اسما اسد، همسر بشار اسد کیست؟

گروه بین الملل: در طول نزدیک به ۲۵ سال ریاست‌جمهوری بشار اسد در سوریه، یک همراه همیشگی در کنار او بوده است: همسرش اسما، که در بریتانیا متولد شده است.
این زن ۴۹ ساله که زمانی نماد سوریه‌ای مدرن و رو به پیشرفت بود، از آغاز جنگ داخلی ویرانگر این کشور در مارس ۲۰۱۱ تاکنون حضور کم‌رنگی در عرصه عمومی داشته است.
اسماء اخرس در اکتون، منطقه‌ای در غرب لندن، از پدر و مادری سوری - پدرش متخصص قلب و مادرش دیپلمات - به دنیا آمد. او در یک مدرسه خصوصی تحصیل کرد که در آنجا دوستانش او را «اما» می‌نامیدند. پس از آن، در رشته علوم کامپیوتر در دانشگاه معتبر کینگز کالج لندن به تحصیل پرداخت و به حرفه بانکداری سرمایه‌گذاری وارد شد. آشنایی او با بشار اسد، که آن زمان در رشته جراحی چشم در لندن تحصیل می‌کرد، در همان شهر شکل گرفت.»
اسماء سال ۲۰۰۰ به سوریه نقل مکان کرد و همان سال با اسد ازدواج کرد. این ازدواج تنها چند ماه پس از آن صورت گرفت که بشار اسد جانشین پدرش، حافظ اسد، در مقام ریاست جمهوری شده بود.
سال‌ها، غرب امیدوار بود که پیشینه بریتانیایی اسما بتواند زمینه‌ساز اصلاحات سیاسی در سوریه باشد. به همین منظور، یک شرکت روابط عمومی بریتانیایی استخدام شد تا کمک کند او به چهره بین‌المللی کشور تبدیل شود.
در سال ۲۰۱۲، یک منبع  گفت که اسد با آگاهی از اینکه اسما می‌تواند در ارائه چهره‌ای نو و مدرن از این کشور خاورمیانه‌ای نقش مؤثری ایفا کند، با او ازدواج کرده است.
در آن زمان، بسیاری این ازدواج را فرصتی برای پیوند منافع اکثریت سنی کشور، که اسما به آن تعلق داشت، و علوی‌های سوریه، که اسد متعلق به آن است، می‌دانستند. اما همان منبع گفت که نحوه ایفای نقش اسما به عنوان بانوی اول، موجب تنش در خانواده اسد شده است. این تنش به ویژه با بشری، خواهر رئیس‌جمهور، و انیسه، مادر او، که چندان اهمیتی به روابط عمومی نمی‌دادند، بیشتر بود.
راهبرد روابط عمومی تا حدی موفقیت‌آمیز بود. در فوریه ۲۰۱۱، مجله ووگ آمریکا مقاله‌ای تحسین‌آمیز درباره او با عنوان «گل رز صحرا» منتشر کرد. این مقاله - که بعدها از هر دو نسخه چاپی و آنلاین مجله حذف شد - اسما را «زیبارویی باریک‌اندام و بلندقامت با ذهنی تحلیلی و آموزش‌دیده که با زیرکی، ساده، و در عین حال جذاب لباس می‌پوشد» و همچنین «جذاب، جوان و بسیار شیک» توصیف کرده بود.ژولیت جوآن باک، نویسنده این مقاله، بعدها از نگارش آن اظهار پشیمانی کرد و گفت که این مقاله اعتبار حرفه‌ای‌اش را «لکه‌دار» کرده و به همکاری‌اش با ووگ پایان داد.
کمتر از یک ماه پس از انتشار این مقاله، اسد یک قیام مسالمت‌آمیز طرفدار دموکراسی را به شدت سرکوب کرد. این اقدام جرقه یک جنگ داخلی ویرانگر را زد که در نتیجه آن بیش از نیم میلیون نفر جان خود را از دست دادند و ۱۲ میلیون نفر دیگر مجبور به ترک خانه‌هایشان شدند.
