تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۶ ساعت ۱۱:۲۱
کد مطلب : ۴۶۲۱۹۲
چگونگی ماه رمضان اویغور‌ها در چین کمونیست
گروه بین الملل: جامعه مسلمان اویغور چین سال هاست که با خشونت سیستماتیک مواجه بوده اند و صدای آنان به سختی شنیده می‌شود.
به گزارش فرارو به نقل از شبکه خبری تی آر تی ترکیه، جدا از دنیای خارج این یک رمضان دیگر برای مسلمانان در منطقه خودمختار شین جیانگ است که با نظارت با فناوری پیشرفته اورولی توصیف می‌شود.
محدودیت‌ها در آن منطقه از سوی سازمان‌های حقوق بشری متعددی محکوم شده، اما هر ساله در ماه رمضان تشدید شده و با اقدامات منطقه‌ای وضعیت اضطراری دولت تشدید می‌شود. در ماه جاری ایجاد شادی و آرامش برای حدود ده میلیون اویغور و چندین گروه عمدتا مسلمان دیگر که در شین جیانگ دشوار می‌شود.
چینی سازی اسلام
"ما شینگروی" دبیر حزب کمونیست منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ در تاریخ ۷ مارس درست چند روز پیش از آغاز ماه رمضان امسال به خبرنگاران گفت: "همگان می‌دانند اسلام در شین جیانگ باید چینی شود این یک روند اجتناب ناپذیر است".
چین اغلب چینی سازی را به عنوان جنبشی برای تشویق گروه‌های مذهبی به همسو کردن آموزه‌ها و آداب و رسوم خود با فرهنگ چینی نشان می‌دهد این رویه توسط حزب کمونیست چین در مورد همه ادیان از جمله اسلام، بودیسم و مسیحیت اعمال شده و از پیروان می‌خواهد که وفاداری به کمونیسم را در اولویت قرار دهند. شی جین پینگ رئیس جمهور چین برای اولین بار این مفهوم را در جریان مجمع حزب کمونیست در سال ۲۰۱۵ معرفی کرد.
این وضعیت عمدتا پس از مه ۲۰۱۴ میلادی بدتر شد زمانی که دولت چین کارزار حمله سخت را برای مقابله با تهدیدات تروریستی درک شده که به "افراط گرایی" مذهبی و جدایی طلبی در شین جیانگ مرتبط بود آغاز نمود. سایر محدودیت‌های قابل توجه مانند ضبط گذرنامه‌های اویغور‌ها و سایر اقلیت‌های مسلمان در سطح جامعه نیز در همان سال آغاز شد.
در ژانویه ۲۰۲۴ میلادی نوبت چین برای بررسی دوره‌ای جهانی بود که توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل مورد نظارت قرار می‌گرفت. این اولین بحث در مورد حقوق بشر چین در سازمان ملل متحد از زمان گزارش سال ۲۰۲۲ میلادی آن سازمان بود و طبق گزارش‌ها چین از قبل با کشور‌های غیر غربی لابی کرده بود تا زمان سخنرانی‌ها را با ستایش و صحبت‌های حزب کمونیست پر کند. در حالی که بسیاری از این کشور‌ها چین را به دلیل تلاش هایش در کاهش فقر مورد ستایش قرار دادند تقریبا ۵۰ دولت توصیه‌هایی مانند پایان دادن به بازداشت خودسرانه و ناپدید شدن اجباری ارائه کردند.
ماه رمضان در شین جیانگ
تا سال ۲۰۱۴ میلادی روزه برای کسانی که کارمند دولتی نبودند ممنوع نبود. "عبدالرشید امین حاجی" دبیر کل اتحادیه بین المللی سازمان‌های ترکستان شرقی می‌گوید که فقط کودکان و کارمندان دولتی از روزه گرفتن منع شده بودند. او به "تی آر تی" می‌گوید:" در طول ماه رمضان رهبران روستا اغلب عصر‌ها در خیابان‌ها گشت می‌زدند و بررسی می‌کردند که آیا چراغ‌های پنجره‌های مردم پیش از طلوع آفتاب در زمان سحری روشن است یا خیر. دو تن از اقوام نزدیک ام معلم بودند و روزه داری برای شان ممنوع شده بود. یادم می‌آید که بی سر و صدا در تاریکی و بدون روشن کردن چراغ سحری خود را می‌خوردند. آنان مخفیانه روزه می‌گرفتند".
