تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۱۵ ساعت ۱۹:۰۵
کد مطلب : ۴۷۴۱۹۹
رقابت اصلی میان کدام کاندیداهاست؟
کارنامه و سوابق۳۰ نامزد اصلی انتخابات
گروه سیاسی: سایت دیدهبان ایران، با درگذشت سید ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری فقید در سانحه سقوط بالگرد در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، حدود یک سال زودتر از موعد برگزار میشود و در همین راستا، از صبح روز ۱۰ خرداد تا عصر روز ۱۴ خرداد، ثبتنام از داوطلبان نامزدی در این انتخابات در ستاد انتخابات وزارت کشور انجام شد. براساس آمارهای رسمی، در این بازه زمانی پنجروزه، در مجموع ۲۸۷ نفر برای ثبتنام به این ستاد مراجعه کردند که با توجه به شرایط قانونی ذکرشده برای احراز سمت ریاست جمهوری، فقط ثبتنام ۸۰ نفر از این افراد قطعی شد؛ یعنی فقط اسامی این ۸۰ نفر برای تایید صلاحیت یا رد صلاحیت به شورای نگهبان قانون اساسی ارسال میشود.
در این میان، اگرچه شورای نگهبان پرونده تمام ۸۰ نفرمذکور را بررسی خواهد کرد، اما به نظر میرسد موضوع احراز صلاحیت یا عدم احراز صلاحیت ۳۰ نفر از این افراد که چهرههای شناختهشدهتری هستند، از اهمیت بالاتری نسبت به سایرین برخوردار باشد. همچنین به احتمال بالا، خروجی افراد تاییدشده توسط شورای نگهبان که به عنوان نامزدهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری فعالیت خواهند کرد، خارج از فهرست ۳۰ نفره پایین که به جریانهای سیاسی گوناگون تعریفشده ذیل نظام جمهوری اسلامی ایران تعلق دارند، نخواهد بود؛ در این گزارش، به کارنامه این افراد نگاهی انداختهایم، با ذکر این نکته که جناحبندی سیاسی افراد ذکرشده در فهرست زیر، براساس پیشینه موضعگیریهای سیاسی و سوابق اجرایی آنها، در گزارش دیده بان ایران دستهبندی شده است:
اصولگرایان تندرو
۱- سعید جلیلی
سعید جلیلی در حال حاضر نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او در انتخاباتهای ریاست جمهوری ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰ ثبتنام کرد که در هر دو مورد تایید صلاحیت شد، اما در انتخابات اول، به اندازه کافی رأی نیاورد و در انتخابات دوم نیز در روزهای آخر به نفع سید ابراهیم رئیسی انصراف داد. مهمترین سابقه جلیلی، دبیری شورای عالی امنیت ملی در سالهای ۸۶ تا ۹۲ است که در آن دوره، به عنوان رئیس گروه مذاکرهکننده هستهای ایران نیز شناخته میشد. اما در این بازه زمانی، نهتنها مذاکرات هستهای کشورمان با کشورهای عضو گروه ۵+۱ به هیچ نتیجهای نرسید، بلکه شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل نیز علیه ایران تصویب شد. در کارنامه کاری جلیلی، معاونت اروپا و آمریکای وزارت خارجه و عضویت شورای راهبردی روابط خارجی نیز دیده میشود.
۲- علیرضا زاکانی
علیرضا زاکانی از شهریور ۱۴۰۰ تا امروز به عنوان شهردار تهران فعالیت میکند. او در دورههای هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی، نماینده مردم تهران بود و در دوره یازدهم نیز از حوزه انتخابیه قم وارد مجلس شد. البته زاکانی زمانی که به عنوان شهردار پایتخت انتخاب شد، از سمت نمایندگی مجلس استعفا داد. شهردار شدن او نیز با حاشیههایی همراه بود، زیرا سوابق اجرایی و تحصیلات وی با شرایط قانونی ذکرشده برای شهرداران کلانشهرها منطبق نبود، تا این که وزارت کشور ابتدا آییننامه مربوطه را تغییر داد و بعد حکم شهرداری زاکانی توسط وزیر کشور امضا شد. دوره سهساله تصدیگری زاکانی بر شهرداری تهران با شبهات متعددی درباره تخلفات گوناگون همراه بوده است. او که در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ به عنوان نامزد پوششی کاندیداهای اصولگرا فعالیت کرد، به دلیل اظهارات تندش در مناظرههای آن دوره، به «تانک انقلاب» معروف شد.
۳- مهرداد بذرپاش
مهرداد بذرپاش در حال حاضر وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم است و البته بعد از درگذشت رستم قاسمی که در ابتدای دولت رئیسی این پست را برعهده داشت، به این سمت رسید. بذرپاش با وجود این که ۴۴ سال بیشتر ندارد، اما سمتهایی نظیر ریاست دیوان محاسبات کشور، عضویت هیاترئیسه مجلس شورای اسلامی، ریاست سازمان ملی جوانان، مدیرعامل گروههای خودروسازی سایپا و پارسخودرو، معاونت ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، قائممقامی بنیاد تعاون سپاه پاسداران، صاحبامتیازی روزنامه وطن امروز، نمایندگی دورههای نهم و یازدهم مجلس، مشاوری شهردار تهران (در دوره احمدینژاد) و سرپرستی بسیج دانشجویی دانشگاه شریف در کارنامهاش دیده میشود. بذرپاش در ابتدای دوره فعالیت سیاسی خود نزدیک به احمدینژاد بود، اما رفتهرفته از او فاصله گرفت و به جریانات راست تندرو و جناح پایداری متمایل شد. او یکی از سه وزیر کابینه رئیسی است که برای جایگزینی رئیسجمهور فقید، نامزد انتخابات شده است.
۴- امیرحسین قاضیزاده هاشمی
امیرحسین قاضیزاده هاشمی در حال حاضر به عنوان معاون رئیسجمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران فعالیت میکند. او یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی است که زمانی ریاست دانشگاه علوم پزشکی سمنان را نیز برعهده داشته است. قاضیزاده هاشمی همچنین چهار دوره یعنی در دورههای هشتم تا یازدهم نماینده مجلس بوده و در سال اول مجلس یازدهم نیز نایبرئیسی پارلمان را برعهده داشته است. در اوایل دهه ۹۰، او به عنوان یکی از چهرههای جبهه پایداری شناخته میشد و اگرچه چند سالی است که از این جبهه جدا شده، اما هنوز هم میتوان او را به عنوان یکی از افراد تندروی جناح اصولگرا دستهبندی کرد. قاضیزاده هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نیز نامزد شد که برخلاف سایر اصولگرایان، در آن دوره به نفع رئیسی کنار نرفت، اما در بین چهار نامزد نهایی، چهارم شد.
۵- مصطفی پورمحمدی
حجتالاسلام مصطفی پورمحمدی یکی از امنیتیترین چهرههایی است که در انتخابات دوره چهاردهم ریاست جمهوری ثبتنام کرده است. او در دولت اول احمدینژاد وزیر کشور بود و در دولت اول روحانی نیز مسئولیت وزارت دادگستری را برعهده داشت. پورمحمدی همچنین یکی از مسئولان باسابقه قوه قضاییه است و در زمان ریاست آیتالله محمود هاشمی شاهرودی بر این قوه، در فاصله سالهای ۸۷ تا ۹۲، پنج سال رئیس سازمان بازرسی کل کشور بود. او از سالهای ۶۹ تا ۷۶، رئیس اطلاعات خارجی وزارت اطلاعات و از سالهای ۷۶ تا ۷۸ نیز قائممقام وزیر اطلاعات بوده است. پورمحمدی در دهه ۶۰ نیز در سمتهای متعدد قضایی، از جمله به عنوان دادستان انقلاب و دادستان استانهای خوزستان، هرمزگان، کرمانشاه و خراسان فعالیت کرده است.
۶- محمدمهدی اسماعیلی
محمدمهدی اسماعیلی که در حال حاضر به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت میکند، از جمله دیگر وزرای دولت رئیسی است که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کرده است. او هم دارای تحصیلات دانشگاهی در رشتههای حقوق و روابط بینالملل و هم دارای تحصیلات فقهی و حوزوی است. اسماعیلی در انتخابات ۱۴۰۰ به عنوان یکی از موثرترین اعضای ستاد سید ابراهیم رئیسی فعالیت کرد و اخیرا رئیسجمهور فقید را به عنوان «مُراد» خود معرفی کرده است. او هماکنون علاوه بر سمت وزرات، در هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز تدریس میکند و در دولت دوم احمدینژاد نیز استاندار اصفهان بوده است. اظهارات چند ماه گذشته اسماعیلی مبنی بر این که خوانندگان خارج از کشور از جمله «نصرالله معین»، مشکلی برای بازگشت و فعالیت در ایران ندارند، با حاشیههایی همراه بوده است.
