تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۱/۱۱ ساعت ۱۲:۴۵
کد مطلب : ۵۱۲۹۶۷
چرا اروپا در کمتر از دو ماه تحریم‌های سوریه را لغو کرد؟
گروه بین الملل: کمتر از دو ماه بعد از کنار رفتن بشار اسد از قدرت، وزرای خارجه اتحادیه اروپا در مورد یک نقشه راه برای کاهش تحریم‌های سوریه به توافق رسیدند.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز هشتم بهمن، با اعلام این مطلب گفت هدف بروکسل این است که کاهش تحریم‌ها به سرعت صورت گیرد. او در عین حال هشدار داد که اگر گام‌های نادرستی برداشته شود تحریم‌ها می‌توانند برگردند.
حکومت بشار اسد برای سال‌ها تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی قرار داشته است. این تصمیم جدید اروپا پس از آن رخ می‌دهد که ایالات متحده هم پیشتر در ماه دسامبر معافیت‌های شش ماهه‌ای برای برخی از تحریم‌های سوریه صادر کرده بود که بر اساس آن دسترسی به بخشی از خدمات اساسی پس از سقوط بشار اسد در آن کشور تسهیل شد.
اما چرا اروپا دست به چنین اقدامی زد؟ منافع قاره سبز در رفع تحریم‌های سوریه در چیست؟
اقتصاد سوریه پس از سال‌ها جنگ و تحریم به شدت آسیب دیده است. تولید ناخالص داخلی این کشور در طول حدود ۱۵ سال اخیر نزدیک به ۹۰ درصد کاهش یافته و بر اساس آمار بانک جهانی، حدود ۹۰ درصد جمعیت این کشور در فقر به سر می‌برند و حکومت بشار اسد بعد از جنگ داخلی هرگز نتوانست ثبات اقتصادی را به این کشور بازگرداند.
بخشی از هدف اتحادیه اروپا برای لغو این تحریم‌ها احتمالاً کمک به بازسازی اقتصادی سوریه و بهبود شرایط زندگی در این کشور است. سیاستی که البته خود به دلیل اهداف دیگری پیگیری می‌شود.
چنین رخدادی می‌تواند از شکل‌گیری یک پایگاه جدید برای گروه‌های افراط‌گرای اسلامی و تروریستی که می‌توانند ثبات و امنیت در منطقه و فراتر از آن را تهدید کنند، جلوگیری کند و همچنین بازگشت پناهجویان را به خانه خود تسهیل نماید.
تشویق پناهجویان سوری برای بازگشت به خانه
بر اساس آخرین آمار کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) چیزی کمتر از یک میلیون و صد هزار سوری بعد از جنگ داخلی در آن کشور در طول سال‌های اخیر وارد کشورهای اروپایی شده‌اند. البته تعداد کلی پناهجویان سوری بسیار بیشتر از این عدد است. به این ترتیب که بیش از سه میلیون پناهنده سوری در ترکیه و حدود یک میلیون نفر هم در دیگر کشور همسایه یعنی لبنان حضور دارند. علاوه بر آن ۶۵۰ هزار نفر در اردن و ۲۵۰ هزار نفر دیگر نیز بعد از جنگ‌های داخلی در کشورشان به عراق پناه برده‌اند.
اما در میان کشورهای اروپایی بیش از ۸۰۰ هزار پناهنده سوری در آلمان حضور دارند که در طول سال‌های اخیر بحث‌های زیادی در فضای سیاسی این کشور پدید آورده است. بعد از سقوط حکومت اسد، حکومت‌های اروپایی اعلام کردند که بررسی درخواست‌های پناهندگی شهروندان سوری را متوقف می‌کنند. در طول این سال‌ها با قدرت گرفتن گروه‌های دست راستی در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا، فشارها بر سیاست‌های باز مهاجرتی حکومت‌های این کشورها افزایش یافته است. این جریان‌های سیاسی بخش مهمی از مشکلات در کشور خود را «اعطای سهمیه‌های دست و دلبازانه به پناهجویان خاورمیانه‌ای» می‌دانند که به باور آن‌ها باعث «کمبود فرصت‌های شغلی و افزایش هزینه‌های زندگی و مالیات» شده‌اند.
در چنین شرایطی رفع تحریم‌های سوریه از سوی کشورهای اروپایی می‌تواند فضا را برای بازگشت شهروندان این کشور به سرزمین خود فراهم سازد و از این طریق حاکمان غیر دست راستی در قدرت در میان حکومت‌های اروپایی دست‌کم از این منظر کمتر مورد حمله مخالفان سیاسی خود قرار خواهند گرفت.