امین حاجی با یادآوری خاطرات ماه رمضان از سرزمین مادری خود جایی که بسیاری از اویغور‌ها آن را "ترکستان شرقی" می‌نامند می‌گوید که مانند کارمندان دولت افراد زیر سن قانونی نیز از حضور در مساجد و شرکت در عبادات مذهبی و هنگام نماز تراویح* در ماه رمضان منع می‌شدند. افسران پلیس مساجد را تحت نظر قرار می‌دادند تا اطمینان حاصل شود که افراد زیر ۱۸ سال و کارمندان دولتی وارد آنجا نمی‌شوند.
او می‌گوید:"در کودکی مخفیانه وارد مسجد می‌شدیم". به گفته امین حاجی در سال ۲۰۱۴ میلادی روش جدیدی برای توزیع غذا در مدارس در ماه مبارک رمضان مطرح شد. او می‌افزاید:" معمولا مدارس ما غذا ارائه نمی‌کردند و کافه تریا هم وجود نداشت. با این وجود، در ماه رمضان توزیع مواد غذایی برای منصرف کردن دانش آموزان از روزه گرفتن آغاز شد. من در آن زمان در مدرسه راهنمایی بودم. معلمی را به یاد می‌آورم که در مدرسه هندوانه توزیع می‌کرد. او بررسی می‌کرد که آیا دانش‌آموزان آن‌ها را می‌خورند یا خیر. هر دانش آموزی که هندوانه نمی‌خورد اخطار دریافت می‌کرد".
این موارد خاطرات او مربوط به پیش از سال ۲۰۱۶ میلادی بود و اوضاع پس از سال ۲۰۱۷ میلادی برای مسلمانان آن منطقه بدتر شد زمانی که مقرراتی برای "افراطی گرایی" در قانون مورد تصویب قرار گرفت. در سال ۲۰۱۷ میلادی گزارش‌هایی درباره بازداشت افرادی که رستوران‌های خود را در ماه رمضان تعطیل کردند مواردی از توقف ناگهانی افراد در خیابان‌ها و اجبار به خوردن غذا و مجازات‌هایی برای مردم نه فقط کارمندان دولت در صورت روشن بودن چراغ‌های شان منتشر شدند.
این مرد ۳۰ ساله اویغور متولد و بزرگ شده در شین جیانگ در سال ۲۰۱۶ میلادی به ترکیه رفت و در هفت سال گذشته قادر به برقراری ارتباط با خانواده یا بستگان خود در منطقه نبود، زیرا خانواده وی از رمضان سال ۲۰۱۷ میلادی به این سو به دلیل خطرات موجود برای شان ارتباط خود را با وی قطع کردند.
او می‌گوید:"ما معمولا از وی چت یا نسخه چینی واتس آپ استفاده می‌کردیم. همه اقوام من از جمله مادرم در آن برنامه با من قطع ارتباط کردند. آنان ابراز نگرانی کردند و گفتند:"بیایید از ارتباط خودداری کنیم. این می‌تواند برای ما خطرناک باشد. من اصرار نکردم و یک سال پس از این قطع ارتباط تمام حساب‌های وی چت متعلق به اویغور‌ها در خارج از کشور بسته و غیر قابل دسترسی شد. ارتباط ام را با آنان به کلی از دست دادم".
عبدالرشید پدر یک دختر در حال حاضر چهار خواهر و برادر و والدین اش ساکن شین جیانگ هستند و تنها چیزی که می‌داند آن است که پدرش در ماه رمضان بازداشت شده بود.
عبارات افراط گرایی
بر اساس گزارش جامع منتشر شده توسط دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در آگوست ۲۰۲۲، میلادی تماس با افراد خارج از کشور به عنوان یکی از عوامل ارجاع به "مراکز آموزش حرفه ای" ذکر شده است. این نامی است که دولت چین به آن مراکز داده و گفته که از آن برای "اموزش مجدد" افراد "افراطی شده" (رادیکالیزه) استفاده می‌کند.
