رفتارشناسی سیاسی رئیس جمهور پزشکیان

گروه سیاسی: علیرضا سلطانی (روزنامه نگار و استاد دانشگاه)  در سایت عصر ایران نوشت:  مسعود پزشکیان از 7 مرداد به عنوان چهاردهمین رئیس جمهوری اسلامی ایران کار خود را آغاز کرد. رئیس جمهوری که چه در دوره رقابت های انتخاباتی و چه بعد از پیروزی به لحاظ شخصیتی و رفتارسیاسی، بحث های زیادی را در بین طرفداران، مخالفان و منتقدان و حتی بی طرفان ایجاد کرد اما پزشکیان  در طول 2 ماه گذشته ثابت کرده که رویکرد ثابت رفتاری در پیش گرفته و قصد ندارد این رویکرد را به راحتی و فوری تغییر دهد.

پزشکیان به خوبی در برابر فشارها و شرایطی که به صورت طبیعی و مصنوعی در صدد قراردادن وی در قالب ها و روندهای سیاسی رایج است، مقاومت کرده و عامدانه و آگاهانه نمی خواهد حداقل خود را به عنوان رئیس جمهور در قالب کلیشه ها، گفتارها و رفتارهای سیاسی رایج قرار دهد.

رئیس جمهوری چهاردهم تلاش دارد در همان قالب شخصیتی و رفتاری که وارد کارزار انتخابات گردید و سالیان سال در سمت ها و مسئولیت ها با آن زندگی کرده و سخن گفته، رفتار نماید و احتمالا تصمیم بگیرد. رفتاری که چند ویژگی اصلی دارد: پرهیز از رسیدن به قدرت به هر قیمت، دوری از وعده گرایی و عوام گرایی، خودداری از برخوردهای تهاجمی و تقابلی با رقبا و رعایت اخلاق در ارتباطات و مناسبات فردی و اجتماعی و پرهیز از نقش بازی کردن و رفتارهای غلوآمیز و غیرواقعی و تلاش برای نشان دادن خود واقعی.  

مسعود پزشکیان در مراسم سپاس از اعضای ستاد مرکزی خود با وجود حواشی زیاد، شعارها و رفتارهای متعدد و متنوع و بعضا متناقض و رادیکالی طرفداران نه تنها هیجان زده و احساسی نشد( چه اینکه شاید از بعضی رفتارها و شعارها با زبان بدن دلگیر هم  گردید)  اما  در سخنرانی در مراسم بدون گلایه ورزی، همه را به میانه روی، انصاف و همکاری برای حل مشکلات مردم فراخواند.

وی حتی تحت تاثیر جمله پر بحثی که مشاور اصلی اش محمد جواد ظریف در سخنرانی خود بیان کرد و بازتاب زیادی هم داشت، یعنی " ما ایران را با انتخاب پزشکیان پس گرفتیم "، قرار نگرفت و چه بسا شاید از طرح آن نیز خوشحال نشد چون طرح این دست جملات آن هم از سوی نزدیکان سیاسی خود را با روح وفاق و وحدت که شعار آن را می دهد در عمل ناسازگار می داند.

پزشکیان همچنین در سخنرانی مراسم تنفیذ با ظاهری متفاوت که مورد انتظار هوادارانش می باشد، هوشمندانه و البته با انسجام گفتاری بیشتر و با اعتماد به نفس بالاتر، راهبرد مدیریتی دولت چهاردهم را ورای نطق مکتوب تهیه شده، تبیین کرد که مورد اقبال هم قرار گرفت.  
پزشکیان با خواندن از روی نطق مکتوب در سخنرانی های رسمی، پوشیدن لباس های رسمی، پروتکل های تشریفاتی در دیدارها و مراسم های رسمی، استفاده از کلمات و جملات جذاب، شعاری و به اصطلاح عامیانه " رد گم کن "، ارتباط خوبی ندارد. این رفتارها البته یک بعد منفی هم تاکنون داشته و آن بی علاقه بودن به حضور در برابر رسانه ها و پاسخگویی به سوالات پرشمار خبرنگاران است. 
انتظار می رود  این رفتار در ماه های آینده با تسلط و اشراف پزشکیان بر امور جاری و توانمندی های دولت برای پاسخ گویی مستدل به انتظارات، کمرنگ شود و رئیس دولت چهاردهم حضوری موثرتر و فعال تر در فضای رسانه ای داشته باشد. مساله ای که برای نهادینه شدن رفتار خاص سیاسی پزشکیان و موفقیت وی و دولت او، مهم و حیاتی است. 
پزشکیان برای ادامه این راه و منش سیاسی و مدیریتی قطعا با چالش ها و مشکلاتی و چه بسا پرداخت هزینه هایی مواجه شود اما به نظر می رسد او مصمم است علاوه بر پایبندی به این اصول و سلوک رفتاری و سیاسی ( که در نوع خود کم نظیر است )، همکاران خود در دولت و ترکیب دولت چهاردهم را نیز در این مسیر قرار دهد. به طور طبیعی برای تحقق این مهم با مقاومت های برنامه ریزی شده و برنامه ریزی نشده هم در دولت و هم  در ساختار اداری و سیاسی و مدیریتی کشور مواجه باشد.