۷- الیاس نادران
الیاس نادران از فرماندهان پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که در دورههای هفتم، هشتم، نهم و یازدهم، نماینده مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه تهران بوده است. نکته جالب این که او در دو سال پایانی دوره فعالیت مجلس یازدهم، اصرار زیادی داشت که از نمایندگی مجلس استعفا دهد، اما این تقاضایش هیچگاه مورد موافقت اکثریت نمایندگان قرار نگرفت و نادران تا پایان مجلس قبلی، روی صندلیهای سبز پارلمان باقی ماند؛ حالا این فرد برای ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرده است. او که از جمله چهرههای تندروی جریان اصولگرا محسوب میشود، در دوره ریاست جمهوری احمدینژاد، غالبا مواضعی را در مخالفت با دولت اتخاذ میکرد؛ از جمله این که نادران، مدرک تحصیلی محمدرضا رحیمی، معاون اول دولت دوم احمدینژاد را در صحن علنی مجلس زیر سوال برد.
۸- زهره الهیان
زهره الهیان یکی از معدود زنانی است که ثبتنام او به عنوان نامزد دوره چهاردهم انتخابات ریاست جمهوری قطعی شده است؛ البته اگر شورای نگهبان بخواهد همچنان از واژه «رجل سیاسی» که در قانون اساسی به عنوان شرایط رئیسجمهور ذکر شده است، تفسیر «مرد بودن» را داشته باشد، الهیان نیز مانند تمام زنانی که در دورههای گذشته داوطلب ریاست جمهوری شدهاند، رد صلاحیت خواهد شد. با این وجود، او در روز ثبتنام، خود را تابع شورای نگهبان معرفی کرد. الهیان در حال حاضر رئیس گروه آیندهنگری فرهنگستان علوم پزشکی است، اما در کارنامهاش، نمایندگی دورههای هشتم و یازدهم مجلس از حوزه انتخابیه تهران مشاهده میشود. الهیان همچنین در دولت دوم احمدینژاد به عنوان وزیر رفاه معرفی شده بود، اما خودش به دلیل مخالفت برخی مراجع تقلید با وزیر شدن زنان، پیش از معرفی به مجلس، استعفا کرد.
اصولگرایان میانهرو
۱- محمدباقر قالیباف
بدون شک محمدباقر قالیباف یکی از مشهورترین چهرههایی است که در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم ثبتنام کرده است. او در مجلس یازدهم، چهار سال به عنوان رئیس پارلمان فعالیت کرد و در سال اول، با دولت روحانی سر ناسازگاری داشت و در سه سال بعدی، در بسیاری از موارد با دولت رئیسی همراهی کرد. قالیباف همین چند روز پیش در دومین جلسه علنی مجلس دوازدهم، بازهم به عنوان رئیس مجلس انتخاب شد، ولی ظاهرا نشستن بر صندلی ریاست جمهوری را بر تداوم حضور در سمت ریاست پارلمان ترجیح داده است. قالیباف که برخی کارشناسان او را یک «نئواصولگرا» میدانند، هم عضو حقوقی و هم عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او در فاصله سالهای ۸۴ تا ۹۶ شهردار تهران بود و قبل از آن هم پنج سال (از ۷۹ تا ۸۴) به عنوان فرمانده نیروی انتظامی فعالیت کرد. قالیباف در سالهای ۸۴، ۹۲ و ۹۶ نیز نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده بود که در دو مرتبه اول به اندازه کافی رأی نیاورد و در مرتبه سوم نیز به نفع سید ابراهیم رئیسی کنار رفت.
۲- وحید حقانیان
قطعا لقب عجیبترین ثبتنامکننده انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم را باید به وحید حقانیان داد؛ چراکه به قول خودش، او زمان زیادی در بطن هفتم یا همان مغز نظام یعنی در امنیتیترین سطوح جمهوری اسلامی و در عالیترین بخشهای بیت رهبری فعالیت کرده و حالا برای سمت ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرده است که بازهم به قول خودش، پوسته نظام و در معرض قضاوت مردم است. وحید حقانیان که پیش از این از او به عنوان یک چهره امنیتی و با عنوان «سردار وحید» یاد میشد، در سالهای زیادی از دهههای ۸۰ و ۹۰ به عنوان معاون امور ویژه دفتر مقام معظم رهبری فعالیت میکرد، اما چند سالی است که از این سمت کنار گذاشته شده است. او همچنین زمانی فرمانده گشت ثارالله سپاه تهران بوده و سمتهای دیگری را نیز در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برعهده داشته است. حقانیان فاقد سوابق اجرایی دولتی است و آنچه در کارنامهاش دیده میشود، همگی به سوابق امنیتی او بخصوص حضور طولانیاش در بخشهای مختلف بیت رهبری، مربوط است.
۳- علی نیکزاد
علی نیکزاد که زمانی از چهرههای نزدیک به احمدینژاد بود و اکنون با او فاصله گرفته است، در حال حاضر به عنوان نایبرئیس دوم مجلس شورای اسلامی فعالیت میکند. البته او در مجلس یازدهم، نایبرئیس اول بود و حالا این سمت را به مجتبی ذوالنوری واگذار کرده است. نیکزاد در هر دو مجلس یازدهم و دوازدهم، از حوزه انتخابیه اردبیل وارد پارلمان شده است. او در دولت اول احمدینژاد نیز استاندار اردبیل بود و البته سمتهای دیگری نظیر وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرپرستی وزارت راه و ترابری، وزارت مسکن و شهرسازی و وزارت راه و شهرسازی را در دولتهای نهم و دهم برعهده داشته است. نیکزاد که از جمله چهرههای پررنگ دولت احمدینژاد محسوب میشد، در هر دو انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ و ۱۴۰۰ به عنوان رئیس ستاد سید ابراهیم رئیسی فعالیت کرد و حالا امیدوار است که با درگذشت او، خودش جای رئیسجمهور فقید بنشیند.
۴- صولت مرتضوی
در کنار بذرپاش و اسماعیلی، سومین وزیر نامزدشده دولت رئیسی، صولت مرتضی است که از مهر ۱۴۰۱ به این سو، به عنوان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعالیت میکند و پیش از آن هم یک سال معاون اجرایی رئیس دولت سیزدهم و سرپرست نهاد ریاست جمهوری بود. در کارنامه کاری او، استانداری خراسان جنوبی در دولت اول احمدینژاد، معاونت سیاسی وزارت کشور در دولت دوم احمدینژاد و شهرداری مشهد در سالهای ۹۲ تا ۹۶ دیده میشود. نکته مهم این که او در سال ۹۶ به دلیل اتهامات مالی و با حکم انفصال از خدمت، از این سمت عزل شد، اما در دولت سیزدهم، با نقض شدن این حکم در دادگاه تجدید نظر، مرتضوی به بالاترین جایگاههای اداری کشور بازگشت. او در انتخاباتهای ۹۶ و ۱۴۰۰ از اعضای موثر ستادهای استانی سید ابراهیم رئیسی بوده است.
۵- محمدرضا پورابراهیمی
محمدرضا پورابراهیمی در دورههای نهم، دهم و یازدهم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه کرمان وارد پارلمان شد و در بیشتر سالهای حضور خود در بهارستان، به عنوان رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس فعالیت کرد. او برای دوازدهمین دوره انتخابات مجلس نیز نامزد شد که اینبار نتوانست آرای مردم کرمان را جلب کند و حالا امیدوار است که آرای مردم تمام ایران را برای ریاست جمهوری به دست بیاورد. پورابراهیمی از جمله تئوریسینهای اقتصادی حاکمیت در ۱۲ سال گذشته محسوب میشود که از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ با حکم رهبر انقلاب در شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا نیز حضور داشت و در سالهای اخیر نقش مهمی در ویرایش لوایح بودجه سنواتی داشته است. پورابراهیمی عضو هیات علمی دانشکده مدیریت دانشگاه شهید بهشتی است که در اوایل دهه ۸۰، معاون اداری و مالی استانداری کرمان بوده است.