نمونه‌های گزارش شده که مشمول افراط گرایی قلمداد شده اند عبارتند از استفاده از رادیو و تلویزیون توسط فرد، مردان جوان و میانسالی که ریش شان را بلند می‌کنند، ترک ناگهانی مشروبات الکلی و سیگار و عدم تعامل با دیگران، مقاومت در برابر فعالیت‌های عادی فرهنگی و ورزشی مانند مسابقات فوتبال و آواز، استفاده از پیام‌های متنی گوشی تلفن همراه و نرم افزار چت اجتماعی برای تبادل تجربه یادگیری، حمل کتب غیرقانونی سیاسی و مذهبی و محصولات سمعی و بصری یا بررسی آن‌ها در محل سکونت، استفاده از گیرنده‌های ماهواره ای، اینترنت، رادیو و سایر تجهیزات برای گوش دادن، تماشا و پخش غیر قانونی برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی مذهبی در خارج از کشور.
خانواده دور از خانه
اویغور‌ها در سراسر جهان علیرغم اشتیاق برای عزیزان شان بر لزوم حفظ انسجام جامعه خود در ماه رمضان امسال اصرار دارند. "سیدی" یک اویغور ۳۵ ساله مقیم ترکیه در سال ۲۰۱۹ میلادی از فعالیت در شغل مهندسی عمران به ایجاد یک مرکز اجتماعی برای جوانان اویغور در منطقه صفاکوی استانبول محل زندگی جمعیت زیادی از اویغور‌های دیاسپورا تغییر جهت داد. آن مرکز جوانان دوره‌های انگلیسی، کلاس‌های ریاضی، کلاس‌های هنری، کارگاه‌های موسیقی سنتی اویغور و کارگاه‌های طراحی مد را ارائه می‌دهد. با این وجود، همان طور که سیدی تاکید می‌کند تمرکز اولیه بر این است که نیاز‌های جوانان اویغور را هر چه که باشند برآورده کند. گاهی برآوردن آن نیاز‌ها به معنای دور سفره افطار جمع شدن و افطار با غذا‌های سنتی آن هاست.
او می‌گوید:"بسیاری از جوانان در دیاسپورا اغلب از خواهر و برادر و خانواده خود جدا افتاده اند. در شرایط ما ایجاد بستری برای ملاقات جوانان، آشنایی با یکدیگر، تقویت اعتماد و ارتباطات و ایجاد فضای خانوادگی ضروری است. هدف اولیه از سازماندهی چنین مجالس افطاری فراهم کردن محیطی خانگی برای جوانان است".
آنان امید اندکی به پیوستن به خانواده خود دارند، زیرا در شین جیانگ محدودیت‌های شدید رفت و آمد افراد را محدود می‌کند و اویغور‌ها به طور سیستماتیک در موانع و ایست‌های بازرسی از جمله فرودگاه‌ها با ضبط گذرنامه مواجه می‌شوند.
علاوه بر این، اعضای خانواده آنان ممکن است دور سفره‌های افطاری احتمالا با حضور افراد غریبه از جمله برخی از اعضای کادر‌های حزبی بنشینند.
مقام‌های چینی در سال ۲۰۱۶ میلادی کارزار "خانواده شدن" را راه اندازی کردند و طبق آن کادر‌ها و کارکنان مدنی از گروه‌های قومی مختلف را از طریق دیدار‌های منظم با یکدیگر آشنا می‌کردند. این طرح موسوم به "سکونت در خانه» تا اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی ادامه یافت و کادر‌ها حداقل هر دو ماه یکبار پنج روز را در خانه‌های خانواده‌ها سپری کردند. به گفته دولت از سال ۲۰۱۶ میلادی تقریبا ۱.۱ میلیون مقام با ۱.۶ میلیون نفر از مردم محلی وقت شان را سپری کرده اند از طریق تعاملات نزدیک روابط "مشابه با اعضای خانواده" را تقویت می‌کنند. با این وجود، افراد با تجربه دست اول از این کارزار به محدودیت‌هایی مانند ممنوعیت از نماز خواندن یا صحبت کردن به زبان خود در هنگام ملاقات "بستگان" اشاره کرده اند.
* نماز تراویح لغتی عربی است و به نماز‌هایی گفته می‌شود که مسلمانان سنی در شب‌های ماه رمضان به جماعت می‌خوانند. این نماز پس از نماز عشاء خوانده می‌شود. در بین اهل سنت رسم است که هر شب یک جزء قرآن را در این نماز‌ها تلاوت کنند تا در پایان ماه رمضان قرآن ختم شود.
