چرا باید «امیکرون» را جدی بگیریم؟

گروه علمی:امیکرون ؛ نعل تازه کرونا ...! اتفاقا شکل تازه امیکرون به نعل شبیه است. خود بیماری را اسبی سرکش در نظر بگیرید که گاه‌به‌گاه نعلی تازه می‌زند و بر زندگی ما می‌تازد. نعل تازه به گفته سازمان جهانی بهداشت با چند ویژگی می‌تازد: رشد قابل‌توجه شیوع، افزایش شدت نشانه‌های بالینی و تغییر آن نشانه‌ها به همراه کم‌شدن تأثیر اقدامات درمانی موجود؛ شهریار اگر بود شعرش را تغییر می‌داد: آنچه بدها همه دارند؛ تو یکجا داری.حدود ۳۵ روز از تأیید شیوع امیکرون می‌گذرد.

این نوزاد شوم ۳۵ روزه ابتدا کشورهای نیمکره غربی را درگیر کرده‌است. از چین آمار درستی نداریم اما این سویه بیش از همه در آفریقای‌جنوبی، روسیه، استرالیا، انگلستان، هند، کنیا و آمریکا می‌تازد. وضع کشورهای اروپایی هم ممکن است بحرانی شود. الان بیشترین شیوع مرگ‌ومیر را می‌توان در روسیه و لهستان دید. البته هنوز آمار مرگ‌ومیر هفته‌به‌هفته در بیشتر جاهای جهان نزولی است. ولی شیوع گونه تازه نگرانی‌ها را بیشتر کرده‌است. وضعیت هفته‌به‌هفته ایران هم آبی است اما معلوم نیست با حضور سویه تازه این وضع پایدار بماند.در وضعیت تازه، بررسی هفته‌به‌هفته مبتلاها درک دقیق‌تری از شیوع به ما می‌دهد. جدول مبتلاها در جهان به‌مراتب کمتر آبی‌رنگ است؛ مرگ اندکی بعد از ابتلا از راه می‌رسد و این تأخیر در جداول هم دیده می‌شود.

از آفریقای جنوبی تا انگلیس

اما سویه‌ای از امیدواری هم در کنار سویه امیکرون دیده می‌شود: در آفریقای جنوبی تعداد مبتلاها در مقیاس هفته‌به‌هفته کاهش پیدا کرده‌است. آفریقای جنوبی یکی از نخستین‌ کشورهایی است که از یک‌ماه پیش تا الان با امیکرون درگیر بوده‌است. کاهش هفتگی مبتلاها می‌تواند ما را نسبت به نعل تازه امیدوار کند؛ یعنی زود کند می‌شود؟ هرچند مقیاس دوهفته به دوهفته وضع هنوز خطرناک است. جدول‌های ابتلا به ما می‌گوید این باد دارد از غرب جغرافیایی (آفریقا و اروپا) سمت ایران و شرق می‌آید.

اما امیکرون با شیوع به سویه غالب تبدیل می‌شود. یعنی وقتی بیاید دیگر همه را هم‌رنگ خودش می‌کند و باقی سویه‌ها به استراحت خواهند رفت؛ تئوری نعل‌ تازه. الان ۹۶درصد کرونایی‌ها در آفریقای جنوبی، امیکرون ی هستند. این عدد در هند به ۸۸درصد رسیده‌است. ننگ‌ تازه، نیمی از کرونای انگلستان را شبیه به خودش کرده‌است.
وضعیت بیمارستان‌ها هم در کشورهای امیکرونی آبی نیست. شیب نمودار دارد خودش را بالا می‌کشد. البته فعلا شیب درگیری بیمارستان‌ها با این بیماری به تندی شیب شیوع خود بیماری نیست. امید که همین‌طور بماند. اما تأخیر یک تا دو هفته‌ای کمی طبیعی است. باید صبر کرد و دید رفتار بیماری چگونه خواهد بود.