بر اساس آخرین آمار کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، پس از سقوط بشار اسد حدود ۲۰۰ هزار پناهنده سوری به کشورشان بازگشته‌اند که البته بیشتر آن‌ها احتمالاً از کشورهای همسایه چون ترکیه، لبنان و عراق به خانه برگشته‌اند. این نهاد همچنین پیش‌بینی کرده که در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ حدود یک میلیون پناهنده سوری دیگر به کشور خود بازگردند.
اقداماتی چون بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انرژی و مرتفع شدن مشکلات اقتصادی می‌تواند شرایط را برای بازگشت پناهندگان سوری فراهم کند.
فرصت‌های اقتصادی برای شرکت‌های اروپایی
یکی دیگر از مولفه‌های مهم در رفع تحریم‌های سوریه از سوی اتحادیه اروپا، فرصت‌های اقتصادی است که در اختیار شرکت‌های قاره سبز قرار می‌گیرد. بازسازی کشور جنگ‌زده سوریه، کار ساده‌ای نیست و پروژه‌های اقتصادی کلانی برای آن تعریف خواهد شد.
با توجه به وضعیت بحرانی اقتصاد سوریه، می‌توان انتظار داشت که پرداخت این هزینه‌ها هم یا از سوی دوستان و متحدین حکومت جدید دمشق در منطقه و یا از طریق وام‌ها و کمک‌های نهادهای بین‌المللی صورت گیرد. در چنین فضایی پروژه‌های قابل توجهی برای شرکت‌های اروپایی در بازسازی زیرساخت‌هایی مانند انرژی و حمل‌ونقل فراهم خواهد شد که آن‌ها می‌توانند با مشارکت در این زمینه‌ها به منافع اقتصادی قابل توجهی دست یابند و در فرآیند بازسازی سوریه نقش‌آفرین باشند.
از سوی دیگر رفع تحریم‌های اقتصادی سوریه، این فرصت را در اختیار شرکت‌های اروپایی قرار می‌دهد که محصولات خود را روانه یک بازار جدید و بکر به نام سوریه کنند و با فروش محصولاتشان به منافع اقتصادی جدیدی دست یابند.
تشویق برای پیگیری سازوکار دموکراتیک
بُعد دیگر تصمیم کشورهای اروپایی برای لغو تحریم‌های سوریه، احتمالاً مشوق‌هایی باشد که از این طریق در اختیار حاکمان جدید این کشور قرار می‌گیرد. از زمان به قدرت رسیدن ابومحمد الجولانی در سوریه، نگرانی‌ها در خصوص شکل‌گیری یک حکومت اقتدارگرای جدید با حضور شبه‌نظامیان گروه تحریر الشام که همین حالا هم در فهرست سازمان‌های تروریستی ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دارد جدی بوده است.
اتحادیه اروپا قصد دارد با کاهش تحریم‌ها، دولت جدید سوریه را به سمت ایجاد سیستمی فراگیر و شفاف تشویق کند که افراط‌گرایی در آن سهمی نداشته باشد.
ایجاد چنین مشوق‌هایی چون رفع تحریم‌های سوریه، آن‌هم به صورت مشروط، می‌تواند ظرفیتی را ایجاد کند تا ستیزه‌جویان مسلح، به سمت تکرار الگویی مشابه طالبان در افغانستان نروند و با پذیرش نقش‌آفرینی گروه‌های سیاسی مختلف قومی، نژادی، دینی، مذهبی و همچنین زنان در ساختار جدید حکومت در سوریه از امتیاز تعامل با جهان غرب برخوردار شوند و به حکومتی منزوی در منطقه تبدیل نشوند.
با تمام این‌ها، چشم‌انداز پیش‌رو برای تحقق تمام این سناریوها پر دست‌انداز به نظر می‌رسد. پیشینه این گروه افراط‌گرای اسلامی، چالش‌های قومی، دینی و مذهبی در سوریه، نقش‌آفرینی بازیگران مختلف منطقه‌ای در بحران سوریه و همچنین پتانسیل تمایلات اقتدارگرایی در میان حاکمان جدید همگی در زمره موانعی هستند که می‌توانند باعث شوند، سوریه پسا اسد تفاوت چندانی با آنچه در دهه‌ها حکومت حزب بعث در این کشور مشاهده شده نداشته باشد.