به گزارش فرارو به نقل از شبکه خبری تی آر تی ترکیه، جدا از دنیای خارج این یک رمضان دیگر برای مسلمانان در منطقه خودمختار شین جیانگ است که با نظارت با فناوری پیشرفته اورولی توصیف می‌شود.
محدودیت‌ها در آن منطقه از سوی سازمان‌های حقوق بشری متعددی محکوم شده، اما هر ساله در ماه رمضان تشدید شده و با اقدامات منطقه‌ای وضعیت اضطراری دولت تشدید می‌شود. در ماه جاری ایجاد شادی و آرامش برای حدود ده میلیون اویغور و چندین گروه عمدتا مسلمان دیگر که در شین جیانگ دشوار می‌شود.
چینی سازی اسلام
"ما شینگروی" دبیر حزب کمونیست منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ در تاریخ ۷ مارس درست چند روز پیش از آغاز ماه رمضان امسال به خبرنگاران گفت: "همگان می‌دانند اسلام در شین جیانگ باید چینی شود این یک روند اجتناب ناپذیر است".
چین اغلب چینی سازی را به عنوان جنبشی برای تشویق گروه‌های مذهبی به همسو کردن آموزه‌ها و آداب و رسوم خود با فرهنگ چینی نشان می‌دهد این رویه توسط حزب کمونیست چین در مورد همه ادیان از جمله اسلام، بودیسم و مسیحیت اعمال شده و از پیروان می‌خواهد که وفاداری به کمونیسم را در اولویت قرار دهند. شی جین پینگ رئیس جمهور چین برای اولین بار این مفهوم را در جریان مجمع حزب کمونیست در سال ۲۰۱۵ معرفی کرد.
این وضعیت عمدتا پس از مه ۲۰۱۴ میلادی بدتر شد زمانی که دولت چین کارزار حمله سخت را برای مقابله با تهدیدات تروریستی درک شده که به "افراط گرایی" مذهبی و جدایی طلبی در شین جیانگ مرتبط بود آغاز نمود. سایر محدودیت‌های قابل توجه مانند ضبط گذرنامه‌های اویغور‌ها و سایر اقلیت‌های مسلمان در سطح جامعه نیز در همان سال آغاز شد.
در ژانویه ۲۰۲۴ میلادی نوبت چین برای بررسی دوره‌ای جهانی بود که توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل مورد نظارت قرار می‌گرفت. این اولین بحث در مورد حقوق بشر چین در سازمان ملل متحد از زمان گزارش سال ۲۰۲۲ میلادی آن سازمان بود و طبق گزارش‌ها چین از قبل با کشور‌های غیر غربی لابی کرده بود تا زمان سخنرانی‌ها را با ستایش و صحبت‌های حزب کمونیست پر کند. در حالی که بسیاری از این کشور‌ها چین را به دلیل تلاش هایش در کاهش فقر مورد ستایش قرار دادند تقریبا ۵۰ دولت توصیه‌هایی مانند پایان دادن به بازداشت خودسرانه و ناپدید شدن اجباری ارائه کردند.
ماه رمضان در شین جیانگ
تا سال ۲۰۱۴ میلادی روزه برای کسانی که کارمند دولتی نبودند ممنوع نبود. "عبدالرشید امین حاجی" دبیر کل اتحادیه بین المللی سازمان‌های ترکستان شرقی می‌گوید که فقط کودکان و کارمندان دولتی از روزه گرفتن منع شده بودند. او به "تی آر تی" می‌گوید:" در طول ماه رمضان رهبران روستا اغلب عصر‌ها در خیابان‌ها گشت می‌زدند و بررسی می‌کردند که آیا چراغ‌های پنجره‌های مردم پیش از طلوع آفتاب در زمان سحری روشن است یا خیر. دو تن از اقوام نزدیک ام معلم بودند و روزه داری برای شان ممنوع شده بود. یادم می‌آید که بی سر و صدا در تاریکی و بدون روشن کردن چراغ سحری خود را می‌خوردند. آنان مخفیانه روزه می‌گرفتند".
