دهان و دندان کمک می‌کند و اثر لکه‌های روی دندان‌هایمان را کاهش می‌دهد.از دیگر عوامل حیاتی برای سلامت دندان و لثه، رژیم غذایی مناسب می‌باشد. پیش از هر چیزی، دهان نقطه‌ی آغاز دستگاه گوارش است و غذاهایی که می‌خوریم هم می‌توانند برای بهداشت دهان و دندان مفید باشند و هم می‌توانند به آن صدمه بزند.
 
فهرست مواد غذایی که مصرف آنها برای سلامت دندان‌ها و لثه‌ها مفید هستند:
1.بادام:
بادام، شکر کمی دارد و منبع غنی پروتئین می‌باشد. کلگیت-Colgate (برند معروف خمیر دندان آمریکایی) از بادام به عنوان غذایی یاد می‌کند که برای دندان‌ها و لثه‌ها مناسب است. بادام به خاطر میزان کلسیم بالایی که دارد، می‌تواند به تقویت دندان‌ها کمک کند.

2.سیب:
معمولا در تمام توصیه‌های پزشکی تاکید بر مصرف مواد غذایی ترد برای داشتن دندان‌هایی سالم شده است. هنگامی که سیب می‌خورید، خرد کردن سیب با دندان می‌تواند هر پلاک و باکتری که روی دندان وجود دارد را از بین ببرد، بنابراین سیب خاصیت تمیز کنندگی دارد. 3.کلم بروکلی:
کلم بروکلی، منبع غنی ویتامین C و کلسیم است و برای سالم نگه داشتن لثه و دندان‌هایتان بسیار مفید می‌باشد. علاوه بر این، این سبزی به دلیل داشتن میزان زیادی آهن، یک پوشش محافظ روی مینای دندان شما ایجاد می‌کند که باعث درخشان شدن لبخند شما خواهد شد.متخصص بهداشت دهان و دندان، کری ایبتسون می‌گوید، می‌توانید بروکلی را به صورت خام یا بخارپز بخورید و پیشنهاد می‌کند که از گل‌های آن بخورید چرا که فایده‌ی بیشتری خواهد داشت.

4. هویج:
هویج نیز مانند سیب، می‌تواند به صورت موقت دندان‌هایتان را بین وعده‌های غذایی و مسواک زدن، تمیز کند. همچنین بسیاری از متخصصین بر این باورند که ویتامین A موجود در هویج، می‌تواند باعث تقویت مینای دندان شود.

5. بادام هندی:
بادام هندی نه تنها منبع غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی است، بلکه به تولید بزاق و حفظ تمیزی دندان‌هایتان نیز کمک می‌کند.

6. کرفس:
یکی دیگر از سبزیجات ترد کرفس می‌باشد. یکی از مزایای سبزیجات ترد این است که دارای فیبر بالایی هستند و برای خرد شدن به مقدار زیادی بزاق نیاز دارند. بزاق، غذا و باکتری‌ها را از میان دندان‌ها خارج می‌کند و بخش جدا ناپذیری در حفظ سلامت دندان‎ها می‌باشد.

7. پنیر:
با توجه به اینکه پنیر حاوی میزان زیادی کلسیم است، بنابراین برای حفظ سلامت دندان و لثه بسیار مناسب می‌باشد. آماندا گاردنر در Health.com اشاره می‌کند که پنیر حاوی نوعی پروتئین به نام کازئین است که برای مینای دندان مفید است.

8. خیار:
خیارهای ترد هم مانند سیب و هویج، می‌توانند به حفظ تمیزی دهان و دندان شما بین وعده‌های غذایی کمک کنند.

9. سیر:
با اضافه کردن سیر به رژیم غذایی خود، خطر ابتلا به انواع بیماری‌های لثه را کاهش دهید. سیر دارای خواص ضد میکروبی قوی می‌باشد که کمک می‌کند دهان و دندان شما عاری از هرگونه باکتری‌ای باشد.

10. زنجبیل:
زنجبیل می‎تواند بوی بد دهان را بهبود بخشد و همچنین از رشد باکتری در دهان و دندان شما جلوگیری‌ کند.

11. کلم:
ویتامین C به کاهش التهاب کمک می‌کند و کلم یکی از بهترین منابع آن می‎باشد. مصرف کافی ویتامین C به حفظ سلامت لثه‌ها و دندان‌ها کمک می‌کند و خطر ابتلا به بیماری لثه را کاهش می‌دهد. 12. کیوی:
از کیوی به عنوان سوپر میوه‌ای که حاوی ویتامین C است یاد می‌کنند. مصرف دو کیوی، دو برابر یک پرتقال متوسط ویتامین C فراهم می‌کند.