علاوه بر این تداوم این سیر و سلوک سیاسی نیازمند فرهنگ سازی و شکل گیری یک گفتمان جدید سیاسی است. فرهنگ و گفتمانی که در گام نخست باید بر یک سری اصول و مبانی فکری تعریف شده، منسجم، بروز، علمی و با قابلیت فهم و پذیرش عمومی و حل مسائل و چالش های موجود کشور و نه صرفا شعاری و آرمانی، استوار باشد.
هرچند خمیرمایه و رهنمودهای کلی این سیرو سلوک سیاسی با بهره گیری از کلام حضرت امیر و با توجه به اشراف آقای پزشکیان بر نهج البلاغه و تاسی فراوان وی به توصیه های اخلافی و اصول حکومتی آن وجود دارد اما پزشکیان در حال حاضر برای  تدوین این اصول و مبانی فکری و تبدیل آن به یک فرهنگ و یا گفتمان سیاسی به دلیل درگیری با خیل عظیمی از چالش ها و مشکلات کشور و ضرورت تصمیم گیری فوری برای حل آنها، کاری سخت در پیش دارد.
با این حال پزشکیان  در حال حاضر و تا مدتی تلاش خواهد کرد صرفا با گفتار، رفتار و زبان بدن خود این منش رفتاری را زنده نگه دارد. اعتقاد قلبی و واقعی به این نوع رفتار با توجه به تجربه های قبلی از یک سو  و انسجام در اظهارات پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری به نسبت دوران رقابت های انتخاباتی، نظم فکری، تعدد و تنوع کلمات و جملات در بیان و مهمتر از همه افزایش اعتماد به نفس از سوی دیگر، پشتوانه مهمی برای ادامه این منش رفتاری سیاسی است.
منش رفتاری که اگرچه برای جامعه و نخبگان سیاسی و غیرسیاسی غریب و حتی عجیب بوده و حتی به اصطلاح عامیانه توی ذوق می زند اما می تواند جریان فرهنگی جدیدی را در سطوح مدیریتی و سیاسی کشور ایجاد کند. جریان و رفتاری که با پوپولیسم به معنای رایج آن فاصله دارد.
 پوپولیسم بر مبنای ادبیات سیاسی رایج آن بر شعارزدگی، وعده گرایی، انتظارآفرینی کاذب و موج سواری بر احساسات و هیجانات سیاسی عمومی و توده ای استوار است اما پزشکیان تلاش دارد با دوری از این شاخص ها، وجه دیگری از رفتار سیاسی که الزاما نمی تواند معادل پوپولیسم و حتی مردمی بودن (به معنای عامیانه) را به نمایش بگذارد.  
 اما همه وجوه شخصیتی پزشکیان در رفتار و گفتار وی خلاصه نمی شود و از 7 مرداد باید منتظر ماند تا وجه دیگر شخصیت پزشکیان در عملکرد و مدیریت عملی وی با انتخاب همکاران دولت و همچنین سیاست ها و تصمیمات و اقدامات اجرایی خود را نشان دهد. مساله ای که به نظر نمی رسد ایجاد کننده تناقض در رفتار و منش سیاسی وی باشد.