امین حاجی با یادآوری خاطرات ماه رمضان از سرزمین مادری خود جایی که بسیاری از اویغور‌ها آن را "ترکستان شرقی" می‌نامند می‌گوید که مانند کارمندان دولت افراد زیر سن قانونی نیز از حضور در مساجد و شرکت در عبادات مذهبی و هنگام نماز تراویح* در ماه رمضان منع می‌شدند. افسران پلیس مساجد را تحت نظر قرار می‌دادند تا اطمینان حاصل شود که افراد زیر ۱۸ سال و کارمندان دولتی وارد آنجا نمی‌شوند.
او می‌گوید:"در کودکی مخفیانه وارد مسجد می‌شدیم". به گفته امین حاجی در سال ۲۰۱۴ میلادی روش جدیدی برای توزیع غذا در مدارس در ماه مبارک رمضان مطرح شد. او می‌افزاید:" معمولا مدارس ما غذا ارائه نمی‌کردند و کافه تریا هم وجود نداشت. با این وجود، در ماه رمضان توزیع مواد غذایی برای منصرف کردن دانش آموزان از روزه گرفتن آغاز شد. من در آن زمان در مدرسه راهنمایی بودم. معلمی را به یاد می‌آورم که در مدرسه هندوانه توزیع می‌کرد. او بررسی می‌کرد که آیا دانش‌آموزان آن‌ها را می‌خورند یا خیر. هر دانش آموزی که هندوانه نمی‌خورد اخطار دریافت می‌کرد".
این موارد خاطرات او مربوط به پیش از سال ۲۰۱۶ میلادی بود و اوضاع پس از سال ۲۰۱۷ میلادی برای مسلمانان آن منطقه بدتر شد زمانی که مقرراتی برای "افراطی گرایی" در قانون مورد تصویب قرار گرفت. در سال ۲۰۱۷ میلادی گزارش‌هایی درباره بازداشت افرادی که رستوران‌های خود را در ماه رمضان تعطیل کردند مواردی از توقف ناگهانی افراد در خیابان‌ها و اجبار به خوردن غذا و مجازات‌هایی برای مردم نه فقط کارمندان دولت در صورت روشن بودن چراغ‌های شان منتشر شدند.
این مرد ۳۰ ساله اویغور متولد و بزرگ شده در شین جیانگ در سال ۲۰۱۶ میلادی به ترکیه رفت و در هفت سال گذشته قادر به برقراری ارتباط با خانواده یا بستگان خود در منطقه نبود، زیرا خانواده وی از رمضان سال ۲۰۱۷ میلادی به این سو به دلیل خطرات موجود برای شان ارتباط خود را با وی قطع کردند.
او می‌گوید:"ما معمولا از وی چت یا نسخه چینی واتس آپ استفاده می‌کردیم. همه اقوام من از جمله مادرم در آن برنامه با من قطع ارتباط کردند. آنان ابراز نگرانی کردند و گفتند:"بیایید از ارتباط خودداری کنیم. این می‌تواند برای ما خطرناک باشد. من اصرار نکردم و یک سال پس از این قطع ارتباط تمام حساب‌های وی چت متعلق به اویغور‌ها در خارج از کشور بسته و غیر قابل دسترسی شد. ارتباط ام را با آنان به کلی از دست دادم".
عبدالرشید پدر یک دختر در حال حاضر چهار خواهر و برادر و والدین اش ساکن شین جیانگ هستند و تنها چیزی که می‌داند آن است که پدرش در ماه رمضان بازداشت شده بود.
عبارات افراط گرایی
بر اساس گزارش جامع منتشر شده توسط دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در آگوست ۲۰۲۲، میلادی تماس با افراد خارج از کشور به عنوان یکی از عوامل ارجاع به "مراکز آموزش حرفه ای" ذکر شده است. این نامی است که دولت چین به آن مراکز داده و گفته که از آن برای "اموزش مجدد" افراد "افراطی شده" (رادیکالیزه) استفاده می‌کند.