به همین دلیل است که مقام‌های اروپایی و آمریکایی یا از لغو مشروط تحریم‌ها سخن می‌گویند و یا معافیت‌های موقت و کوتاه‌مدت برای این امر برای سوریه در نظر گرفته‌اند.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز هشتم بهمن، با اعلام این مطلب گفت هدف بروکسل این است که کاهش تحریم‌ها به سرعت صورت گیرد. او در عین حال هشدار داد که اگر گام‌های نادرستی برداشته شود تحریم‌ها می‌توانند برگردند.
حکومت بشار اسد برای سال‌ها تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی قرار داشته است. این تصمیم جدید اروپا پس از آن رخ می‌دهد که ایالات متحده هم پیشتر در ماه دسامبر معافیت‌های شش ماهه‌ای برای برخی از تحریم‌های سوریه صادر کرده بود که بر اساس آن دسترسی به بخشی از خدمات اساسی پس از سقوط بشار اسد در آن کشور تسهیل شد.
اما چرا اروپا دست به چنین اقدامی زد؟ منافع قاره سبز در رفع تحریم‌های سوریه در چیست؟
اقتصاد سوریه پس از سال‌ها جنگ و تحریم به شدت آسیب دیده است. تولید ناخالص داخلی این کشور در طول حدود ۱۵ سال اخیر نزدیک به ۹۰ درصد کاهش یافته و بر اساس آمار بانک جهانی، حدود ۹۰ درصد جمعیت این کشور در فقر به سر می‌برند و حکومت بشار اسد بعد از جنگ داخلی هرگز نتوانست ثبات اقتصادی را به این کشور بازگرداند.
بخشی از هدف اتحادیه اروپا برای لغو این تحریم‌ها احتمالاً کمک به بازسازی اقتصادی سوریه و بهبود شرایط زندگی در این کشور است. سیاستی که البته خود به دلیل اهداف دیگری پیگیری می‌شود.
چنین رخدادی می‌تواند از شکل‌گیری یک پایگاه جدید برای گروه‌های افراط‌گرای اسلامی و تروریستی که می‌توانند ثبات و امنیت در منطقه و فراتر از آن را تهدید کنند، جلوگیری کند و همچنین بازگشت پناهجویان را به خانه خود تسهیل نماید.
تشویق پناهجویان سوری برای بازگشت به خانه
بر اساس آخرین آمار کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) چیزی کمتر از یک میلیون و صد هزار سوری بعد از جنگ داخلی در آن کشور در طول سال‌های اخیر وارد کشورهای اروپایی شده‌اند. البته تعداد کلی پناهجویان سوری بسیار بیشتر از این عدد است. به این ترتیب که بیش از سه میلیون پناهنده سوری در ترکیه و حدود یک میلیون نفر هم در دیگر کشور همسایه یعنی لبنان حضور دارند. علاوه بر آن ۶۵۰ هزار نفر در اردن و ۲۵۰ هزار نفر دیگر نیز بعد از جنگ‌های داخلی در کشورشان به عراق پناه برده‌اند.
اما در میان کشورهای اروپایی بیش از ۸۰۰ هزار پناهنده سوری در آلمان حضور دارند که در طول سال‌های اخیر بحث‌های زیادی در فضای سیاسی این کشور پدید آورده است. بعد از سقوط حکومت اسد، حکومت‌های اروپایی اعلام کردند که بررسی درخواست‌های پناهندگی شهروندان سوری را متوقف می‌کنند. در طول این سال‌ها با قدرت گرفتن گروه‌های دست راستی در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا، فشارها بر سیاست‌های باز مهاجرتی حکومت‌های این کشورها افزایش یافته است. این جریان‌های سیاسی بخش مهمی از مشکلات در کشور خود را «اعطای سهمیه‌های دست و دلبازانه به پناهجویان خاورمیانه‌ای» می‌دانند که به باور آن‌ها باعث «کمبود فرصت‌های شغلی و افزایش هزینه‌های زندگی و مالیات» شده‌اند.
در چنین شرایطی رفع تحریم‌های سوریه از سوی کشورهای اروپایی می‌تواند فضا را برای بازگشت شهروندان این کشور به سرزمین خود فراهم سازد و از این طریق حاکمان غیر دست راستی در قدرت در میان حکومت‌های اروپایی دست‌کم از این منظر کمتر مورد حمله مخالفان سیاسی خود قرار خواهند گرفت.