۶- محمدرضا میرتاجالدینی
حجتالاسلام محمدرضا میرتاجالدینی از جمله معدود چهرههای روحانی است که نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری شده است. او در دولت دوم احمدینژاد، معاون امور مجلس رئیسجمهور بود و در دورههای هفتم، هشتم و یازدهم مجلس شورای اسلامی نیز از حوزه انتخابیه تبریز به پارلمان راه یافته بود. میرتاجالدینی در مجلس هفتم و هشتم عضو هیاترئیسه فراکسیون اصولگرایان، در مجلس هفتم نایبرئیس کمیسیون فرهنگی و در مجلس هشتم نیز عضو هیاترئیسه مجلس بوده است. میرتاجالدینی در مجلس یازدهم نیز یک سال نایبرئیس کمیسیون برنامه و بودجه و سه سال دیگر عضو این کمیسیون بوده است. او همچنین در مجلس یازدهم، دو سال عضو کمیسیون تلفیق بودجه بوده است.
۷- شمسالدین حسینی
شمسالدین حسینی که در انتخابات دوره یازدهم مجلس از حوزه انتخابیه تنکابن وارد پارلمان شد، هماکنون یعنی در دوره دوازدهم مجلس نیز به عنوان نماینده همین حوزه انتخابیه در پارلمان فعالیت میکند. البته مهمترین سمت اجرایی او، تصدیگری وزارت اقتصاد و امور دارایی در سالهای ۸۷ تا ۹۲ یعنی در سال پایانی دولت اول احمدینژاد و چهار سال دولت دوم او بوده است. او در مجلس یازدهم، چهار سال عضو کمیسیون برنامه و بودجه، چهار سال رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید و یک سال هم رئیس کمیسیون تلفیق بودجه بوده است. در کارنامه کاری حسینی، سمتهای ارشدی نیز در سازمان برنامه و بودجه و وزارت بازرگانی در فاصله سالهای ۷۴ تا ۸۴ دیده میشود.
۸- قدرتعلی حشمتیان
قدرتعلی حشمتیان در حال حاضر رئیس دورهای خانه احزاب است. اگرچه او خود را چهرهای مستقل معرفی میکند و هماکنون دبیرکل «حزب مستقل اعتدال ایران» است، اما براساس موضعگیریهای سیاسی گذشتهاش، میتوان او را یک اصولگرای میانهرو معرفی کرد. حشمتیان در دوره پنجم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه سنقر وارد پارلمان شد. حشمتیان در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ نیز نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد که در اولین مورد، پیش از اعلام اسامی نامزدهای نهایی توسط شورای نگهبان، استعفا داد و در دومین مورد نیز بلافاصله پس از اعلام اسامی، به نفع سید ابراهیم رئیسی کنارهگیری کرد. البته به نظر میرسد که اینبار حشمتیان که در دولتهای یازدهم و دوازدهم نیز به عنوان مشاور عالی وزیر صمت فعالیت کرده است، از حضور در انتخابات کنارهگیری نکند.
۹- حبیبالله دهمرده
حبیبالله دهمرده از معدود چهرههای شناختهشده استان سیستان و بلوچستان در سپهر سیاسی ایران است. او در دولت اول احمدینژاد در فاصله سالهای ۸۴ تا ۸۷، سه سال به عنوان استاندار این استان فعالیت کرد و پس از آن هم دو سال استاندار کرمان و سه سال استاندار لرستان بود. در کارنامه کاری دهمرده، علاوه بر استانداری در دولتهای نهم و دهم، نمایندگی پارلمان در مجلسهای دهم و یازدهم از حوزه انتخابیه زابل نیز به چشم میخورد. او همچنین ریاست دانشگاه سیستان و بلوچستان، ریاست دانشگاه پیام نور زاهدان، سرپرستی دانشگاه تربیت معلم زاهدان و ریاست دانشگاه زابل را نیز در رزومه خود دارد.
۱۰- محمدحسن نامی
محمدحسن نامی از فرماندهان سابق ارتش جمهوری اسلامی ایران است که در حال حاضر به عنوان معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران فعالیت میکند. او در سال پایانی دولت دوم احمدینژاد، یک سال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. نامی همچنین در فاصله سالهای ۸۴ تا ۹۱، معاون وزیر دفاع و رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح بود. در کارنامه کاری او همچنین وابستگی نظامی ارتش جمهوری اسلامی در شرق آسیا، معاونت ستاد مشترک ارتش، ریاست گروه مطالعات ژئوپلتیکی دانشگاه عالی دفاع، مشاوره کمیسیون امنیت ملی مجلس و قائممقامی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس نیز دیده میشود.
۱۱- محمدمهدی زاهدی
محمدمهدی زاهدی که در دولت نهم، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بود، از جمله اعضای کابینه احمدینژاد است که در سالهای اخیر با او فاصله گرفته است. زاهدی در دورههای نهم، دهم و یازدهم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه کرمان وارد پارلمان شد. زاهدی همچنین ریاست کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، ریاست اتحادیه اندیشمندان تقریب مذاهب جهان اسلام، ریاست انجمن علمی سیستمهای فازی ایران سابقه استادی در دانشگاههای شهید باهنر کرمان، تربیت مدرس تهران و دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان را نیز در کارنامه خود دارد.
جریان بهار
۱- محمود احمدینژاد
در دو دهه گذشته، محمود احمدینژاد همواره یکی از عجیبترین چهره سیاسی ایران بوده است که البته نامزدی او در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، کاملا قابل پیشبینی بود، اما به همان اندازه قابل پیشبینی است که شورای نگهبان او را رد صلاحیت خواهد کرد؛ همانطور که احمدینژاد در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ نیز داوطلب رئیسجمهور شدن شده بود، اما برخلاف انتخاباتهای ۸۴ و ۸۸ نتوانسته بود، از سد شورای نگهبان بگذرد. رئیس دولتهای نهم و دهم که بنیانگذار جریان بهار در سیاست ایران محسوب میشود، زمانی از حمایت تمامقد اصولگرایان برخوردار بود، ولی در حدود ده سال گذشته، اصولگرایان بیش از اصلاحطلبان به دشمن او تبدیل شدهاند. پیروز انتخابات جنجالی سال ۸۸ که زمانی رهبر انقلاب نظر خود را به نظر او نزدیک میدانست، مدتهاست به مغضوب جریانهای تاثیرگذار در حاکمیت تبدیل شده است. او که سابقه استانداری اردبیل و شهرداری تهران را در کارنامه دارد، با وجود اختلافهایی که از زمان قهر یازدهروزه در دولت دوم خود با رهبری پیدا کرد، در تمام دورههای اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با حکم آیتالله خامنهای به عنوان عضو حقیقی این مجمع منصوب شده است.
۲- محمود احمدی بیغش
محمود احمدی بیغش از معدود نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی بود که در دوره نمایندگی مجلس، هیچگاه تعلق خاطر خود به جناح احمدینژاد را انکار نکرد. او در دوره هشتم مجلس هم عضو پارلمان بود و در سال پایانی دولت دهم نیز استانداری خراسان شمالی را برعهده داشت. احمدی بیغش که از چهرههای مهم جریان سیاسی بهار محسوب میشود، در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی رد صلاحیت شد و بعید است که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، تایید صلاحیت شود.
اعتدالگرا
۱- علی لاریجانی
علی لاریجانی که زمانی یکی از چهرههای مهم اصولگرایان محسوب میشد، از وقتی رفتهرفته خود را به حسن روحانی نزدیک کرد، عملا به یکی از چهرههای تاثیرگذار جناح روحانی یا همان جریان اعتدالگرا تبدیل شد. اکنون هم که خود روحانی بعد از رد صلاحیت شدن در انتخابات مجلس خبرگان، حاضر نشده است که برای دوره کنونی انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کند، خیلیها لاریجانی را نایب اصلی روحانی در انتخابات پیش رو میدانند. این در حالی است که لاریجانی در دوره دهساله ریاستش بر سازمان صدا و سیما، از مخالفان جدی دولت سید محمد خاتمی بود و خاتمی در هر دو انتخابات ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰، تمامقد از حسن روحانی دفاع کرده بود. لاریجانی که از فرماندهان سابق سپاه پاسداران محسوب میشود، در سالهای ۸۷ تا ۹۹، ۱۲ سال رئیس مجلس بود. او همچنین در دو سال نخست دولت اول احمدینژاد، دبیر شورای عالی امنیت ملی بود، اما به دلیل اختلاف با رئیس دولت، از این سمت کنار رفت. اختلافات لاریجانی با احمدینژاد بعدا به حدی افزایش یافت که رئیس دولت بهار، لاریجانی و برادرانش را در صحن علنی مجلس به فساد مالی متهم کرد و فیلمی هم از یکی از برادران او به نمایش درآورد. این در حالی است که لاریجانی در دوره مسئولیت روحانی، همراهی زیادی با رئیس دولت داشت و نقش زیادی را در تصویب برجام در مجلس ایران ایفا کرد. لاریجانی برای انتخابات ۱۴۰۰ نیز نامزد شده بود که توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شد و رهبر انقلاب بعدا بدون ذکر اسم اعلام کرد که در موضوع عدم احراز صلاحیتها، به برخی افرادی «جفا» شده است و خیلیها اینطور تعبیر کردهاند که منظور آیتالله خامنهای از این سخنان، لاریجانی بوده است؛ بنابراین بعید به نظر میرسد که او در این دوره هم رد صلاحیت شود.