وضعیت شیوع امیکرون در ایران

لابد می‌پرسید وضعیت شیوع در ایران چگونه است؟ فعلا همه چیز مشکوک است. بهتر است این شک هر چه زودتر به یقین تبدیل شود. توصیه ما این است: کمی زودتر؛ نه کمی‌ دیرتر. تمام هنر مدیریت در همین است. فعلا ۱۸۰۰ نفر مشکوک هستند. تکنولوژی روز فاصله بین شک و یقین را کوتاه می‌کند. این شک، این برزخ در آمار یعنی سردرگمی. بهتر است این مشکوک‌ها را امیکرونی فرض کنید. این فرض کمتر از فرض عکسش خسارت‌بار است. هرچند برای نجات آموزش کشور از شر کرونا باید فکر پایه‌ای‌تری کرد. مجازی‌بازی به گسترش حس تنهایی، انزوا و ترس آموزش‌دیدگان منجر خواهد شد. جزیره‌های از هم جدا حتی باسواد به کار هیچ اجتماعی نمی‌آید. در این زمینه هم فعلا همه چیز مشکوک است.

اما تبدیل شدن شک به یقین تنها در الهیات کارا نیست و تشخیص نعل تازه، سیاست‌های سختگیرانه را تغییر خواهد داد. به‌طور کلی شاخص سختگیری‌ها هنوز بالاست. چین در این زمینه هنوز جلودار است. چینی‌ها هنوز رها نکرده‌اند؛ قوانین پابرجاست. منظور دنیا از سختگیری در چند چیز خلاصه می‌شود: تعطیلی مدارس، تعطیلی محل کار، لغو رویدادهای عمومی، محدودیت در تجمعات، تعطیلی حمل‌ونقل عمومی، الزام در خانه ماندن، محدودیت در سفرهای داخلی و خارجی و قدرت کمپین‌های اطلاع‌رسانی عمومی (مثل نرم‌افزارهای ردیابی و مفید مرتبط با کرونا.)

امیکرون و محدودیت‌ها

تعطیلی مدارس از همه دیرتر اتفاق می‌افتد. نظامات آموزشی در جهان مثل آب خوردن تعطیل نمی‌شود. منهای چین و یکی دو کشور شرق اروپا، هنوز خبری از تعطیلی گسترده مدارس نیست. اما سیاست‌های تعطیلی مدارس نسبت به یک ماه پیش بیشتر شده‌است. حتی خود چین هم تا یک ماه پیش قوانین سختگیرانه در دنیای آموزش را برنگردانده بود.درخصوص بسته شدن محل کار، هنوز رویکرد روشن و ثابتی از ایران در دست نداریم. آیا محل کار مردم بسته خواهد شد؟ هنوز صددرصد نمی‌توانیم به این پرسش پاسخ دهیم. البته این بلاتکلیفی در بیشتر جاهای دنیا دیده می‌شود. وضعیت اقتصادی طوری نیست که بتوان به‌راحتی در مورد این موضوع تصمیم گرفت. در روزهای شیوع کرونا ایلان ماسک در برابر بسته شدن محل کار شرکتش مقاومت می‌کرد. الان تعداد ایلان ماسک‌ها زیاد شده‌است. با این همه، چین شوخی را کنار گذاشته‌است. چشم آنها از هرچه سویه و ویروس است، ترسیده. الان جهان در یک حالت بینابین به‌سر می‌برد و بهتر است ما زودتر تصمیم‌مان را بگیریم.

یک رویداد لغو شده یا یک زندگی لغو شده؟

موضوع لغو رویدادهای اجتماعی همچنان پابرجاست. در کشورهای کمی از جهان رویدادهای اجتماعی برگزار می‌شد. گزارش‌ها می‌گوید رویدادهای عمومی در بسیاری از کشورهای حتی غربی از سر گرفته نشده‌است. برگزاری رویدادهای عمومی در مکان‌های مسقف، هنوز خطرآفرین است. دکتر تدروس ادهانوم قبریسوس، دبیرکل سازمان بهداشت جهانی که خاستگاهش یک خانواده فقیر اهل اتیوپی است، می‌گوید: «یک رویداد لغوشده بهتر از یک زندگی لغو شده‌است.»

