هشدار دربارۀ بی‌حرمتی به نشریات دولتی

گروه بین الملل: مقام‌های ترکمنستان به کارمندان دولت هشدار داده‌اند که اگر از روزنامه‌های دولتی برای پاک کردن شیشه، پیچیدن نان یا به‌عنوان دستمال‌توالت استفاده کنند، اخراج خواهند شد.
نهادهای امنیتی این کشور دیکتاتوری آسیای مرکزی حتی گفته‌اند که می‌توانند با چاپ کیوآر کد روی هر صفحه از روزنامه‌ها فرد خاطی را هم ردیابی و شناسایی کنند.
به‌نظر می‌رسد وجود دائمی تصاویر و مطالبی در مدح رئیس‌جمهور فعلی و پدرش در روزنامه‌ها باعث حساسیت ویژۀ این نهادها شده است.
در روزنامه‌های به‌شدت سانسور و ممیزی‌شدۀ ترکمنستان نشان چندانی از «اخبار» واقعی به چشم نمی‌خورد؛‌ موضوعی که شهروندان را به سمت یافتن کاربری‌های دیگری برای این نشریات سوق داده است.
استفاده برای پیچیدن اشیای شکستنی، گلوله‌کردن برای درست‌کردن آتش،‌ پاک کردن پنجره‌ها و حتی استفاده به‌عنوان دستمال‌توالت از جملۀ این کاربری‌های متفاوتِ این نشریات دولتی هستند؛ نشریاتی که عمدتاً شامل مطالبی در مدح سردار بردی‌محمداف رئیس‌جمهور فعلی و قربانقلی بردی‌محمداف رئیس‌جمهور پیشین و پدر رهبر فعلی کشور است.
حالا اما به‌گفتۀ چندین کارمند دولتی، نهادهای امنیتی کارمندان دولت را وادار می‌کنند که با امضای تعهدنامه‌ای کتبی، حراست از صفحات روزنامه‌ها و مجلات حاوی تصاویر سران کشور را تضمین کنند.
در این کشورِ فاقد رسانه‌های آزاد، بیشتر کارمندان دولت و دانشجویان ترکمنستان مجبورند حق اشتراک نشریات دولتی را بپردازند و به‌اجبار آن‌ها را دریافت کنند.
به‌گفتۀ یک کارمند دولتی که به شرط محفوظ‌ ماندن هویتش صحبت کرده، از آغاز سال ۲۰۲۵، مقامات به کارمندان نسبت به بی‌حرمتی به روزنامه‌های دولتی هشدار داده‌اند.
یک کارمند دیگر هم تأیید کرده که نهادهای امنیتی گفته‌اند ممکن است کدهای کیوآر را روی هر صفحه از روزنامه‌ها هم چاپ کنند که به‌گفته این کارمند دولت، این اقدام به آن‌ها امکان می‌دهد تا با ردیابی صفحات «بی‌حرمت‌شده» به مشترکان روزنامه برسند.
این کارمند دولت در استان بالکان ترکمنستان می‌گوید: «حالا حتی جرئت نمی‌کنیم اجازه دهیم بچه‌هایمان به روزنامه دست بزنند، چون اگر صفحه‌ای با عکس رئیس‌جمهور پاره شود یا به خیابان بیفتد، شغل‌مان را از دست خواهیم داد».
تعداد بسیار کمی از کارمندان نشریاتی را که به اجبار آبونمان‌شان را می‌پردازند، مطالعه می‌کنند و تاکنون از آن‌ها برای مواردی دیگر استفاده می‌کرده‌اند.
در ماه‌های پاییز و زمستان، خیلی‌ها از روزنامه‌ها به‌عنوان وسیلۀ پاک‌کردن و محل قرار دادن کفش‌ها استفاده می‌کنند. قدرت خرید بسیار پایین شهروندان ترکمنستان هم باعث شده از این روزنامه‌ها در دستشویی‌ها هم استفاده شود.
ترکمنستان همواره از سوی نهاد‌های ناظر بین‌المللی همچون «خبرنگاران بدون مرز»،‌ به‌عنوان یکی از بدترین کشورها از نظر گردش آزاد اطلاعات و آزادی رسانه‌ها طبقه‌بندی می‌شود.
بعد از کناره‌گیری قربانقلی بردی‌محمداف ۶۷ ساله از قدرت در سال ۲۰۲۲ و جانشینی پسر ۴۳ ساله‌اش سردار هم اوضاع بهتر نشد. هنوز پدر رئیس‌جمهور فعلی به‌عنوان تصمیم‌گیر اصلی کشور شناخته می‌شود.
در کشوری که به گزارش «گزارشگران بدون مرز»، روزنامه‌نگاری را تنها وسیله‌ای برای «مدح و ثنای حکومت» می‌شناسد، هیچ اثری از رسانه‌های مستقل وجود ندارد. حکومت همچنان با بی‌رحمی تمام به سرکوب مخالفان ادامه می‌دهد. بسیاری از منتقدان آزار می‌بینند، کتک می‌خورند، شکنجه می‌شوند،‌ به زندان می‌افتند یا حتی به قتل می‌رسند. برخی هم ناچار به ترک کشور و رفتن به تبعید خود‌خواسته می‌شوند.
سال گذشته خدابردی الاشوف، گزارشگر پیشین رادیو اروپای آزاد، در ۳۵ سالگی جان باخت. حامیانش ادعا می‌کنند که بیماری طولانی و کشندۀ او ناشی از فشارهایی بوده که از طرف حکومت و صرفاً به‌دلیل شغلش به او وارد می‌شد.