۲- عبدالناصر همتی
عبدالناصر همتی در سه سال پایانی دولت دوم روحانی به عنوان رئیس بانک مرکزی فعالیت کرد و البته نتوانست نقشی در حفظ ارزش پول ملی، مقابله با نوسانات شدید قیمت ارز و جلوگیری از سقوط بازار سرمایه ایفا کند. با این حال، او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نامزد شد و تنها نزدیک ۲.۵ میلیون رأی کسب کرد. همتی در فاصله سالهای ۷۳ تا ۸۵، برای ۱۲ سال رئیس بیمه مرکزی و رئیس شورای عالی بیمه بود و نقش زیادی را در طراحی و اجرای سیاستهای آزادسازی و خصوصیسازی در صنعت بیمه ایران ایفا کرد. در کارنامه کاری او همچنین مدیرکلی خبر سازمان صدا و سیما، معاونت سیاسی سازمان صدا و سیما و عضویت در کمیته اقتصادی شورای عالی امنیت ملی (در زمان دبیری حسن روحانی در این شورا) دیده میشود.
اصلاحطلب
۱- اسحاق جهانگیری
اسحاق جهانگیری را شاید بتوان مهمترین چهره اصلاحطلبی دانست که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کرده است. جهانگیری البته در سال ۱۴۰۰ نیز خواهان رئیسجمهور شدن بود، اما شورای نگهبان، او را رد صلاحیت کرد. مهمترین سمت اجرایی جهانگیری، معاون اولی رئیسجمهور در تمام هشت سال ریاست جمهوری حسن روحانی است. او همچنین در انتخابات ۹۶ برای کمک به روحانی در مناظرهها، نامزد شد که در آن دوره، رد صلاحیت نشد. جهانگیری در دولت اول خاتمی، وزیر معادن و فلزات و در دولت دوم او نیز وزیر صنایع و معادن بود. او همچنین در سالهای ۷۱ تا ۷۶ یعنی در زمان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی به عنوان استاندار اصفهان فعالیت میکرد. جهانگیری در فاصله سالهای ۶۳ تا ۷۱ نیز نماینده مردم جیرفت در مجلس شورای اسلامی بود. او همچنین در سالهای نخست پس از پیروزی انقلاب و در دوران جنگ تحمیلی، سمتهایی را در جهاد سازندگی استان کرمان و جهاد سازندگی کل کشور برعهده داشت.
۲- مسعود پزشکیان
مسعود پزشکیان که در دورههای هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم از حوزه انتخابیه تبریز وارد مجلس شورای اسلامی شده، حالا برای دومین بار در انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کرده است. او در سال ۱۴۰۰ نیز نامزد انتخابات شد که شورای نگهبان، صلاحیتش را احراز نکرد، اما به نظر میرسد که چنین اتفاقی در این دوره برای پزشکیان تکرار نشود. او در مجلس دهم به نایبرئیسی پارلمان نیز رسید و در دولت دوم خاتمی نیز وزیر بهداشت و درمان بود. پزشکیان که متخصص جراحی قلب است، در دولت او خاتمی هم به عنوان معاون سلامت وزارت بهداشت فعالیت میکرد. پزشکیان از جمله پزشکهایی است که معتقد است نرخ ویزیت پزشکها پایین است و این مساله به افزایش آمار مهاجرت این قشر از جامعه، دامن زده است.
۳- عباس آخوندی
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت حسن روحانی در سالهای ۹۲ تا ۹۷ است که انتقادات زیادی نسبت به عملکردش در این وزارتخانه که منجر به رکود بازار مسکن در دهه ۹۰ شد، وارد میشود. او البته در دولت دوم هاشمی رفسنجانی یعنی در فاصله سالهای ۷۲ تا ۷۶ نیز وزیر مسکن و شهرسازی بود. از نظر برخی کارشناسان، آخوندی از منظر دیدگاه اقتصادی یک «نئولیبرال» محسوب میشود و از معدود چهرههای نزدیک به میرحسین موسوی است که هنوز از سپهر سیاسی کشورمان حذف نشده است. او در انتخابات جنجالی ۸۸، مشاور ارشد موسوی و نماینده او در شورای نگهبان بود. آخوندی که سالها در مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت کرده، هماکنون عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران است. در کارنامه کاری او، ریاست بنیاد مسکن، عضویت در شورای مرکزی جهاد سازندگی، عضویت در شورای پول و اعتبار، عضویت در شورای رقابت و عضویت در شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی نیز دیده میشود.
۴- محمد شریعتمداری
محمد شریعتمداری از جمله افرادی است که هم در هر دو دولت روحانی و هم در هر دو دولت خاتمی، عضو ارشد کابینه بوده است؛ به نحوی که او در دولت اول روحانی، معاون اجرایی رئیسجمهور بود و در دولت دومش نیز یک سال وزیر صمت و سه سال وزیر کار شد. شریعتمداری همچنین در هر دو دولت خاتمی یعنی در فاصله سالهای ۷۶ تا ۸۴ به عنوان وزیر بازرگانی فعالیت کرد. او همچنین سمتهای ارشدی را نیز در اتاق اصناف و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) برعهده داشته است. شریعتمداری در وزارت بازرگانی هم پیش از رسیدن به سمت وزارت، مسئول کمیسیون مشترک روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهایی نظیر عربستان سعودی، عراق، عمان، قطر، کویت، پرتغال، اسپانیا، تایلند و ... بوده است. او همچنین سمتهایی را هم در دولتهای هاشمی رفسنجانی و شهید رجایی برعهده داشته است.
۵- مصطفی کواکبیان
مصطفی کواکبیان که از دوم خرداد ۷۶ به این سو به عنوان دبیرکل حزب مردمسالاری فعالیت میکند و از سال ۸۰ نیز مسئولیت روزنامه مردمسالاری را برعهده دارد، از جمله سیاستمداران شناختهشدهای است که سالها به عنوان عضو شورای هماهنگی جبهه اصلاحات فعالیت کرده است. او سابقه نمایندگی مردم سمنان در دورههای هشتم و دهم مجلس شورای اسلامی را در کارنامه دارد و پیش از این نیز برای نامزدی در انتخاباتهای ریاست جمهوری ۹۲ و ۹۶ نیز نامزد شده بود، اما شورای نگهبان هیچگاه صلاحیت او را احراز نکرده است. کواکبیان که از جمله چهرههای سیاسی تاثیرگذار بهویژه در استان سمنان محسوب میشود، در انتخابات ۸۸ از میرحسین موسوی و در انتخابات ۹۶ از حسن روحانی حمایت کرده بود.
۶- محمود صادقی
محمود صادقی سیاستمدار اصلاحطلب و وکیل پایه یک دادگستری است که در مجلس دهم از حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس شد. او هم دارای مدرک دکتری حقوق از دانشگاه تربیت مدرس است و هم تحصیلات حوزوی را تا مقطع خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم گذرانده است. پدرش حجتالاسلام محمدحسین صادقی، از شاگردان امام خمینی (ره) بود که در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در تیرماه سال ۶۰ به شهادت رسید. صادقی در حال حاضر دانشیار رشته حقوق در دانشگاه تربیت مدرس و از منتقدان جدی تضعیف کانون وکلا و همچنین اخراج سریالی اساتید دانشگاهها در سالهای اخیر به شمار میرود. در صورت تایید صلاحیت، او یکی از نامزدهای احتمالی جبهه اصلاحات خواهد بود؛ اگرچه صادقی در انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شد.