درباره سیاست‌های مربوط به پوشش صورت هم تغییر قابل ملاحظه‌ای احساس نمی‌شود. سیاست‌ها همان است، ولی تصاویر از سراسر جهان نشان می‌دهد که مردم از ماسک خسته شده‌اند. درست است سیاست‌ها پابرجاست و چندان در دو سال گذشته تغییر نکرده، ولی میزان پایبندی مردم تغییرکرده‌است.درباره حمل‌ونقل‌ عمومی هم در کشور ما فعلا سیاست خاصی وجود ندارد. البته این حالت در بسیاری از کشورها پابرجاست. ولی در برخی از کشورها مثل استرالیا احتمالا محدودیت‌هایی اعمال شود. در جاهایی مثل ترکیه یا قزاقستان، این سیاست‌ها سختگیرانه‌تر اعمال می‌شود.

درباره سفرهای خارجی هنوز محدودیت‌ها پابرجاست. ایران هم نسبت به کشورهای با ریسک بالاحساس است. آمارها مربوط به هفته پیش است. داده‌های جهانی نشان می‌دهد ما بیشتر از کشورهای آفریقایی نسبت به این موضوع حساس بوده‌ایم. به نظر می‌رسد برای آنها دیگر آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت. نه واکسنی، نه محدودیتی، نه درمانی؛ آینده چه خواهد شد؟ این مورد در کشورهای آفریقای مرکزی بیشتر دیده می‌شود.

آیا با شیوع سویه امیکرون که ممکن است به تعطیلی بیشتر برخی از مشاغل منجر شود، وزارت کار در ایران سیاست‌های حمایتی تازه‌ای در دستور قرار خواهد داد؟ البته هنوز در بسیاری از کشورها سیاست‌های حمایتی خاصی دیده نمی‌شود. کشورهای اروپایی روی این موضوع حساسیت ویژه‌ای داشتند و تا حد قابل‌توجهی توانستند از مشاغلی که آسیب دیده‌اند، حمایت کنند. ما نمی‌توانیم فقط توصیه کنیم تعطیلش کنید و ببندید؛ باید برای درآمد مردم هم فکری کنیم. هیچ تصمیمی نمی‌تواند بدون پیوست تأمین اجتماعی و فرهنگی اتخاذ شود. بستن و تعطیلی یعنی از حرکت ایستادن چرخه کار و اقتصاد؛ و این یعنی خانه‌نشینی و بروز اختلالات روانی.

تا الان به طور کلی پنج سویه جدید از ابتدای کرونا شناسایی شده‌است. ولی ظاهرا هیچ‌کدام‌شان به اندازه امیکرون مهمان ناخوانده نبوده‌است. مخصوصا این‌که این سویه در یک ماه خودش را توی دل مردم جهان جا کرده‌است؛ البته به نفرت و بیماری. امیکرون می‌تواند آمار مبتلاها را در یک هفته در یک کشور دو یا حتی سه‌برابر کند. می‌تواند تلفات سنگینی به بار بیاورد.

نکته جامعه‌ جهانی این است که الان در تعطیلات سال نو به سر می‌برد. این هم خوب است هم بد. خوب است اگر مردم در خانه بمانند و منتظر باشند تا نعل تازه از میدان بیرون برود. بد است اگر مثل سنوات گذشته بخواهند به مسافرت بروند. درست است در ایران تعطیلات سال نو در آغاز بهار جشن گرفته می‌شود اما نقل و انتقال‌ها کم‌وبیش پابرجاست. حضور ایرانی‌ها در شهرهای چهار‌راهی جهان مثل دوحه و دوبی و استانبول قابل توجه است. آخرین خبر می‌گوید خطوط هوایی آمریکا صدها پرواز را لغو کرده‌است. هلند وارد یک قرنطینه شدید شده‌است. قوانین منع تردد شبانه در برخی نقاط اروپا برگشته‌است. برخی کشورها مثل یونان و اسپانیا، زدن ماسک حتی در فضای باز را اجباری کرده‌اند. آلمان گفته‌است فوتبال بدون تماشاگر و نایت‌لایف (تفریحات شبانه) هم بدون برنامه‌های دسته‌جمعی شبانه امکان‌پذیر است.راستی هنوز آمار تست‌های ما قابل توجه نیست. یک راه کنترل بیماری این است که تعداد بیشتری از مردم تست بدهند. با کمترین علائم باید بتوانند خودشان را به مراکز تست برسانند. مورد تازه شوخی‌بردار نیست.