بر اساس آخرین آمار کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، پس از سقوط بشار اسد حدود ۲۰۰ هزار پناهنده سوری به کشورشان بازگشته‌اند که البته بیشتر آن‌ها احتمالاً از کشورهای همسایه چون ترکیه، لبنان و عراق به خانه برگشته‌اند. این نهاد همچنین پیش‌بینی کرده که در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ حدود یک میلیون پناهنده سوری دیگر به کشور خود بازگردند.
اقداماتی چون بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انرژی و مرتفع شدن مشکلات اقتصادی می‌تواند شرایط را برای بازگشت پناهندگان سوری فراهم کند.
فرصت‌های اقتصادی برای شرکت‌های اروپایی
یکی دیگر از مولفه‌های مهم در رفع تحریم‌های سوریه از سوی اتحادیه اروپا، فرصت‌های اقتصادی است که در اختیار شرکت‌های قاره سبز قرار می‌گیرد. بازسازی کشور جنگ‌زده سوریه، کار ساده‌ای نیست و پروژه‌های اقتصادی کلانی برای آن تعریف خواهد شد.
با توجه به وضعیت بحرانی اقتصاد سوریه، می‌توان انتظار داشت که پرداخت این هزینه‌ها هم یا از سوی دوستان و متحدین حکومت جدید دمشق در منطقه و یا از طریق وام‌ها و کمک‌های نهادهای بین‌المللی صورت گیرد. در چنین فضایی پروژه‌های قابل توجهی برای شرکت‌های اروپایی در بازسازی زیرساخت‌هایی مانند انرژی و حمل‌ونقل فراهم خواهد شد که آن‌ها می‌توانند با مشارکت در این زمینه‌ها به منافع اقتصادی قابل توجهی دست یابند و در فرآیند بازسازی سوریه نقش‌آفرین باشند.
از سوی دیگر رفع تحریم‌های اقتصادی سوریه، این فرصت را در اختیار شرکت‌های اروپایی قرار می‌دهد که محصولات خود را روانه یک بازار جدید و بکر به نام سوریه کنند و با فروش محصولاتشان به منافع اقتصادی جدیدی دست یابند.
تشویق برای پیگیری سازوکار دموکراتیک
بُعد دیگر تصمیم کشورهای اروپایی برای لغو تحریم‌های سوریه، احتمالاً مشوق‌هایی باشد که از این طریق در اختیار حاکمان جدید این کشور قرار می‌گیرد. از زمان به قدرت رسیدن ابومحمد الجولانی در سوریه، نگرانی‌ها در خصوص شکل‌گیری یک حکومت اقتدارگرای جدید با حضور شبه‌نظامیان گروه تحریر الشام که همین حالا هم در فهرست سازمان‌های تروریستی ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دارد جدی بوده است.
اتحادیه اروپا قصد دارد با کاهش تحریم‌ها، دولت جدید سوریه را به سمت ایجاد سیستمی فراگیر و شفاف تشویق کند که افراط‌گرایی در آن سهمی نداشته باشد.
ایجاد چنین مشوق‌هایی چون رفع تحریم‌های سوریه، آن‌هم به صورت مشروط، می‌تواند ظرفیتی را ایجاد کند تا ستیزه‌جویان مسلح، به سمت تکرار الگویی مشابه طالبان در افغانستان نروند و با پذیرش نقش‌آفرینی گروه‌های سیاسی مختلف قومی، نژادی، دینی، مذهبی و همچنین زنان در ساختار جدید حکومت در سوریه از امتیاز تعامل با جهان غرب برخوردار شوند و به حکومتی منزوی در منطقه تبدیل نشوند.
با تمام این‌ها، چشم‌انداز پیش‌رو برای تحقق تمام این سناریوها پر دست‌انداز به نظر می‌رسد. پیشینه این گروه افراط‌گرای اسلامی، چالش‌های قومی، دینی و مذهبی در سوریه، نقش‌آفرینی بازیگران مختلف منطقه‌ای در بحران سوریه و همچنین پتانسیل تمایلات اقتدارگرایی در میان حاکمان جدید همگی در زمره موانعی هستند که می‌توانند باعث شوند، سوریه پسا اسد تفاوت چندانی با آنچه در دهه‌ها حکومت حزب بعث در این کشور مشاهده شده نداشته باشد.
به همین دلیل است که مقام‌های اروپایی و آمریکایی یا از لغو مشروط تحریم‌ها سخن می‌گویند و یا معافیت‌های موقت و کوتاه‌مدت برای این امر برای سوریه در نظر گرفته‌اند.
پربينندهترين مطالب و خبرها