۷- حمیده زرآبادی
حمیده زرآبادی یکی از معدود زنانی است که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کرده است و از قضا در سخنرانی پس از ثبتنام خود نیز تاکید کرد که برای به چالش کشیدن تفسیر شورای نگهبان از واژه «رجل سیاسی»، نامزد انتخابات شده است. او نماینده مردم قزوین در مجلس دهم بود که از طریق لیست امید یا همان ائتلاف فراگیر اصلاحطلبان وارد پارلمان شد. زرآبادی در دوران حضور چهارساله در مجلس، عضو فراکسیون امید، عضو کمسیون صنایع و معادن، سخنگوی فراکسیون زنان و رئیس مجمع نمایندگان استان قزوین بوده است.
در این میان، اگرچه شورای نگهبان پرونده تمام ۸۰ نفرمذکور را بررسی خواهد کرد، اما به نظر میرسد موضوع احراز صلاحیت یا عدم احراز صلاحیت ۳۰ نفر از این افراد که چهرههای شناختهشدهتری هستند، از اهمیت بالاتری نسبت به سایرین برخوردار باشد. همچنین به احتمال بالا، خروجی افراد تاییدشده توسط شورای نگهبان که به عنوان نامزدهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری فعالیت خواهند کرد، خارج از فهرست ۳۰ نفره پایین که به جریانهای سیاسی گوناگون تعریفشده ذیل نظام جمهوری اسلامی ایران تعلق دارند، نخواهد بود؛ در این گزارش، به کارنامه این افراد نگاهی انداختهایم، با ذکر این نکته که جناحبندی سیاسی افراد ذکرشده در فهرست زیر، براساس پیشینه موضعگیریهای سیاسی و سوابق اجرایی آنها، در گزارش دیده بان ایران دستهبندی شده است:
اصولگرایان تندرو
۱- سعید جلیلی
سعید جلیلی در حال حاضر نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او در انتخاباتهای ریاست جمهوری ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰ ثبتنام کرد که در هر دو مورد تایید صلاحیت شد، اما در انتخابات اول، به اندازه کافی رأی نیاورد و در انتخابات دوم نیز در روزهای آخر به نفع سید ابراهیم رئیسی انصراف داد. مهمترین سابقه جلیلی، دبیری شورای عالی امنیت ملی در سالهای ۸۶ تا ۹۲ است که در آن دوره، به عنوان رئیس گروه مذاکرهکننده هستهای ایران نیز شناخته میشد. اما در این بازه زمانی، نهتنها مذاکرات هستهای کشورمان با کشورهای عضو گروه ۵+۱ به هیچ نتیجهای نرسید، بلکه شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل نیز علیه ایران تصویب شد. در کارنامه کاری جلیلی، معاونت اروپا و آمریکای وزارت خارجه و عضویت شورای راهبردی روابط خارجی نیز دیده میشود.
۲- علیرضا زاکانی
علیرضا زاکانی از شهریور ۱۴۰۰ تا امروز به عنوان شهردار تهران فعالیت میکند. او در دورههای هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی، نماینده مردم تهران بود و در دوره یازدهم نیز از حوزه انتخابیه قم وارد مجلس شد. البته زاکانی زمانی که به عنوان شهردار پایتخت انتخاب شد، از سمت نمایندگی مجلس استعفا داد. شهردار شدن او نیز با حاشیههایی همراه بود، زیرا سوابق اجرایی و تحصیلات وی با شرایط قانونی ذکرشده برای شهرداران کلانشهرها منطبق نبود، تا این که وزارت کشور ابتدا آییننامه مربوطه را تغییر داد و بعد حکم شهرداری زاکانی توسط وزیر کشور امضا شد. دوره سهساله تصدیگری زاکانی بر شهرداری تهران با شبهات متعددی درباره تخلفات گوناگون همراه بوده است. او که در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ به عنوان نامزد پوششی کاندیداهای اصولگرا فعالیت کرد، به دلیل اظهارات تندش در مناظرههای آن دوره، به «تانک انقلاب» معروف شد.
۳- مهرداد بذرپاش
مهرداد بذرپاش در حال حاضر وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم است و البته بعد از درگذشت رستم قاسمی که در ابتدای دولت رئیسی این پست را برعهده داشت، به این سمت رسید. بذرپاش با وجود این که ۴۴ سال بیشتر ندارد، اما سمتهایی نظیر ریاست دیوان محاسبات کشور، عضویت هیاترئیسه مجلس شورای اسلامی، ریاست سازمان ملی جوانان، مدیرعامل گروههای خودروسازی سایپا و پارسخودرو، معاونت ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، قائممقامی بنیاد تعاون سپاه پاسداران، صاحبامتیازی روزنامه وطن امروز، نمایندگی دورههای نهم و یازدهم مجلس، مشاوری شهردار تهران (در دوره احمدینژاد) و سرپرستی بسیج دانشجویی دانشگاه شریف در کارنامهاش دیده میشود. بذرپاش در ابتدای دوره فعالیت سیاسی خود نزدیک به احمدینژاد بود، اما رفتهرفته از او فاصله گرفت و به جریانات راست تندرو و جناح پایداری متمایل شد. او یکی از سه وزیر کابینه رئیسی است که برای جایگزینی رئیسجمهور فقید، نامزد انتخابات شده است.
۴- امیرحسین قاضیزاده هاشمی
امیرحسین قاضیزاده هاشمی در حال حاضر به عنوان معاون رئیسجمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران فعالیت میکند. او یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی است که زمانی ریاست دانشگاه علوم پزشکی سمنان را نیز برعهده داشته است. قاضیزاده هاشمی همچنین چهار دوره یعنی در دورههای هشتم تا یازدهم نماینده مجلس بوده و در سال اول مجلس یازدهم نیز نایبرئیسی پارلمان را برعهده داشته است. در اوایل دهه ۹۰، او به عنوان یکی از چهرههای جبهه پایداری شناخته میشد و اگرچه چند سالی است که از این جبهه جدا شده، اما هنوز هم میتوان او را به عنوان یکی از افراد تندروی جناح اصولگرا دستهبندی کرد. قاضیزاده هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نیز نامزد شد که برخلاف سایر اصولگرایان، در آن دوره به نفع رئیسی کنار نرفت، اما در بین چهار نامزد نهایی، چهارم شد.
۵- مصطفی پورمحمدی
حجتالاسلام مصطفی پورمحمدی یکی از امنیتیترین چهرههایی است که در انتخابات دوره چهاردهم ریاست جمهوری ثبتنام کرده است. او در دولت اول احمدینژاد وزیر کشور بود و در دولت اول روحانی نیز مسئولیت وزارت دادگستری را برعهده داشت. پورمحمدی همچنین یکی از مسئولان باسابقه قوه قضاییه است و در زمان ریاست آیتالله محمود هاشمی شاهرودی بر این قوه، در فاصله سالهای ۸۷ تا ۹۲، پنج سال رئیس سازمان بازرسی کل کشور بود. او از سالهای ۶۹ تا ۷۶، رئیس اطلاعات خارجی وزارت اطلاعات و از سالهای ۷۶ تا ۷۸ نیز قائممقام وزیر اطلاعات بوده است. پورمحمدی در دهه ۶۰ نیز در سمتهای متعدد قضایی، از جمله به عنوان دادستان انقلاب و دادستان استانهای خوزستان، هرمزگان، کرمانشاه و خراسان فعالیت کرده است.
۶- محمدمهدی اسماعیلی
محمدمهدی اسماعیلی که در حال حاضر به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت میکند، از جمله دیگر وزرای دولت رئیسی است که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کرده است. او هم دارای تحصیلات دانشگاهی در رشتههای حقوق و روابط بینالملل و هم دارای تحصیلات فقهی و حوزوی است. اسماعیلی در انتخابات ۱۴۰۰ به عنوان یکی از موثرترین اعضای ستاد سید ابراهیم رئیسی فعالیت کرد و اخیرا رئیسجمهور فقید را به عنوان «مُراد» خود معرفی کرده است. او هماکنون علاوه بر سمت وزرات، در هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز تدریس میکند و در دولت دوم احمدینژاد نیز استاندار اصفهان بوده است. اظهارات چند ماه گذشته اسماعیلی مبنی بر این که خوانندگان خارج از کشور از جمله «نصرالله معین»، مشکلی برای بازگشت و فعالیت در ایران ندارند، با حاشیههایی همراه بوده است.