نمونه‌های گزارش شده که مشمول افراط گرایی قلمداد شده اند عبارتند از استفاده از رادیو و تلویزیون توسط فرد، مردان جوان و میانسالی که ریش شان را بلند می‌کنند، ترک ناگهانی مشروبات الکلی و سیگار و عدم تعامل با دیگران، مقاومت در برابر فعالیت‌های عادی فرهنگی و ورزشی مانند مسابقات فوتبال و آواز، استفاده از پیام‌های متنی گوشی تلفن همراه و نرم افزار چت اجتماعی برای تبادل تجربه یادگیری، حمل کتب غیرقانونی سیاسی و مذهبی و محصولات سمعی و بصری یا بررسی آن‌ها در محل سکونت، استفاده از گیرنده‌های ماهواره ای، اینترنت، رادیو و سایر تجهیزات برای گوش دادن، تماشا و پخش غیر قانونی برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی مذهبی در خارج از کشور.
خانواده دور از خانه
اویغور‌ها در سراسر جهان علیرغم اشتیاق برای عزیزان شان بر لزوم حفظ انسجام جامعه خود در ماه رمضان امسال اصرار دارند. "سیدی" یک اویغور ۳۵ ساله مقیم ترکیه در سال ۲۰۱۹ میلادی از فعالیت در شغل مهندسی عمران به ایجاد یک مرکز اجتماعی برای جوانان اویغور در منطقه صفاکوی استانبول محل زندگی جمعیت زیادی از اویغور‌های دیاسپورا تغییر جهت داد. آن مرکز جوانان دوره‌های انگلیسی، کلاس‌های ریاضی، کلاس‌های هنری، کارگاه‌های موسیقی سنتی اویغور و کارگاه‌های طراحی مد را ارائه می‌دهد. با این وجود، همان طور که سیدی تاکید می‌کند تمرکز اولیه بر این است که نیاز‌های جوانان اویغور را هر چه که باشند برآورده کند. گاهی برآوردن آن نیاز‌ها به معنای دور سفره افطار جمع شدن و افطار با غذا‌های سنتی آن هاست.
او می‌گوید:"بسیاری از جوانان در دیاسپورا اغلب از خواهر و برادر و خانواده خود جدا افتاده اند. در شرایط ما ایجاد بستری برای ملاقات جوانان، آشنایی با یکدیگر، تقویت اعتماد و ارتباطات و ایجاد فضای خانوادگی ضروری است. هدف اولیه از سازماندهی چنین مجالس افطاری فراهم کردن محیطی خانگی برای جوانان است".
آنان امید اندکی به پیوستن به خانواده خود دارند، زیرا در شین جیانگ محدودیت‌های شدید رفت و آمد افراد را محدود می‌کند و اویغور‌ها به طور سیستماتیک در موانع و ایست‌های بازرسی از جمله فرودگاه‌ها با ضبط گذرنامه مواجه می‌شوند.
علاوه بر این، اعضای خانواده آنان ممکن است دور سفره‌های افطاری احتمالا با حضور افراد غریبه از جمله برخی از اعضای کادر‌های حزبی بنشینند.
مقام‌های چینی در سال ۲۰۱۶ میلادی کارزار "خانواده شدن" را راه اندازی کردند و طبق آن کادر‌ها و کارکنان مدنی از گروه‌های قومی مختلف را از طریق دیدار‌های منظم با یکدیگر آشنا می‌کردند. این طرح موسوم به "سکونت در خانه» تا اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی ادامه یافت و کادر‌ها حداقل هر دو ماه یکبار پنج روز را در خانه‌های خانواده‌ها سپری کردند. به گفته دولت از سال ۲۰۱۶ میلادی تقریبا ۱.۱ میلیون مقام با ۱.۶ میلیون نفر از مردم محلی وقت شان را سپری کرده اند از طریق تعاملات نزدیک روابط "مشابه با اعضای خانواده" را تقویت می‌کنند. با این وجود، افراد با تجربه دست اول از این کارزار به محدودیت‌هایی مانند ممنوعیت از نماز خواندن یا صحبت کردن به زبان خود در هنگام ملاقات "بستگان" اشاره کرده اند.
* نماز تراویح لغتی عربی است و به نماز‌هایی گفته می‌شود که مسلمانان سنی در شب‌های ماه رمضان به جماعت می‌خوانند. این نماز پس از نماز عشاء خوانده می‌شود. در بین اهل سنت رسم است که هر شب یک جزء قرآن را در این نماز‌ها تلاوت کنند تا در پایان ماه رمضان قرآن ختم شود.
پربينندهترين مطالب و خبرها
پربحثترين مطالب و خبرها