تقریباً یک سال بعد، در فوریه ۲۰۱۲، اسما اولین اظهارنظر عمومی خود را درباره جنگی که در کشورش آغاز شده بود، بیان کرد. او به سادگی گفت که با «قربانیان خشونت همدردی می‌کند». در بیانیه‌ای به روزنامه بریتانیایی تایمز داده شد، او بار دیگر بر حمایت از همسرش تأکید کرد و گفت: «رئیس‌جمهور، رئیس‌جمهور تمام سوریه است، نه فقط یک گروه خاص از سوری‌ها، و من به عنوان بانوی اول از او در این نقش حمایت می‌کنم.»
در همان سال، ضربه دیگری به وجهه عمومی او وارد شد. فعالان هزاران ایمیل خصوصی را که ادعا می‌شد متعلق به خانواده اسد است، افشا کردند که علاقه اسما به کالاهای لوکس را نشان می‌دادند. این ایمیل‌ها که ابتدا توسط روزنامه بریتانیایی گاردین فاش شد، ظاهراً نشان می‌داد که اسما در حال جستجوی کفش‌های پاشنه بلند ۱۶ سانتی‌متری به ارزش ۵۰۰۰ دلار بوده است، آن هم در زمانی که کشور با ناآرامی‌های فزاینده‌ای روبرو بود.
طبق تخمین وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۲۰۲۲، ارزش خالص دارایی خانواده اسد بین ۱ تا ۲ میلیارد دلار برآورد شد. خود اسما در مارس ۲۰۱۲ از سوی اتحادیه اروپا تحریم شد. او تا سال ۲۰۱۶ دیگر با رسانه‌های خارجی مصاحبه نکرد. در آن سال، در گفتگو با شبکه تلویزیونی دولتی روسیه ۲۴، گفت که پیشنهادهایی برای ترک سوریه دریافت کرده اما آنها را رد کرده است. او توضیح نداد که این پیشنهادها از سوی چه کسانی بوده است.
او گفت: «من از ابتدا اینجا بوده‌ام و هرگز به بودن در جای دیگری فکر نکرده‌ام. بله، به من پیشنهاد شد که سوریه را ترک کنم یا به عبارتی از سوریه فرار کنم. این پیشنهادها شامل تضمین‌هایی برای امنیت و حفاظت از فرزندانم و حتی تأمین مالی بود. لازم نیست نابغه باشیم تا بفهمیم هدف واقعی این افراد چه بود. این تلاشی عمدی برای درهم شکستن اعتماد مردم به رئیس‌جمهورشان بود.»
با تداوم جنگ، اسما هدایت فعالیت‌های خیریه را بر عهده گرفت، با خانواده‌های سربازان کشته شده دیدار کرد و ریاست «دبیرخانه توسعه سوریه» را که یک سازمان مردم‌نهاد بزرگ هماهنگ‌کننده عملیات‌های امدادی است، به عهده گرفت. در سال ۲۰۱۸، به سرطان پرستان مبتلا شد و برای رسیدگی به درمان توموری بدخیم در مراحل نخست آن تحت درمان قرار گرفت. یک سال بعد، او به طور عمومی بهبودی کامل خود را اعلام کرد.
در ماه مه ۲۰۲۴، نهاد ریاست‌جمهوری سوریه اعلام کرد که اسما به سرطان خون مبتلا شده است. طبق بیانیه منتشر شده، او باید یک دوره درمانی ویژه را آغاز می‌کرد که مستلزم قرنطینه و کناره‌گیری از فعالیت‌های عمومی بود.
دوران حضور او به عنوان بانوی اول سوریه ناگهان به پایان رسید. این اتفاق زمانی رخ داد که روز یکشنبه، پس از تصرف دمشق، پایتخت سوریه، توسط نیروهای مخالف، اسد از مقام ریاست‌جمهوری برکنار شد.بنا بر گزارش رسانه‌های دولتی روسیه، خانواده اسد اکنون در روسیه - که از متحدان اصلی رژیم سابق بود - به سر می‌برند و به آنها پناهندگی سیاسی اعطا شده است.