۷- الیاس نادران
الیاس نادران از فرماندهان پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که در دورههای هفتم، هشتم، نهم و یازدهم، نماینده مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه تهران بوده است. نکته جالب این که او در دو سال پایانی دوره فعالیت مجلس یازدهم، اصرار زیادی داشت که از نمایندگی مجلس استعفا دهد، اما این تقاضایش هیچگاه مورد موافقت اکثریت نمایندگان قرار نگرفت و نادران تا پایان مجلس قبلی، روی صندلیهای سبز پارلمان باقی ماند؛ حالا این فرد برای ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرده است. او که از جمله چهرههای تندروی جریان اصولگرا محسوب میشود، در دوره ریاست جمهوری احمدینژاد، غالبا مواضعی را در مخالفت با دولت اتخاذ میکرد؛ از جمله این که نادران، مدرک تحصیلی محمدرضا رحیمی، معاون اول دولت دوم احمدینژاد را در صحن علنی مجلس زیر سوال برد.
۸- زهره الهیان
زهره الهیان یکی از معدود زنانی است که ثبتنام او به عنوان نامزد دوره چهاردهم انتخابات ریاست جمهوری قطعی شده است؛ البته اگر شورای نگهبان بخواهد همچنان از واژه «رجل سیاسی» که در قانون اساسی به عنوان شرایط رئیسجمهور ذکر شده است، تفسیر «مرد بودن» را داشته باشد، الهیان نیز مانند تمام زنانی که در دورههای گذشته داوطلب ریاست جمهوری شدهاند، رد صلاحیت خواهد شد. با این وجود، او در روز ثبتنام، خود را تابع شورای نگهبان معرفی کرد. الهیان در حال حاضر رئیس گروه آیندهنگری فرهنگستان علوم پزشکی است، اما در کارنامهاش، نمایندگی دورههای هشتم و یازدهم مجلس از حوزه انتخابیه تهران مشاهده میشود. الهیان همچنین در دولت دوم احمدینژاد به عنوان وزیر رفاه معرفی شده بود، اما خودش به دلیل مخالفت برخی مراجع تقلید با وزیر شدن زنان، پیش از معرفی به مجلس، استعفا کرد.
اصولگرایان میانهرو
۱- محمدباقر قالیباف
بدون شک محمدباقر قالیباف یکی از مشهورترین چهرههایی است که در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم ثبتنام کرده است. او در مجلس یازدهم، چهار سال به عنوان رئیس پارلمان فعالیت کرد و در سال اول، با دولت روحانی سر ناسازگاری داشت و در سه سال بعدی، در بسیاری از موارد با دولت رئیسی همراهی کرد. قالیباف همین چند روز پیش در دومین جلسه علنی مجلس دوازدهم، بازهم به عنوان رئیس مجلس انتخاب شد، ولی ظاهرا نشستن بر صندلی ریاست جمهوری را بر تداوم حضور در سمت ریاست پارلمان ترجیح داده است. قالیباف که برخی کارشناسان او را یک «نئواصولگرا» میدانند، هم عضو حقوقی و هم عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او در فاصله سالهای ۸۴ تا ۹۶ شهردار تهران بود و قبل از آن هم پنج سال (از ۷۹ تا ۸۴) به عنوان فرمانده نیروی انتظامی فعالیت کرد. قالیباف در سالهای ۸۴، ۹۲ و ۹۶ نیز نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده بود که در دو مرتبه اول به اندازه کافی رأی نیاورد و در مرتبه سوم نیز به نفع سید ابراهیم رئیسی کنار رفت.
۲- وحید حقانیان
قطعا لقب عجیبترین ثبتنامکننده انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم را باید به وحید حقانیان داد؛ چراکه به قول خودش، او زمان زیادی در بطن هفتم یا همان مغز نظام یعنی در امنیتیترین سطوح جمهوری اسلامی و در عالیترین بخشهای بیت رهبری فعالیت کرده و حالا برای سمت ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرده است که بازهم به قول خودش، پوسته نظام و در معرض قضاوت مردم است. وحید حقانیان که پیش از این از او به عنوان یک چهره امنیتی و با عنوان «سردار وحید» یاد میشد، در سالهای زیادی از دهههای ۸۰ و ۹۰ به عنوان معاون امور ویژه دفتر مقام معظم رهبری فعالیت میکرد، اما چند سالی است که از این سمت کنار گذاشته شده است. او همچنین زمانی فرمانده گشت ثارالله سپاه تهران بوده و سمتهای دیگری را نیز در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برعهده داشته است. حقانیان فاقد سوابق اجرایی دولتی است و آنچه در کارنامهاش دیده میشود، همگی به سوابق امنیتی او بخصوص حضور طولانیاش در بخشهای مختلف بیت رهبری، مربوط است.
۳- علی نیکزاد
علی نیکزاد که زمانی از چهرههای نزدیک به احمدینژاد بود و اکنون با او فاصله گرفته است، در حال حاضر به عنوان نایبرئیس دوم مجلس شورای اسلامی فعالیت میکند. البته او در مجلس یازدهم، نایبرئیس اول بود و حالا این سمت را به مجتبی ذوالنوری واگذار کرده است. نیکزاد در هر دو مجلس یازدهم و دوازدهم، از حوزه انتخابیه اردبیل وارد پارلمان شده است. او در دولت اول احمدینژاد نیز استاندار اردبیل بود و البته سمتهای دیگری نظیر وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرپرستی وزارت راه و ترابری، وزارت مسکن و شهرسازی و وزارت راه و شهرسازی را در دولتهای نهم و دهم برعهده داشته است. نیکزاد که از جمله چهرههای پررنگ دولت احمدینژاد محسوب میشد، در هر دو انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ و ۱۴۰۰ به عنوان رئیس ستاد سید ابراهیم رئیسی فعالیت کرد و حالا امیدوار است که با درگذشت او، خودش جای رئیسجمهور فقید بنشیند.
۴- صولت مرتضوی
در کنار بذرپاش و اسماعیلی، سومین وزیر نامزدشده دولت رئیسی، صولت مرتضی است که از مهر ۱۴۰۱ به این سو، به عنوان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعالیت میکند و پیش از آن هم یک سال معاون اجرایی رئیس دولت سیزدهم و سرپرست نهاد ریاست جمهوری بود. در کارنامه کاری او، استانداری خراسان جنوبی در دولت اول احمدینژاد، معاونت سیاسی وزارت کشور در دولت دوم احمدینژاد و شهرداری مشهد در سالهای ۹۲ تا ۹۶ دیده میشود. نکته مهم این که او در سال ۹۶ به دلیل اتهامات مالی و با حکم انفصال از خدمت، از این سمت عزل شد، اما در دولت سیزدهم، با نقض شدن این حکم در دادگاه تجدید نظر، مرتضوی به بالاترین جایگاههای اداری کشور بازگشت. او در انتخاباتهای ۹۶ و ۱۴۰۰ از اعضای موثر ستادهای استانی سید ابراهیم رئیسی بوده است.
۵- محمدرضا پورابراهیمی
محمدرضا پورابراهیمی در دورههای نهم، دهم و یازدهم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه کرمان وارد پارلمان شد و در بیشتر سالهای حضور خود در بهارستان، به عنوان رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس فعالیت کرد. او برای دوازدهمین دوره انتخابات مجلس نیز نامزد شد که اینبار نتوانست آرای مردم کرمان را جلب کند و حالا امیدوار است که آرای مردم تمام ایران را برای ریاست جمهوری به دست بیاورد. پورابراهیمی از جمله تئوریسینهای اقتصادی حاکمیت در ۱۲ سال گذشته محسوب میشود که از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ با حکم رهبر انقلاب در شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا نیز حضور داشت و در سالهای اخیر نقش مهمی در ویرایش لوایح بودجه سنواتی داشته است. پورابراهیمی عضو هیات علمی دانشکده مدیریت دانشگاه شهید بهشتی است که در اوایل دهه ۸۰، معاون اداری و مالی استانداری کرمان بوده است.
۶- محمدرضا میرتاجالدینی
حجتالاسلام محمدرضا میرتاجالدینی از جمله معدود چهرههای روحانی است که نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری شده است. او در دولت دوم احمدینژاد، معاون امور مجلس رئیسجمهور بود و در دورههای هفتم، هشتم و یازدهم مجلس شورای اسلامی نیز از حوزه انتخابیه تبریز به پارلمان راه یافته بود. میرتاجالدینی در مجلس هفتم و هشتم عضو هیاترئیسه فراکسیون اصولگرایان، در مجلس هفتم نایبرئیس کمیسیون فرهنگی و در مجلس هشتم نیز عضو هیاترئیسه مجلس بوده است. میرتاجالدینی در مجلس یازدهم نیز یک سال نایبرئیس کمیسیون برنامه و بودجه و سه سال دیگر عضو این کمیسیون بوده است. او همچنین در مجلس یازدهم، دو سال عضو کمیسیون تلفیق بودجه بوده است.
