آیا دولت عرضه‌های اولیه را افزایش می‌دهد؟

گروه اقتصادی: بورس هر روز رکورد جدیدی ثبت می کند. رشد بی سابقه شاخص طی روزها و هفته های گذشته سبب نگرانی عده ای و خوشحالی عده دیگری شده است. در شرایط فعلی و با توجه به رشد قیمت در بازارهای مسکن، ارز، طلا و ... بسیاری رشد بورس را برای سرمایه های خرد، مناسب می دانند. اما در این بین دمیدن بر رشد بی مبنای بازار سرمایه توسط دولتمردان طی ماه های گذشته و بعضا ایجاد نوعی دو قطبی طرفداران بورس و کسانی که حضور عاقلانه در بورس را تبلیغ می کنند، نوعی نگاه منفی به نوسانات بورس را تشدید می کند.یکی از موضوعاتی که در بازار سرمایه ایران باید مورد توجه باشد، عمق بخشیدن به معاملات است. تحلیلگران معتقدند عمق بازار نشان دهنده میزان خریداران و فروشندگان در یک بازار می باشد. اگر میزان خریدار و فروشنده همواره در حدی باشد که بدون صف خرید و فروش، هر موقع شما مایل بودید بتوانید سهامی را بخرید یا بفروشید، اصطلاحا می گوییم عمق بازار زیاد است. پس عملا بازارهای عمیق دارای قابلیت نقد شوندگی بالایی هستند و سرعت انجام معاملات در آنها بالا است. به عبارت دیگر، زمانی یک بورس را می توان دارای عمق دانست که تغییرات نزولی و صعودی قیمت نمادها و حجم سفارشات به میزانی نوسان داشته باشدکه بتواند حجم مبنای تعریف شده برای هر سهم را پر کند. امروز در بازار ایران این نوسانات محدود بوده و بازار عمق چندانی ندارد.در حال حاضر، 640 شرکت در بورس عضو هستند که اگر دولت تصمیم نگیرد تا به بازار عمق نبخشد، نمی توان امیدوار به طی روند مثبت در بورس بود. بورس اوراق بهادار ایران به شدت از عدم داشتن عمق کافی رنج می برد.از دیگر سو، افزایش شرکت هایی که در بورس حضور دارند، می تواند تا حدود زیادی عمق بازار را گسترش داده و می تواند مقابل نوسانات به دلیل سفته بازی و یا نوسان گیری عده ای را بگیرد.

* تجربه موفق عرضه ETFها الگویی برای عمق‌بخشی به بازار
طی سال 99، دولت با عرضه صندوق های ETF در سه مرحله به دنبال عمق بخشیدن به بازار است که تا حدودی و با عرضه یک سبد در خرداد ماه و ایجاد قابلیت خرید و فروش از 7 تیر در بازار سرمایه به این هدف رسیده است. نکته جالب توجه اینکه این صندوق اولین تجربه وزارت اقتصاد در آزاد سازی بخشی از داراییهای  دولت در شرکتهای بورسی است. حالا دولت با یک تجربه موفق در عرضه دارایی خود در قالب این صندوق ها به دنبال عرضه شرکتهای فولادی و پالایشگاهی در قالب این صندوق هاست.با گذشت 37 روز از بازگشایی نماد دارایکم در بورس، قیمت آن تا حدود 230 درصد رشد داشته است که این تجربه موفق می تواند هم برای مردم به عنوان سرمایه گذاران و هم برای دولت برای فروش مطمئن دارایی های خود در شرایط فعلی اقتصاد تجربه موفقی باشد.البته تنها عرضه این صندوف های ETF نمی تواند به بازار عمق ببخشد و در کنار این مساله دولت می تواند با افزایش عرضه اولیه در بورس و فرابورس و واگذاری سهام شرکت های دولتی با سرعت بیشتر مشکل عمق کم بازار را حل کند.

* شکست عرضه‌های بلوکی راه برای افزایش سهام شناور باز کرد
دولت برای سال 99، تعداد 26 شرکت را برای عرضه در بورس مورد ارزیابی قرار داده است که بخشی از آن طی ماه های گذشته انجام شده و این روش می تواند تا حدودی مشکل عمق نداشتن بازار سرمایه در ایران را حل کند. البته دولت در سال های گذشته به عرضه بلوکی این شرکت ها روی آورده بود که تجربه ناموفق در این زمینه باعث شد، شیوه عرضه اولیه به صورت حضور همه سرمایه گذاران در خرید را تجربه کند.  افزایش شفافیت و کارآیی نمادهای بازار، تنوع بخشی به ابزارهای مالی و سرمایه گذاری برای اقشار مختلف مردم، ایجاد نظام تامین مالی مناسب از طریق بورس برای شرکت های حاضر در بورس، تدوین نظام حقوقی مناسب جهت حمایت از شرکت ها و سرمایه گذاران و تولید آمار و اطلاعات دقیق و به روز برای استفاده همگان در حال حاضر می تواند از جمله راهکارهای عمیق کردن بازار سرمایه در ایران باشد.وجود نهادهای مالی با توان مالی بالا جهت بازگردان بازار در مواقع حساس و عدم توقف طولانی مدت نمادها به دلایل مختلف از جمله شرکت در مجامع عادی و فوق العاده و یا به دلایل افشای اطلاعات با اهمیت می تواند سرمایه گذاران را برای افزایش سرمایه و در نهایت افزایش عمق بازار ترغیب کند.البته آزادسازی سهام عدالت طی ماه های گذشته تعداد افرادی که در بورس حضور دارند را افزایش داده که خود این مساله می تواند تا حدودی مساله عمق بازار بورس را حل کند.حال باید دید، روش های دولت برای عمق بخشیدن به بورس می تواند، راهگشای وضعیت فعلی و رشد ناهمگون شاخص بورس باشد یا خیر. البته باید به این مساله نیز توجه کرد که دولت، وزارت اقتصاد و سازمان بورس می بایست علاوه بر تمرکز بر روی عرضه های اولیه و صندوق های سرمایه گذاری، راهکارهای دیگر بیان شده برای عمق بخشیدن به بورس را نیز عملیاتی کنند.