۷- شمسالدین حسینی
شمسالدین حسینی که در انتخابات دوره یازدهم مجلس از حوزه انتخابیه تنکابن وارد پارلمان شد، هماکنون یعنی در دوره دوازدهم مجلس نیز به عنوان نماینده همین حوزه انتخابیه در پارلمان فعالیت میکند. البته مهمترین سمت اجرایی او، تصدیگری وزارت اقتصاد و امور دارایی در سالهای ۸۷ تا ۹۲ یعنی در سال پایانی دولت اول احمدینژاد و چهار سال دولت دوم او بوده است. او در مجلس یازدهم، چهار سال عضو کمیسیون برنامه و بودجه، چهار سال رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید و یک سال هم رئیس کمیسیون تلفیق بودجه بوده است. در کارنامه کاری حسینی، سمتهای ارشدی نیز در سازمان برنامه و بودجه و وزارت بازرگانی در فاصله سالهای ۷۴ تا ۸۴ دیده میشود.
۸- قدرتعلی حشمتیان
قدرتعلی حشمتیان در حال حاضر رئیس دورهای خانه احزاب است. اگرچه او خود را چهرهای مستقل معرفی میکند و هماکنون دبیرکل «حزب مستقل اعتدال ایران» است، اما براساس موضعگیریهای سیاسی گذشتهاش، میتوان او را یک اصولگرای میانهرو معرفی کرد. حشمتیان در دوره پنجم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه سنقر وارد پارلمان شد. حشمتیان در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ نیز نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد که در اولین مورد، پیش از اعلام اسامی نامزدهای نهایی توسط شورای نگهبان، استعفا داد و در دومین مورد نیز بلافاصله پس از اعلام اسامی، به نفع سید ابراهیم رئیسی کنارهگیری کرد. البته به نظر میرسد که اینبار حشمتیان که در دولتهای یازدهم و دوازدهم نیز به عنوان مشاور عالی وزیر صمت فعالیت کرده است، از حضور در انتخابات کنارهگیری نکند.
۹- حبیبالله دهمرده
حبیبالله دهمرده از معدود چهرههای شناختهشده استان سیستان و بلوچستان در سپهر سیاسی ایران است. او در دولت اول احمدینژاد در فاصله سالهای ۸۴ تا ۸۷، سه سال به عنوان استاندار این استان فعالیت کرد و پس از آن هم دو سال استاندار کرمان و سه سال استاندار لرستان بود. در کارنامه کاری دهمرده، علاوه بر استانداری در دولتهای نهم و دهم، نمایندگی پارلمان در مجلسهای دهم و یازدهم از حوزه انتخابیه زابل نیز به چشم میخورد. او همچنین ریاست دانشگاه سیستان و بلوچستان، ریاست دانشگاه پیام نور زاهدان، سرپرستی دانشگاه تربیت معلم زاهدان و ریاست دانشگاه زابل را نیز در رزومه خود دارد.
۱۰- محمدحسن نامی
محمدحسن نامی از فرماندهان سابق ارتش جمهوری اسلامی ایران است که در حال حاضر به عنوان معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران فعالیت میکند. او در سال پایانی دولت دوم احمدینژاد، یک سال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. نامی همچنین در فاصله سالهای ۸۴ تا ۹۱، معاون وزیر دفاع و رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح بود. در کارنامه کاری او همچنین وابستگی نظامی ارتش جمهوری اسلامی در شرق آسیا، معاونت ستاد مشترک ارتش، ریاست گروه مطالعات ژئوپلتیکی دانشگاه عالی دفاع، مشاوره کمیسیون امنیت ملی مجلس و قائممقامی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس نیز دیده میشود.
۱۱- محمدمهدی زاهدی
محمدمهدی زاهدی که در دولت نهم، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بود، از جمله اعضای کابینه احمدینژاد است که در سالهای اخیر با او فاصله گرفته است. زاهدی در دورههای نهم، دهم و یازدهم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه کرمان وارد پارلمان شد. زاهدی همچنین ریاست کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، ریاست اتحادیه اندیشمندان تقریب مذاهب جهان اسلام، ریاست انجمن علمی سیستمهای فازی ایران سابقه استادی در دانشگاههای شهید باهنر کرمان، تربیت مدرس تهران و دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان را نیز در کارنامه خود دارد.
جریان بهار
۱- محمود احمدینژاد
در دو دهه گذشته، محمود احمدینژاد همواره یکی از عجیبترین چهره سیاسی ایران بوده است که البته نامزدی او در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، کاملا قابل پیشبینی بود، اما به همان اندازه قابل پیشبینی است که شورای نگهبان او را رد صلاحیت خواهد کرد؛ همانطور که احمدینژاد در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ نیز داوطلب رئیسجمهور شدن شده بود، اما برخلاف انتخاباتهای ۸۴ و ۸۸ نتوانسته بود، از سد شورای نگهبان بگذرد. رئیس دولتهای نهم و دهم که بنیانگذار جریان بهار در سیاست ایران محسوب میشود، زمانی از حمایت تمامقد اصولگرایان برخوردار بود، ولی در حدود ده سال گذشته، اصولگرایان بیش از اصلاحطلبان به دشمن او تبدیل شدهاند. پیروز انتخابات جنجالی سال ۸۸ که زمانی رهبر انقلاب نظر خود را به نظر او نزدیک میدانست، مدتهاست به مغضوب جریانهای تاثیرگذار در حاکمیت تبدیل شده است. او که سابقه استانداری اردبیل و شهرداری تهران را در کارنامه دارد، با وجود اختلافهایی که از زمان قهر یازدهروزه در دولت دوم خود با رهبری پیدا کرد، در تمام دورههای اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با حکم آیتالله خامنهای به عنوان عضو حقیقی این مجمع منصوب شده است.
۲- محمود احمدی بیغش
محمود احمدی بیغش از معدود نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی بود که در دوره نمایندگی مجلس، هیچگاه تعلق خاطر خود به جناح احمدینژاد را انکار نکرد. او در دوره هشتم مجلس هم عضو پارلمان بود و در سال پایانی دولت دهم نیز استانداری خراسان شمالی را برعهده داشت. احمدی بیغش که از چهرههای مهم جریان سیاسی بهار محسوب میشود، در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی رد صلاحیت شد و بعید است که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، تایید صلاحیت شود.
اعتدالگرا
۱- علی لاریجانی
علی لاریجانی که زمانی یکی از چهرههای مهم اصولگرایان محسوب میشد، از وقتی رفتهرفته خود را به حسن روحانی نزدیک کرد، عملا به یکی از چهرههای تاثیرگذار جناح روحانی یا همان جریان اعتدالگرا تبدیل شد. اکنون هم که خود روحانی بعد از رد صلاحیت شدن در انتخابات مجلس خبرگان، حاضر نشده است که برای دوره کنونی انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کند، خیلیها لاریجانی را نایب اصلی روحانی در انتخابات پیش رو میدانند. این در حالی است که لاریجانی در دوره دهساله ریاستش بر سازمان صدا و سیما، از مخالفان جدی دولت سید محمد خاتمی بود و خاتمی در هر دو انتخابات ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰، تمامقد از حسن روحانی دفاع کرده بود. لاریجانی که از فرماندهان سابق سپاه پاسداران محسوب میشود، در سالهای ۸۷ تا ۹۹، ۱۲ سال رئیس مجلس بود. او همچنین در دو سال نخست دولت اول احمدینژاد، دبیر شورای عالی امنیت ملی بود، اما به دلیل اختلاف با رئیس دولت، از این سمت کنار رفت. اختلافات لاریجانی با احمدینژاد بعدا به حدی افزایش یافت که رئیس دولت بهار، لاریجانی و برادرانش را در صحن علنی مجلس به فساد مالی متهم کرد و فیلمی هم از یکی از برادران او به نمایش درآورد. این در حالی است که لاریجانی در دوره مسئولیت روحانی، همراهی زیادی با رئیس دولت داشت و نقش زیادی را در تصویب برجام در مجلس ایران ایفا کرد. لاریجانی برای انتخابات ۱۴۰۰ نیز نامزد شده بود که توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شد و رهبر انقلاب بعدا بدون ذکر اسم اعلام کرد که در موضوع عدم احراز صلاحیتها، به برخی افرادی «جفا» شده است و خیلیها اینطور تعبیر کردهاند که منظور آیتالله خامنهای از این سخنان، لاریجانی بوده است؛ بنابراین بعید به نظر میرسد که او در این دوره هم رد صلاحیت شود.
۲- عبدالناصر همتی
عبدالناصر همتی در سه سال پایانی دولت دوم روحانی به عنوان رئیس بانک مرکزی فعالیت کرد و البته نتوانست نقشی در حفظ ارزش پول ملی، مقابله با نوسانات شدید قیمت ارز و جلوگیری از سقوط بازار سرمایه ایفا کند. با این حال، او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نامزد شد و تنها نزدیک ۲.۵ میلیون رأی کسب کرد. همتی در فاصله سالهای ۷۳ تا ۸۵، برای ۱۲ سال رئیس بیمه مرکزی و رئیس شورای عالی بیمه بود و نقش زیادی را در طراحی و اجرای سیاستهای آزادسازی و خصوصیسازی در صنعت بیمه ایران ایفا کرد. در کارنامه کاری او همچنین مدیرکلی خبر سازمان صدا و سیما، معاونت سیاسی سازمان صدا و سیما و عضویت در کمیته اقتصادی شورای عالی امنیت ملی (در زمان دبیری حسن روحانی در این شورا) دیده میشود.
اصلاحطلب
۱- اسحاق جهانگیری
اسحاق جهانگیری را شاید بتوان مهمترین چهره اصلاحطلبی دانست که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کرده است. جهانگیری البته در سال ۱۴۰۰ نیز خواهان رئیسجمهور شدن بود، اما شورای نگهبان، او را رد صلاحیت کرد. مهمترین سمت اجرایی جهانگیری، معاون اولی رئیسجمهور در تمام هشت سال ریاست جمهوری حسن روحانی است. او همچنین در انتخابات ۹۶ برای کمک به روحانی در مناظرهها، نامزد شد که در آن دوره، رد صلاحیت نشد. جهانگیری در دولت اول خاتمی، وزیر معادن و فلزات و در دولت دوم او نیز وزیر صنایع و معادن بود. او همچنین در سالهای ۷۱ تا ۷۶ یعنی در زمان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی به عنوان استاندار اصفهان فعالیت میکرد. جهانگیری در فاصله سالهای ۶۳ تا ۷۱ نیز نماینده مردم جیرفت در مجلس شورای اسلامی بود. او همچنین در سالهای نخست پس از پیروزی انقلاب و در دوران جنگ تحمیلی، سمتهایی را در جهاد سازندگی استان کرمان و جهاد سازندگی کل کشور برعهده داشت.
۲- مسعود پزشکیان
مسعود پزشکیان که در دورههای هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم از حوزه انتخابیه تبریز وارد مجلس شورای اسلامی شده، حالا برای دومین بار در انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کرده است. او در سال ۱۴۰۰ نیز نامزد انتخابات شد که شورای نگهبان، صلاحیتش را احراز نکرد، اما به نظر میرسد که چنین اتفاقی در این دوره برای پزشکیان تکرار نشود. او در مجلس دهم به نایبرئیسی پارلمان نیز رسید و در دولت دوم خاتمی نیز وزیر بهداشت و درمان بود. پزشکیان که متخصص جراحی قلب است، در دولت او خاتمی هم به عنوان معاون سلامت وزارت بهداشت فعالیت میکرد. پزشکیان از جمله پزشکهایی است که معتقد است نرخ ویزیت پزشکها پایین است و این مساله به افزایش آمار مهاجرت این قشر از جامعه، دامن زده است.
۳- عباس آخوندی
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت حسن روحانی در سالهای ۹۲ تا ۹۷ است که انتقادات زیادی نسبت به عملکردش در این وزارتخانه که منجر به رکود بازار مسکن در دهه ۹۰ شد، وارد میشود. او البته در دولت دوم هاشمی رفسنجانی یعنی در فاصله سالهای ۷۲ تا ۷۶ نیز وزیر مسکن و شهرسازی بود. از نظر برخی کارشناسان، آخوندی از منظر دیدگاه اقتصادی یک «نئولیبرال» محسوب میشود و از معدود چهرههای نزدیک به میرحسین موسوی است که هنوز از سپهر سیاسی کشورمان حذف نشده است. او در انتخابات جنجالی ۸۸، مشاور ارشد موسوی و نماینده او در شورای نگهبان بود. آخوندی که سالها در مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت کرده، هماکنون عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران است. در کارنامه کاری او، ریاست بنیاد مسکن، عضویت در شورای مرکزی جهاد سازندگی، عضویت در شورای پول و اعتبار، عضویت در شورای رقابت و عضویت در شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی نیز دیده میشود.
۴- محمد شریعتمداری
محمد شریعتمداری از جمله افرادی است که هم در هر دو دولت روحانی و هم در هر دو دولت خاتمی، عضو ارشد کابینه بوده است؛ به نحوی که او در دولت اول روحانی، معاون اجرایی رئیسجمهور بود و در دولت دومش نیز یک سال وزیر صمت و سه سال وزیر کار شد. شریعتمداری همچنین در هر دو دولت خاتمی یعنی در فاصله سالهای ۷۶ تا ۸۴ به عنوان وزیر بازرگانی فعالیت کرد. او همچنین سمتهای ارشدی را نیز در اتاق اصناف و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) برعهده داشته است. شریعتمداری در وزارت بازرگانی هم پیش از رسیدن به سمت وزارت، مسئول کمیسیون مشترک روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهایی نظیر عربستان سعودی، عراق، عمان، قطر، کویت، پرتغال، اسپانیا، تایلند و ... بوده است. او همچنین سمتهایی را هم در دولتهای هاشمی رفسنجانی و شهید رجایی برعهده داشته است.
۵- مصطفی کواکبیان
مصطفی کواکبیان که از دوم خرداد ۷۶ به این سو به عنوان دبیرکل حزب مردمسالاری فعالیت میکند و از سال ۸۰ نیز مسئولیت روزنامه مردمسالاری را برعهده دارد، از جمله سیاستمداران شناختهشدهای است که سالها به عنوان عضو شورای هماهنگی جبهه اصلاحات فعالیت کرده است. او سابقه نمایندگی مردم سمنان در دورههای هشتم و دهم مجلس شورای اسلامی را در کارنامه دارد و پیش از این نیز برای نامزدی در انتخاباتهای ریاست جمهوری ۹۲ و ۹۶ نیز نامزد شده بود، اما شورای نگهبان هیچگاه صلاحیت او را احراز نکرده است. کواکبیان که از جمله چهرههای سیاسی تاثیرگذار بهویژه در استان سمنان محسوب میشود، در انتخابات ۸۸ از میرحسین موسوی و در انتخابات ۹۶ از حسن روحانی حمایت کرده بود.
۶- محمود صادقی
محمود صادقی سیاستمدار اصلاحطلب و وکیل پایه یک دادگستری است که در مجلس دهم از حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس شد. او هم دارای مدرک دکتری حقوق از دانشگاه تربیت مدرس است و هم تحصیلات حوزوی را تا مقطع خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم گذرانده است. پدرش حجتالاسلام محمدحسین صادقی، از شاگردان امام خمینی (ره) بود که در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در تیرماه سال ۶۰ به شهادت رسید. صادقی در حال حاضر دانشیار رشته حقوق در دانشگاه تربیت مدرس و از منتقدان جدی تضعیف کانون وکلا و همچنین اخراج سریالی اساتید دانشگاهها در سالهای اخیر به شمار میرود. در صورت تایید صلاحیت، او یکی از نامزدهای احتمالی جبهه اصلاحات خواهد بود؛ اگرچه صادقی در انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شد.
۷- حمیده زرآبادی
حمیده زرآبادی یکی از معدود زنانی است که در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبتنام کرده است و از قضا در سخنرانی پس از ثبتنام خود نیز تاکید کرد که برای به چالش کشیدن تفسیر شورای نگهبان از واژه «رجل سیاسی»، نامزد انتخابات شده است. او نماینده مردم قزوین در مجلس دهم بود که از طریق لیست امید یا همان ائتلاف فراگیر اصلاحطلبان وارد پارلمان شد. زرآبادی در دوران حضور چهارساله در مجلس، عضو فراکسیون امید، عضو کمسیون صنایع و معادن، سخنگوی فراکسیون زنان و رئیس مجمع نمایندگان استان قزوین بوده است.
پربينندهترين مطالب و خبرها
پربحثترين مطالب و خبرها
